Dễ vô sinh vì xem thường những cơn đau lạ trong kỳ "đèn đỏ"

BS.CKI Phạm Tiến Thọ (khoa Phụ sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông), đã chia sẻ chi tiết về căn bệnh nguy hiểm nhưng ít được nhận diện này.

BS.CKI Phạm Tiến Thọ cho biết: Lạc nội mạc tử cung có thể xuất hiện ở bất kỳ phụ nữ nào trong độ tuổi sinh sản, song phổ biến nhất là nhóm tuổi từ 30 đến 40. Những người chưa sinh con, có chu kỳ kinh nguyệt ngắn hoặc kéo dài bất thường, bắt đầu có kinh sớm, chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp, hoặc trong gia đình có người từng mắc bệnh đều có nguy cơ cao hơn. Ngoài ra, các can thiệp như phẫu thuật vùng chậu, nạo phá thai nhiều lần hoặc sinh mổ có thể khiến tế bào nội mạc tử cung bị "gieo" sang vị trí khác, tạo điều kiện hình thành các ổ lạc nội mạc.

+ Những dấu hiệu nào giúp chị em nhận biết sớm căn bệnh này, thưa bác sĩ?

Dấu hiệu đặc trưng nhất là những cơn đau bụng kinh dữ dội kéo dài, có thể lan xuống lưng hoặc hai bên đùi. Nhiều bệnh nhân phải dùng thuốc giảm đau liều cao nhưng vẫn không thuyên giảm. Ngoài ra, kinh nguyệt thường kéo dài, lượng máu ra nhiều bất thường, kèm theo cảm giác đau khi quan hệ tình dục, đau vùng chậu mãn tính hoặc khó thụ thai.

Ở một số trường hợp lạc nội mạc tử cung ở bàng quang hoặc ruột, người bệnh còn gặp các rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, buồn nôn hoặc tiểu nhiều lần. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường không điển hình, dễ bị nhầm với bệnh lý khác nên nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đi khám hiếm muộn.

+ Thực tế, nhiều phụ nữ bị đau bụng kinh dữ dội nhưng vẫn chủ quan nghĩ đó là hiện tượng bình thường. Vì sao lại như vậy, thưa bác sĩ?

Tâm lý "đau bụng kinh là chuyện phụ nữ phải chịu đựng" vẫn còn phổ biến trong xã hội. Không ít người chấp nhận sống chung với những cơn đau mà không biết đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý. Thực ra, khi cơn đau dữ dội, kéo dài, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, khiến người bệnh phải nghỉ làm, nghỉ học, thì đó không còn là bình thường nữa.

Điều đáng lưu ý là mức độ đau không phản ánh chính xác mức độ tổn thương. Có người đau rất nhiều dù vùng lạc nội mạc nhỏ, trong khi người khác tổn thương lan rộng nhưng lại ít đau. Do vậy, phụ nữ không nên đánh giá tình trạng bệnh qua cảm giác chủ quan mà cần đi khám sớm khi có biểu hiện bất thường. Phát hiện sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng nặng như dính vùng chậu hay vô sinh.

+ Phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện nay ra sao?

Việc chẩn đoán lạc nội mạc tử cung không hề đơn giản. Bác sĩ sẽ dựa trên khai thác triệu chứng lâm sàng, kết hợp khám vùng chậu, siêu âm đầu dò âm đạo hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để quan sát cấu trúc trong ổ bụng. Tuy nhiên, để xác định chính xác vị trí và mức độ tổn thương, cần thực hiện nội soi ổ bụng (laparoscopy). Phương pháp này vừa giúp chẩn đoán, vừa cho phép cắt bỏ mô lạc nội mạc trong cùng một lần can thiệp.

Về điều trị, hiện có ba hướng chính. Trước hết là điều trị nội khoa bằng thuốc giảm đau và thuốc nội tiết nhằm ức chế hormone estrogen, giúp mô lạc nội mạc teo nhỏ, giảm viêm và giảm đau. Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật bảo tồn, loại bỏ các mô bệnh nhưng vẫn giữ lại tử cung và buồng trứng để bảo toàn khả năng sinh sản. Với những phụ nữ đã bị ảnh hưởng khả năng sinh sản, các biện pháp hỗ trợ như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF - In Vitro Fertilization) có thể được áp dụng. Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ dựa trên độ tuổi, mong muốn sinh con và mức độ tổn thương của từng bệnh nhân, sao cho đạt hiệu quả tối ưu và hạn chế nguy cơ tái phát.

+ Sau điều trị, bệnh có tái phát không? Làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả?

Tỷ lệ tái phát của lạc nội mạc tử cung khá cao, có thể lên tới 40-60% trong vòng hai năm sau điều trị nếu người bệnh không tuân thủ phác đồ hoặc dừng thuốc sớm. Để hạn chế nguy cơ tái phát, bệnh nhân cần duy trì điều trị nội tiết theo chỉ dẫn của bác sĩ, đồng thời xây dựng lối sống lành mạnh. Việc tập thể dục đều đặn từ ba đến bốn lần mỗi tuần sẽ giúp điều hòa hormone. Chế độ ăn nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá chứa omega-3, đồng thời hạn chế thịt đỏ, rượu, cà phê và đồ chiên rán cũng góp phần cải thiện tình trạng bệnh. Người bệnh nên giữ cân nặng hợp lý, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng kéo dài.

Quan trọng hơn cả, phụ nữ không nên tự ý sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc nội tiết khi chưa có chỉ định. Việc khám phụ khoa định kỳ sáu đến mười hai tháng một lần là biện pháp cần thiết để phát hiện sớm tái phát và kịp thời điều chỉnh điều trị.

+ Bác sĩ có lời khuyên nào dành cho phụ nữ khi không may mắc căn bệnh này?

Lạc nội mạc tử cung là bệnh mạn tính, song hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được điều trị đúng cách và kiên trì. Phụ nữ không nên quá lo lắng hay mặc cảm, bởi y học hiện nay có nhiều phương pháp giúp cải thiện triệu chứng và bảo tồn khả năng sinh sản. Quan trọng là hãy lắng nghe cơ thể mình, đừng coi thường những cơn đau bụng kinh bất thường.

Khi có dấu hiệu nghi ngờ, cần đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và tư vấn. Đồng thời, duy trì tinh thần lạc quan, sinh hoạt điều độ, bởi yếu tố tâm lý tích cực đóng vai trò rất lớn trong quá trình hồi phục và ngăn ngừa tái phát.

+ Xin cảm ơn bác sĩ! 

Khoảng 40-50% phụ nữ vô sinh có liên quan đến lạc nội mạc tử cung. Bệnh có thể làm tắc ống dẫn trứng, gây dính vùng chậu, giảm chất lượng trứng hoặc làm tổn thương buồng trứng. Không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, bệnh còn gây đau đớn kéo dài, mất ngủ, mệt mỏi, giảm năng suất lao động và chất lượng cuộc sống. Một số nghiên cứu còn chỉ ra mối liên hệ giữa lạc nội mạc tử cung lâu năm và nguy cơ ung thư buồng trứng.

BS.CKI Phạm Tiến Thọ