Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2: Đại biểu Quốc hội băn khoăn tính khả thi

Tính khả thi của chỉ tiêu ít nhất 30% trường học trên cả nước dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ 2 vào năm 2030 là một trong những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm khi thảo luận về Chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 chiều nay, 2/12.

Đồng tình với chủ trương đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường nhưng các đại biểu cho rằng với khu vực khó khăn, rất khó để đạt mục tiêu này. Bên cạnh đó là vấn đề đội ngũ giáo viên tiếng Anh hiện đang rất thiếu trong khi còn cần cả đội ngũ giáo viên dạy các môn học khác bằng tiếng Anh.

Không nên cào bằng

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (đoàn Lào Cai) cho rằng mục tiêu áp dụng đồng nhất cho các tỉnh thành mà không phân biệt điều kiện kinh tế, hạ tầng và nguồn nhân lực là chưa hợp lý.

Phân tích cụ thể hơn, đại biểu cho hay hiện các vùng khó khăn đang tồn tại những rào cản lớn như thiếu hụt giáo viên; năng lực giảng dạy còn hạn chế; gánh nặng ngân sách để mua sắm thiết bị và duy trì hoạt động… Vì vậy, khả năng hoàn thành mục tiêu 30% với các địa phương này là rất thấp, làm giảm hiệu quả chính sách.

Để đảm bảo tính khả thi, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh đề nghị không cào bằng mà chia theo điều kiện thực tế từng vùng: vùng đặc biệt khó khăn áp dụng tỷ lệ 20%, vùng khó khăn 25%, các vùng còn lại 30%, khu vực đô thị có thể hơn chỉ tiêu này.

Đại biểu cũng kiến nghị Nhà nước cần ưu tiên hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng giáo viên tiếng Anh và cấp kinh phí mua sắm thiết bị cho các vùng khó khăn.

Vấn đề đội ngũ giáo viên cũng được đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Hưng Yên) đặt ra khi kiến nghị cần đánh giá kỹ lưỡng điều kiện thực tế để đảm bảo tính khả thi của mục tiêu này.

Đại biểu nêu dẫn chứng thực tế cả nước thiếu khoảng 4.000 giáo viên tiếng Anh, độ tuổi trung bình giáo viên địa bàn vùng núi khá cao (44,2 tuổi), dẫn đến khó khăn trong tiếp cận phương pháp giảng dạy mới.

Bên cạnh đó là sự thiếu hụt về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Theo đại biểu, khi giáo viên không đạt chuẩn thì việc đầu tư thiết bị cũng sẽ dẫn đến lãng phí khi không thể sử dụng.

Cần đầu tư phát triển ngũ giáo viên

Để giải quyết bài toàn này, đại biểu Trần Khánh Thu kiến nghị cần có lộ trình thực hiện cụ thể, ưu tiên đầu tư cho vùng khó khăn về cơ sở vật chất và tăng chính sách thu hút giáo viên.

Cần đầu tư cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên cùng lộ trình phù hợp cũng là kiến nghị của đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương (Đoàn Quảng Ngãi).

Theo đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương, mục tiêu về cơ sở vật chất có thể đạt được nếu đầu tư đủ nguồn lực tài chính, nhưng cùng với cơ sở vật chất phải đào tạo, bồi dưỡng để có đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu vì giáo viên là yếu tố mang tính quyết định.

Khi đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai, dạy các môn học bằng tiếng Anh, giáo viên không chỉ cần có kiến thức chuyên sâu về môn học, nắm vững thuật ngữ chuyên ngành mà còn phải có kỹ năng tiếng Anh tốt. Tuy nhiên, số lượng giáo viên này được đào tạo ở các trường sư phạm chưa nhiều. Đây càng là một thách thức với các địa phương vùng sâu, vùng xa, nơi khó thu hút nguồn nhân lực, đặc biệt là khi các giáo viên này có nhiều cơ hội việc làm ở các vùng thuận lợi hơn.

Theo đó, đại biểu đề nghị bổ sung mục tiêu đến năm 2030, cụ thể hóa việc giáo viên được bồi dưỡng, đào tạo đáp ứng yêu cầu dạy học bằng tiếng Anh tương ứng với mục tiêu 30% cơ sở giáo dục được hỗ trợ thiết bị đảm bảo đủ điều kiện dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai nhằm tránh lãng phí nguồn lực.

Cũng theo đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương, hiện chưa có bộ sách giáo khoa các môn học bằng tiếng Anh hoặc bộ sách giáo khoa các môn học song ngữ Việt-Anh. Do đó, đại biểu đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu một bộ sách giáo khoa song ngữ Việt - Anh và bản tiếng Anh để các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế tại từng đơn vị.

Đây cũng là vấn đề được đại biểu Hà Ánh Phượng (đoàn Phú Thọ) đặt ra. Đại biểu Hà Ánh Phượng cho hay dạy tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai trong trường học không giống với việc dạy tiếng Anh như một ngoại ngữ. Mức độ áp dụng tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai cũng rất khác nhau giữa các vùng miền và cấp học.

Theo đại biểu Hà Ánh Phượng, khoảng cách giáo dục không chỉ nằm ở thiết bị mà còn là số lượng, chất lượng giáo viên, chương trình học và môi trường thực hành. Tuy thiết bị có thể đầu tư nhưng nếu không được đầu tư về con người thì có nguy cơ thiết bị đi trước, con người theo sau, gây lãng phí.

Theo đó, đại biểu biểu đề nghị điều chỉnh mục tiêu trong dự thảo: "Đến năm 2035, 100% cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông đạt điều kiện dạy tiếng Anh chất lượng chuẩn quốc gia; trong đó tỷ lệ cơ sở triển khai mô hình tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai đảm bảo phù hợp điều kiện địa bàn và mục tiêu công bằng giáo dục".