Đồng bào Chứt sẵn sàng đầu tư để tiếp cận thông tin

Từng sống biệt lập giữa núi rừng, phụ nữ Chứt trước kia chỉ tiếp cận thông tin qua truyền miệng. Giờ đây, họ trở thành những người dẫn dắt "cuộc cách mạng số" thầm lặng, khi biết dùng điện thoại, vào mạng để học cách làm ăn, chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con. Tư duy thay đổi, đời sống khởi sắc, và từ những mái nhà sàn, họ đang viết nên câu chuyện mới giữa đại ngàn.

Từ chiếc điện thoại nhỏ, phụ nữ Chứt mở lối thay đổi cuộc đời

Chị Hồ Xuân Hiên (20 tuổi, thuộc diện hộ cận nghèo) là một trong số những người tiên phong trong hành trình "số hóa" cuộc sống tại bản Rào Tre. Với gương mặt hiền lành và nụ cười tươi tắn, chị kể về câu chuyện làm quen với chiếc điện thoại thông minh của mình: "Khoảng 3–4 năm trước, tôi bắt đầu biết dùng điện thoại thông minh. Ban đầu chỉ cầm để chơi, nghe nhạc, lướt Facebook cho vui. Nhưng sau đó, tôi dần học cách tìm kiếm thông tin, đọc tin tức, hoặc tra Google khi cần biết gì đó".

Sự tò mò ban đầu đã dẫn lối chị Hiên đến với một thế giới thông tin rộng lớn mà trước đây chị chưa từng hình dung. Đặc biệt, khi mang thai và sinh con, chiếc điện thoại thông minh trở thành người bạn đồng hành không thể thiếu. "Lúc mang thai, tôi thường lên mạng tìm hiểu cách chăm sóc thai kỳ, cách nuôi con. Khi con ốm, nổi mẩn hay có vấn đề gì, tôi cũng tra Google để biết cách xử lý trước khi đưa đi khám. Nhờ có điện thoại thông minh, cuộc sống của tôi thay đổi nhiều – hiểu biết hơn, tiếp cận nhiều thông tin hơn so với thời của mẹ tôi, khi mọi người chỉ biết những gì quanh bản", chị Hiên chia sẻ, giọng đầy phấn khởi.

Câu chuyện của chị Hiên không phải là cá biệt. Nhiều phụ nữ Chứt khác ở bản Rào Tre cũng đang dần nhận ra giá trị to lớn của công nghệ. Họ bắt đầu sử dụng điện thoại để cập nhật tin tức thời sự, tìm hiểu về cách trồng trọt, chăn nuôi hiệu quả, hay đơn giản là học cách chế biến món ăn ngon, chăm sóc sức khỏe gia đình. Sự thay đổi này không chỉ dừng lại ở việc tiếp cận thông tin mà còn mở ra những cánh cửa mới về kinh tế. Chị Hiên cho biết, dù gia đình chủ yếu sống bằng nghề đi rừng, chưa có việc làm ổn định, chị và chồng vẫn cố gắng mua gói mạng với chi phí khoảng 100.000 – 160.000 đồng mỗi tháng.

"Nhờ đó, tôi có thể gọi điện, nhắn tin qua Zalo hay Facebook mà không tốn nhiều tiền như trước. Tôi cũng từng mua đồ trên Shopee, chủ yếu là đồ cho con như sữa, bỉm hoặc vài vật dụng cần thiết như máy xịt tưới cây", chị Hiên chia sẻ về những lợi ích thiết thực từ việc có internet.

Đây là một bước tiến vượt bậc, cho thấy sự thay đổi trong tư duy và hành vi tiêu dùng của đồng bào Chứt. Từ chỗ chỉ biết mua sắm tại các cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ trong bản hoặc phải đi xa, giờ đây họ đã có thể tiếp cận với thế giới mua sắm trực tuyến, tìm kiếm những sản phẩm chất lượng hơn, giá cả phải chăng hơn, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu cho trẻ nhỏ. Việc sử dụng mạng xã hội cũng giúp họ kết nối với người thân, bạn bè, phá vỡ rào cản địa lý và sự biệt lập vốn có của một cộng đồng vùng sâu, vùng xa.

Phủ sóng internet miễn phí và những kỳ vọng về một tương lai số

Ông Nguyễn Văn Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Hương Liên chia sẻ, nhu cầu sử dụng internet của người dân là rất lớn, đặc biệt là giới trẻ. Ông cho biết, theo thống kê sơ bộ, khoảng 40% dân số bản Rào Tre hiện đã biết sử dụng điện thoại thông minh, trong đó chủ yếu là lực lượng lao động trẻ.

"Việc mua sim và đăng ký gói mạng hàng năm cũng phổ biến, với mức phí khoảng 500.000 đồng/năm – một khoản chi không hề nhỏ đối với bà con vùng sâu, vùng xa, thu nhập thấp", ông Hải nói. Điều này cho thấy, bà con dân tộc Chứt đã sẵn sàng đầu tư cho việc tiếp cận thông tin, dù điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Đây là một tín hiệu đáng mừng, khẳng định tiềm năng phát triển của bản Rào Tre trong tương lai.

Để thu hẹp khoảng cách số cho đồng bào Chứt, nhân dịp Tết Lấp Lỗ (10/8/2024), Phòng An ninh nội địa Công an tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với UBND xã Hương Liên lắp đặt hệ thống internet miễn phí "trọn đời" tại nhà văn hóa bản Rào Tre, phục vụ 46 hộ/155 người dân tộc Chứt. Đây là một phần của mô hình "internet miễn phí cho đồng bào dân tộc" trên tuyến biên giới Việt–Lào, giúp bà con tiếp cận thông tin, dịch vụ công, pháp luật, y tế, giáo dục và kỹ năng sản xuất, góp phần xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Ông Nguyễn Văn Hải khẳng định, việc đưa internet về bản Rào Tre là một bước tiến quan trọng, giúp bà con có thể "khai thác thông tin để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ gìn bản sắc dân tộc, nâng cao dân trí". Đây là cơ hội để đồng bào Chứt tiếp cận tri thức, nắm bắt khoa học kỹ thuật, áp dụng vào sản xuất, chăn nuôi, góp phần nâng cao thu nhập.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, việc "số hóa" cuộc sống tại Rào Tre vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Ông Hải cũng thẳng thắn thừa nhận hiệu quả ban đầu của việc phủ sóng internet miễn phí tại nhà văn hóa chưa đạt như kỳ vọng. "Thực tế cho thấy hiệu quả chưa đạt như kỳ vọng do phạm vi phủ sóng còn hạn chế, chỉ tập trung tại nhà văn hóa – nơi không phải lúc nào bà con cũng lui tới. Điều này phần nào làm giảm tính thiết thực của chủ trương này", ông Hải chia sẻ trăn trở.

Việc phủ sóng internet miễn phí tại nhà văn hóa là nỗ lực đáng ghi nhận, nhưng để thực sự phát huy hiệu quả, cần mở rộng vùng phủ sóng đến từng hộ dân và có giải pháp hỗ trợ người dân sử dụng mạng một cách hiệu quả, an toàn. 

Ông Nguyễn Văn Hải nhấn mạnh, nhiều người - nhất là người lớn tuổi - vẫn gặp khó khăn trong thao tác với thiết bị thông minh, chưa biết cách tra cứu thông tin hay phân biệt tin giả, tin độc hại. Do đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, tổ chức xã hội và nhà mạng để triển khai các chương trình tập huấn phù hợp với trình độ và nhu cầu thực tế của bà con.

Chính vì vậy, cuộc "cách mạng số" tại bản Rào Tre không chỉ là bước tiến về hạ tầng, mà còn là một phần quan trọng trong Dự án 6 "Truyền thông và giảm nghèo về thông tin", thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. 

Dự án hướng tới việc phát triển nền tảng công nghệ, phổ biến thông tin thiết yếu - kể cả bằng tiếng dân tộc thiểu số - nhằm rút ngắn khoảng cách số và nâng cao nhận thức cho đồng bào. Với sự đầu tư đúng mức và đồng hành từ nhiều phía, cuộc sống người Chứt ở Rào Tre sẽ ngày càng khởi sắc, đặc biệt là phụ nữ - những người đang kiên trì viết nên hành trình số hóa giữa đại ngàn.