Đề xuất giảm tiền thuế khi chuyển đổi đất vườn sang đất ở
Người dân sắp thoát cảnh phải nộp số tiền quá lớn khi chuyển đổi đất vườn, ao lên đất ở
Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ dự thảo sửa đổi Nghị định 103 về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, trong đó đưa ra phương án chỉ thu 30-50% phần chênh lệch giữa giá đất ở và giá đất nông nghiệp khi chuyển đổi.
Theo dự thảo, có hai lựa chọn chính. Phương án thứ nhất giữ nguyên như hiện nay, hộ gia đình, cá nhân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch. Phương án thứ hai khôi phục cơ chế tính theo tỷ lệ phần trăm từng áp dụng nhiều năm trước.
Với phương án này, đất vườn, ao nằm trong cùng thửa đất có nhà ở hoặc có nguồn gốc liền kề (bị tách thửa kỹ thuật trước năm 2004) sẽ chỉ phải nộp 30% phần chênh lệch nếu diện tích nằm trong hạn mức giao đất ở. Trường hợp vượt hạn mức nhưng không quá 500m2, người dân nộp 50%. Trường hợp vượt quá 500m², người dân sẽ phải nộp toàn bộ 100% theo quy định.
Theo Bộ Tài chính, đất vườn, ao liền kề vốn được coi là "quỹ đất dự trữ để ở", thường phát sinh khi hộ gia đình tách hộ, xây dựng thêm nhà nhưng chưa được công nhận là đất ở. Trước đây, nhóm đất này được hưởng cơ chế tính theo tỷ lệ, giúp giảm chi phí chuyển đổi.
Tuy nhiên, kể từ khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, quy định này bị bãi bỏ. Người dân buộc phải nộp toàn bộ phần chênh lệch, tính trên toàn bộ diện tích và thời gian sử dụng đất còn lại, bất kể nguồn gốc sử dụng hay hoàn cảnh.
Mức thu này chỉ được tính một lần cho mỗi hộ gia đình hoặc cá nhân. Nếu có nhiều lần chuyển mục đích sau đó, nghĩa vụ tài chính sẽ áp dụng theo quy định chung của Chính phủ về tiền sử dụng đất và tiền thuê đất.
Trong bối cảnh nhiều địa phương xây dựng bảng giá đất mới tiệm cận với giá thị trường, số tiền mà người dân phải nộp sau khi chuyển mục đích sử dụng đất tăng mạnh. Thực tế ghi nhận có trường hợp chi phí cao gấp nhiều lần so với trước, tạo áp lực tài chính lớn, đặc biệt với hộ gia đình ở nông thôn, vùng ven đô, là những khu vực nhu cầu tách hộ và hợp thức hóa nhà ở rất cao. Cơ chế này cũng đảm bảo nguyên tắc tài chính đất đai và dễ triển khai trên thực tế, bởi từng được áp dụng ổn định trong thời gian dài trước đó.
Ông Nguyễn Văn Lợi, một hộ dân ở ngoại thành Hà Nội, chia sẻ: "Gia đình tôi có mảnh đất vườn liền kề nhà ở, trước đây nếu được tính theo tỷ lệ phần trăm thì còn xoay xở được. Nhưng từ đầu năm đến nay, khi giá đất mới áp dụng, số tiền phải nộp tăng quá cao, gần như vượt khả năng của gia đình. Nếu được áp dụng lại cơ chế 30-50% thì đó thực sự là lối thoát cho nhiều hộ dân như chúng tôi".
Để có thêm cơ sở hoàn thiện chính sách, Bộ đã đề nghị các địa phương báo cáo nhanh tình hình thực tế tính tiền sử dụng đất. Kết quả tổng hợp cho thấy nhiều địa phương đồng thuận với phương án áp dụng lại cơ chế phần trăm, đánh giá đây là giải pháp hài hòa khi vừa giảm nghĩa vụ tài chính cho người dân, vừa không ảnh hưởng đến quản lý đất đai.
Chính phủ hiện đang xem xét để sớm quyết định, đồng thời Bộ Tài chính kiến nghị đưa quy định này vào Luật Đất đai trong thời gian tới nhằm đảm bảo tính thống nhất và phù hợp với thực tiễn.
