Hình ảnh người phụ nữ Nam bộ qua trang văn Đoàn Giỏi

Sáng 15/9, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật TPHCM diễn ra tọa đàm về cuộc đời và sự nghiệp nhà văn Đoàn Giỏi nhân 100 năm ngày sinh của ông. Sự kiện do Hội Nhà văn Việt Nam, Chi hội Nhà văn Việt Nam tại TPHCM, Hội Nhà văn TPHCM phối hợp tổ chức.

Tham gia tọa đàm có nhiều tên tuổi trong giới văn học, nghệ thuật như Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM Bích Ngân, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM Trầm Hương, đạo diễn phim truyền hình Đất phương Nam Nguyễn Vinh Sơn, nhà văn Đoàn Minh Tuấn…

Dấu ấn phụ nữ Nam bộ trong văn Đoàn Giỏi

Chia sẻ tại tọa đàm, nhà văn Đoàn Minh Tuấn cho biết: Những năm tháng tập kết ra Bắc và cùng công tác tại Đài Tiếng nói Việt Nam, ông có rất nhiều kỷ niệm gắn bó cùng Đoàn Giỏi cả trong sáng tác lẫn trong cuộc sống đời thường. Trong ký ức của nhà văn Đoàn Minh Tuấn, Đoàn Giỏi là một cây bút tài hoa của vùng đất Nam bộ và là một nhân cách hiếm có: Thẳng thắn, trọng nghĩa tình và hết mực tôn trọng phụ nữ.

"Tôi nhớ về anh Đoàn Giỏi với ấn tượng là một con người Nam bộ thẳng tính, giàu nghĩa khí, trọng tình cảm và hết mực tôn trọng những người phụ nữ. Anh và vợ sống với nhau hạnh phúc, giản dị vì anh coi trọng gia đình vô cùng. Đối với những người bạn văn, bạn thơ nữ, anh luôn trân trọng, khi gặp họ, dù lớn hay nhỏ, anh đều nghiêm trang cúi chào", nhà văn Đoàn Minh Tuấn bộc bạch.

Trong lao động sáng tạo, nhiều bạn văn của Đoàn Giỏi cho rằng nhà văn vùng đất Tiền Giang rất nghiêm cẩn. Trước khi viết, nhà văn Đoàn Giỏi hay thắp một nén nhang, như để nhắc mình đang đứng trước trách nhiệm với tiền nhân, với quê hương và với độc giả.

"Viết văn với anh là lẽ sống đến tận cuối đời. Có lần, anh chèo thuyền vào ban đêm dọc các sông, cầm đèn pin để đi soi tìm từng con còng, cá kèo để có tư liệu viết. Bởi thế, trong các tác phẩm của anh, hình tượng những con vật luôn hiện lên với một thế giới sống động. Đó là cả một hệ sinh thái trù phú của vùng đất Nam bộ", nhà văn Đoàn Minh Tuấn nhớ lại.

Đọc nhiều tác phẩm của Đoàn Giỏi, độc giả không khó nhận ra hình ảnh người phụ nữ Nam bộ hiện lên với vẻ đẹp mộc mạc, mạnh mẽ, thủy chung và giàu tình thương. Như ở Đất rừng phương Nam, ông xây dựng nhân vật dì Tư Béo chất phác, thiện lương, sẵn sàng cưu mang An, cậu bé phải trôi dạt đến nhiều vùng đất trong hành trình tìm cha thời chiến tranh.

Hay những người mẹ, người vợ trong kháng chiến, tần tảo lo bữa ăn, thuốc men, rồi âm thầm tiễn chồng con ra chiến trường. Dù không phải nhân vật trung tâm nhưng họ nổi bật lên với tinh thần hậu phương vững chắc, hy sinh thầm lặng để nuôi dưỡng cách mạng.

Hình ảnh Cố Chủ tịch Hội LHPN Nguyễn Thị Thập trong hồi ký "Từ đất Tiền Giang"

Phó Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM Trầm Hương cho biết: Trong hành trình tìm hiểu về sự nghiệp văn chương của nhà văn Đoàn Giỏi, người ta không thấy Từ đất Tiền Giang nằm trong danh mục tác phẩm quen thuộc của ông. Tuy nhiên, đây lại là cuốn hồi ký về một nhân vật đặc biệt trong lịch sử - bà Nguyễn Thị Thập, mà Đoàn Giỏi ở vai trò người ghi chép, chấp bút đã làm rất tốt.

Bà Nguyễn Thị Thập là nữ Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa đầu tiên và là Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam qua hai kỳ đại hội thứ 2 và thứ 3 (1956-1974). Bà cũng là phụ nữ đầu tiên được nhà nước Việt Nam trao tặng Huân chương Sao Vàng (1985). Cùng năm, bà cũng nhận danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Là thành viên Tổ Sử Phụ nữ Nam Bộ, bà đã dành phần cuối đời cho việc sáng lập và xây dựng Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ, cùng với một số cán bộ phụ nữ lão thành khác như Ngô Thị Huệ, Nguyễn Thị Lựu, Trương Thị Thu, Hồ Thị Bi, Nguyễn Thị Ráo…

"Khi ấy, các dì trong Tổ Sử đã ấp ủ ước nguyện có một cuốn sách xứng đáng về người chị cả của những phong trào phụ nữ một thời. Họ đã đặc biệt chọn nhà văn Đoàn Giỏi để chấp bút hồi ký, mời ông về, tạo điều kiện gặp gỡ bà Nguyễn Thị Thập để viết. Dù những năm ấy, Bảo tàng mới phôi thai, các dì cũng ưu ái gửi nhà văn thù lao hậu hĩnh. Nhờ vậy, "Từ đất Tiền Giang" thuận lợi ra đời", nhà văn Trầm Hương, cựu cán bộ Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ cho biết.

Càng đọc hồi ký Từ đất Tiền Giang, nhà văn Trầm Hương càng khâm phục việc các dì đã khéo chọn mặt gửi vàng để ký thác nhà văn Đoàn Giỏi viết hồi ký cho bà Nguyễn Thị Thập.

"Nhân vật tầm cỡ, chuyện kể phong phú lồng vào dòng chảy lịch sử, cảnh trí sông nước Nam bộ để bật lên hào khí Khởi nghĩa Nam Kỳ. Tôi nghĩ, đã từng trải qua những ngày đầu Cách mạng tháng Tám; hiểu những vi tế lịch sử nên chỉ nhà văn Đoàn Giỏi mới có thể chuyển tải được nội tâm của dì Mười Thập khi đứng trước những ngã rẽ của lịch sử. Chỉ nhà văn Đoàn Giỏi đậm chất Nam bộ mới dám viết hồi ký với những chi tiết chân thật và sống động, như đoạn kể quá trình bà Nguyễn Thị Thập xuyên rừng, vượt biển trong chuyến đi họp Quốc hội khóa đầu tiên như thế nào. Chỉ nhà văn Đoàn Giỏi mới hiểu được sự bất khuất của người phụ nữ Nam bộ…", nhà văn Trầm Hương phân tích.