Hậu quả pháp lý nào có thể xảy ra khi Vingroup khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân?

68 cá nhân tổ chức này, sẽ không có chung một hậu quả pháp lý, vì vậy cần có sự phân loại. Việc họ có thể phải gánh chịu những hậu quả pháp lý khác nhau phụ thuộc vào những hành động pháp lý cụ thể của Vingroup nếu có hành vi vi phạm pháp luật theo phán quyết của các cơ quan có thẩm quyền

Thứ nhất, xét dưới góc độ pháp luật cạnh tranh, nếu các tổ chức, cá nhân này là các tổ chức, cá nhân kinh doanh và việc đưa thông tin không trung thực, không chính xác về Vingroup nhằm mục đích cạnh tranh (cần nhấn mạnh rằng giữa họ và Vingroup phải tồn tại quan hệ cạnh tranh trong một thị trường liên quan nhất định) thì họ có thể là đối tượng của một vụ kiện cạnh tranh theo yêu cầu của Vingroup.

Vingroup có thể khiếu nại lên Ủy ban cạnh tranh quốc gia để yêu cầu cơ quan này điều tra và xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo khoản 3 Điều 45 Luật cạnh tranh 2018 (Hành vi cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp đưa thông tin không trung thực về doanh nghiệp gây ảnh hưởng xấu đến uy tín, tình trạng tài chính hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó).

Nếu với mục đích cạnh tranh thiếu lành mạnh, giành giật thị phần mà họ có những hành vi, như Vin đã cáo buộc, đưa những thông tin thiếu chính xác, sai lệch, gây hiểu lầm, bôi nhọ và hạ thấp uy tín của Vingroup... họ sẽ là đối tượng điều chỉnh của luật cạnh tranh.

Ở đây cũng phải lưu ý, những doanh nghiệp, doanh nhân này phải có những hoạt động sản xuất, kinh doanh cùng lĩnh vực hoạt động với Vingroup, là đối thủ cạnh tranh của Vingroup. Nếu chứng minh được mối liên hệ đó, cùng với những thông tin sai lệch họ có thể bị kết luận có hành vi dèm pha, bôi nhọ thương nhân.

Kể từ khi Đạo luật cạnh tranh đầu tiên ở Việt Nam (Luật Cạnh tranh 2004) được ban hành và được thay thế bằng Luật Cạnh tranh 2018 đến nay, có rất ít vụ việc dèm pha, bôi nhọ thương nhân được cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật cạnh tranh.

Tuy nhiên, trong thực tế, để chứng minh được một tổ chức, cá nhân nào đó đã trực tiếp hoặc gián đưa thông tin không trung thực, không chính xác về về doanh nghiệp nhằm mục đích cạnh tranh là điều không đơn giản.

Tại Việt Nam hiện nay, việc điều tra, xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong đó có hành vi dèm pha, bôi nhọ thương nhân thuộc thẩm quyền của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia. Trên cơ sở việc điều tra, thu thập, đánh giá chứng cứ, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia sẽ ra quyết định về việc xử lý vụ việc cạnh tranh trong đó xác định hành vi có vi phạm pháp luật cạnh tranh hay không và chế tài đối với chủ thể thực hiện hành vi vi phạm.

Đối với mỗi hành vi vi phạm pháp luật về cạnh tranh, tổ chức, cá nhân vi phạm phải chịu một trong các hình thức xử phạt chính là: Cảnh cáo; Phạt tiền. Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, tổ chức, cá nhân vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc một số hình thức xử phạt bổ sung như: Thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc văn bản tương đương, tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm pháp luật về cạnh tranh; Tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm hoặc bị áp dụng một hoặc một số biện pháp khắc phục hậu quả như cải chính công khai…

Tuy nhiên, muốn bên có hành vi vi phạm bồi thường thiệt hai, nguyên đơn phải làm một bước nữa đó là khởi kiện ra Tòa án. Tòa án có thể căn cứ vào Quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia để xác định có hay không hành vi vi phạm pháp luật làm căn cứ cho việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng và xác định mức bồi thường dự trên thiệt hại thực tế theo quy định của Bộ luật dân sự.

Thực tế tại Việt Nam, có những vụ việc cạnh tranh mà bên bị vi phạm đã không khiếu nại vụ việc lên cơ quan cạnh tranh mà khởi kiện trực tiếp tại Tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Pháp luật hiện hành (khoản 2 Điều 14 Bộ luật Dân sự) có quy định: Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng. Nhưng cũng phải thừa nhận những tranh chấp cạnh tranh không nhiều và vì vậy những quy định pháp luật còn khá sơ sài cũng như năng lực giải quyết của nhiều cán bộ tòa án chưa đáp ứng được yêu cầu ở những vụ kiện phức tạp.

Thứ hai, với những cá nhân, tổ chức được xác định không liên quan đến mục đích cạnh tranh, họ có thể bị xem xét trách nhiệm pháp lý ở hai hình thức là trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm hình sự.

Trách nhiệm hành chính được quy định tại Nghị định số 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử và Nghị định 14/2022/NĐ-CP. Theo đó các tổ chức cá nhân có thể bị phạt tiền và bồi thường thiệt hại.

Về trách nhiệm hình sự, các cá nhân có thể bị xem xét với các tội danh Vu khống, làm nhục người khác hoặc tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo điều Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015...

Cũng cần lưu ý rằng, đồng thời với việc chịu trách nhiệm hành chính hoặc trách nhiệm hình sự cho hành vi vi phạm, các tổ chức, cá nhân còn phải chịu trách nhiệm bồi thường những tổn thất, thiệt hại về vật chất và tinh thần do hành vi vi phạm gây ra cho bên bị thiệt hại. Tuy nhiên, trong thực tế, việc chứng minh thiệt hại về uy tín doanh nghiệp cũng như quy được thành giá trị vật chất là vô cùng khó khăn.