Cuốn sách kể chuyện đời người Việt mưu sinh ở Đức

Sinh ra trong một gia đình "cơ bản" ở Hà Nội (bố từng là Thứ trưởng, mẹ là Phó Giám đốc bệnh viện), tác giả Minh Thứ lớn lên trong bối cảnh xã hội nhiều biến động từ thập niên 1960 đến sau năm 1975. 

Cuốn sách Những mảnh đời phiêu bạt mở ra bằng hình ảnh một Hà Nội xưa qua những câu chuyện phố nhỏ nơi tác giả lớn lên. Đó là không gian tập hợp đủ tầng lớp xã hội, từ cán bộ, trí thức đến người lao động buôn bán, những con người từng sa cơ và cả những "tay chơi" của thời bao cấp. 

Tác giả kể lại tuổi thơ nghịch ngợm, đầy biến động nhưng giàu tình nghĩa; những lần bị đuổi học, tình bạn thời thiếu niên và những thầy cô để lại dấu ấn trong giai đoạn phổ thông và đại học. Giọng kể dí dỏm, tự trào giúp những ký ức đôi khi dữ dội vẫn giữ được sự ấm áp đặc trưng của Hà Nội xưa.

Bước ngoặt lớn xảy ra khi ông quyết định bỏ học khi đang là sinh viên trường Tổng hợp đầu những năm 1980 để sang Đông Đức lao động. Dự định đi 4 năm đã kéo thành 40 năm phiêu bạt. 

Thời kỳ làm công nhân ở Đức hiện lên với nhiều chi tiết chân thực: Những ca lao động nặng nhọc trong nhà máy, việc tự học tiếng Đức từ đầu, các va đập văn hóa, đời sống cộng đồng người Việt và những câu chuyện mưu sinh giữa bối cảnh đầy biến động. Tác giả không né tránh các góc khuất như sự cô đơn, thất bại, thậm chí những lựa chọn sai lầm của mình khi xa xứ...

Trong dòng hồi ký, gia đình - đặc biệt người mẹ - luôn là điểm tựa tinh thần của tác giả. Điều khiến ông day dứt nhất là không thể có mặt bên mẹ trong những năm cuối đời. Đó cũng là một trong những lý do khiến ông giữ bút danh Minh Thứ, tên gọi quen thuộc từ bé gắn với "truyền thống" gia đình có nhiều thế hệ làm "phó". Với ông, cái tên này là một niềm tự hào, gắn với tình yêu thương của gia đình và quê hương.

Ở tuổi 60, khi đối mặt với bệnh tật, Minh Thứ viết về đời mình bằng sự ung dung và thẳng thắn. Ông bày tỏ, cuốn sách Những mảnh đời phiêu bạt đơn thuần là cuốn tự truyện, "không phải tiểu thuyết hay văn chương gì to tát". Ông viết là để nhìn lại đời mình, để kể cho con cháu và bạn bè biết ông đã sống trong một giai đoạn đầy biến động như thế nào.

Nhà văn Nguyễn Văn Thọ, người từng sống ở Đức từ năm 1987 và trở về Việt Nam cách đây 8 năm, cho biết, ông rất bất ngờ về cuốn sách của Minh Thứ. Ông đánh giá đây là một trong những hồi ký đáng chú ý của dòng văn học di dân, với cấu trúc chặt chẽ và giọng kể bình dị, gần gũi. 

Theo ông, tác giả không che giấu những khuyết điểm, sai lầm của mình trong đời sống xa xứ. Sự thẳng thắn này khiến tác phẩm có độ tin cậy cao và phản ánh rõ thân phận của người Việt khi bước ra khỏi môi trường văn hóa quen thuộc. Nhà văn cho rằng cuốn sách khắc họa được nhiều chân dung sinh động, tái hiện được cái tình người của cộng đồng lao động Việt ở Đức.

"Những trang cuối làm tôi rơi nước mắt", nhà văn Nguyễn Văn Thọ xúc động. Như bao người từng tha hương, lang bạt, đến cuối cùng Minh Thứ vẫn luôn muốn trở về với mẹ, với quê hương, với Tổ quốc...