Đòi lại 1,3 triệu đồng, 2 thanh niên lĩnh gần 7 năm tù

Từ nạn nhân thành hung thủ

TAND huyện Đông Anh (Hà Nội) vừa đưa 2 bị cáo Trần Văn Huy (SN 1996, tại Hải Phòng) và Võ Thành Long (SN 2000, tại Đồng Nai) ra xét xử về tội "cướp tài sản", được quy định tại điểm d, khoản 2. Bị hại trong vụ án này là anh Vũ Duy Hùng (SN 2003, ở Hải Dương).

Theo cáo trạng vụ án, Hoàng Văn Minh (SN 1999, ở Thanh Oai, Hà Nội) là cộng tác viên của Trung tâm tuyển sinh và đào tạo lái xe Phương Đông. Đầu tháng 7/2023, do thiếu tiền tiêu xài nên Minh nảy sinh ý định lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua việc nhận hồ sơ đào tạo thi bằng lái xe với 3 mức giá: 350 nghìn đồng, 500 nghìn đồng và 1,3 triệu đồng (không phải học, chỉ cần có mặt hôm thi). 

Để tránh gặp trực tiếp khách hàng, tránh bị phát hiện, Minh đã thuê anh Vũ Duy Hùng là sinh viên đi làm thêm đi ký hợp đồng với giá 50 nghìn đồng/bộ trong nội thành. Minh là người tư vấn còn Hùng đến ký hợp đồng lấy thông tin và yêu cầu khách chuyển tiền vào tài khoản của Minh.

Ngày 7/7, Trần Văn Huy đã lên mạng xã hội tìm địa chỉ học bằng lái xe máy cho bạn gái là Lê Thị Thanh A. (SN 2005, ở Hà Nội). Huy thấy trang "Trung tâm đào tạo lái xe uy tín hàng đầu Hà Nội" nên đã nhắn tin và hỏi địa chỉ để chị A. đến nộp hồ sơ. Sau khi được Minh tư vấn, Huy chọn gói 1,3 triệu đồng sẽ có nhân viên đến tận nơi nhận hồ sơ. 

Ngày 8/7, anh Hùng đã đến xã Kim Chung, huyện Đông Anh, nơi chị A. đang làm việc để ký hợp đồng. Chị A. đã chuyển vào tài khoản Minh 1,3 triệu đồng và được hẹn 13h30 ngày 9/7 có mặt tại Trung tâm sát hạch và cấp giấy phép lái xe Đức Thịnh, ở Khu công nghiệp Nguyên Khê, xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh, để thi. 

Đúng lịch hẹn, Huy và A. đến nhưng cán bộ trung tâm cho biết "hôm nay không có lịch thi nào cả, có khi các em bị lừa rồi". Huy và A. về, đồng thời nhiều lần liên lạc với Minh nhưng không nhận được hồi âm. Huy đã kể lại sự việc với Võ Thành Long. 

Sau đó Long đã dùng facebook cá nhân nhắn cho "Trung tâm đào tạo lái xe uy tín hàng đầu Hà Nội" đăng ký học và cũng chọn gói 1,3 triệu đồng, mục đích là gặp người trung tâm đòi lại tiền cho A.

Trưa ngày 10/7, anh Hùng hẹn gặp Long để làm hồ sơ và thông báo cho Huy biết. Long đã hẹn anh Hùng đến nhà anh Vũ Thế Nghiêm, thầy đang dạy Huy và Long nghề sửa chữa điện thoại. Sau đó, Huy đến và dùng mũ bảo hiểm lưỡi trai đánh Hùng và dùng tay tát vào má 2 cái. 

Thấy Hùng không thừa nhận, Long dùng tay phải đánh trúng mồm Hùng làm chảy máu. Sợ bị đánh tiếp nên anh Hùng đã gọi cho Minh bảo trả lại số tiền đã chiếm đoạt của chị A. Đến 14h cùng ngày, Minh đã chuyển cho Huy 1,3 triệu đồng. Sau đó, Long và Huy đã đưa Hùng lên Công an thị trấn Đông Anh trình báo sự việc. 

Quá trình điều tra, Cơ quan điều tra xác định hành vi của Huy và Long đã phạm vào tội "cướp tài sản", quy định tại điểm d, khoản 2, Điều 168 Bộ luật Hình sự và khung hình phạt từ 07 đến 15 năm tù. Trong khi đó, chưa đủ cơ sở để xử lý hình sự Minh do số tiền chiếm đoạt chỉ 1,3 triệu đồng.

Tình trạng đòi nợ trái pháp luật khá phổ biến

Luật sư Nguyễn Trọng Hoàng (Công ty Luật Đồng Tâm Thăng Long), người bào chữa cho Trần Văn Huy, Võ Thành Long, nói rằng: 

"Về mặt chủ quan của tội phạm, Huy và Long không có ý định chiếm đoạt tài sản của Hùng. Nếu có ý chiếm đoạt tiền của Hùng, cướp tiền của Hùng thì không ai ngớ ngẩn đến mức sau đó lại đưa Hùng lên Công an trình báo để chính mình bị xử lý hình sự. 

Huy, Long đều có khả năng nhận thức được rằng, việc làm của mình là có công giúp cơ quan Công an khám phá, xử lý tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn, ngăn chặn hành vi có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Minh với sự giúp sức tích cực của Hùng. 

Có như vậy, người dân sau này mới dũng cảm để tố giác tội phạm, mới dũng cảm giúp cơ quan chức năng bắt giữ tội phạm, góp phần giữ gìn sự bình yên cho xã hội, cho nhân dân".

Tuy nhiên, Hội đồng xét xử cho rằng, hành vi của Huy đã cấu thành tội "cướp tài sản". Ngoài ra, việc Huy dùng mũ bảo hiểm lưỡi trai là vũ khí nguy hiểm nên việc truy tố cả Huy và Long tại điểm d, khoản 2, Điều 168 Bộ luật Hình sự là chính xác. 

Thế nhưng, 2 bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, nhân thân tốt, khắc phục hậu quả và có đơn xin giảm nhẹ hình phạt của bị hại… Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Trần Văn Huy 42 tháng tù, Võ Thành Long 36 tháng tù giam.

Theo Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), thời gian gần đây, nhiều vụ án cưỡng đoạt tài sản, cướp tài sản được đưa ra xét xử và đặc điểm chung là các bị cáo bị nợ tiền, đi đòi nợ rồi vướng vào vòng lao lý. 

Thực tiễn xét xử các vụ án hình sự liên quan đến hành vi đòi nợ trái pháp luật cho thấy, nếu bên cho vay dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người vay lâm vào tình trạng không thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản thì hành vi này thường bị xử lý về tội "cướp tài sản", được quy định tại Điều 168 Bộ luật Hình sự 2015.

Xét về nguyên nhân, động cơ, mục đích phạm tội thì tội "cướp tài sản" là mong muốn chiếm đoạt tài sản của người khác trái pháp luật, trong khi đó người đi đòi nợ có lý do chính đáng vì tài sản con nợ đang chiếm giữ có thể là tài sản của người đi đòi nợ. 

Cái sai của người đi đòi là dùng vũ lực để đòi nợ, trở thành "cướp tài sản" của chính mình. Từ đó, có nhiều ý kiến cho rằng hành vi đòi nợ đó không hoàn toàn thỏa mãn các dấu hiệu hành vi cấu thành tội "cướp tài sản" quy định tại Điều 168 Bộ luật Hình sự, mà bản chất phải xác định đó là hành vi đòi nợ trái pháp luật, một hành vi độc lập khác.

"Tính chất, mức độ hành vi đòi nợ trái pháp luật và cướp tài sản là khác nhau, nguyên nhân, động cơ, mục đích phạm tội cũng khác nhau. Do đó, tôi cho rằng các nhà lập pháp cần nghiên cứu quy định một tội danh riêng, độc lập là tội "đòi nợ trái pháp luật" để quy định rõ dấu hiệu cấu thành tội phạm này. 

Hoặc cũng có thể bổ sung trong tội "cướp tài sản" một khung hình phạt riêng về hành vi cướp tài sản xuất phát từ đòi nợ trái pháp luật để tương xứng với tính chất, mức độ hành vi đó", luật sư Đăng Văn Cường đề xuất.