Hoàn thiện thể chế để bảo đảm quyền con người trong kỷ nguyên mới

Ngày 17/11, Hội thảo khoa học cấp quốc gia "Định hướng nghiên cứu, giáo dục và bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc" diễn ra tại TPHCM. Đây là diễn đàn đặc biệt, nhằm định hướng bảo đảm quyền con người trong thời đại mới, do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp Bộ Công an, Thành ủy TPHCM tổ chức.

Chủ trì hội thảo có GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Ông Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TPHCM; Ông Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an.

Trong 2 phiên thảo luận, các đại biểu cùng trao đổi về việc nghiên cứu, giáo dục và những định hướng nhằm bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Giáo dục quyền con người gắn với thực tiễn đời sống 

Phát biểu khai mạc hội thảo, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang nhấn mạnh rằng ngay từ những ngày đầu của sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm vấn đề quyền con người. Ông khẳng định, với quan điểm xem việc bảo đảm quyền con người là động lực quan trọng cho sự phát triển, Đảng và các chính sách pháp luật của Nhà nước luôn quan tâm đến việc bảo vệ quyền con người trên mọi khía cạnh của đời sống. 

Tại phiên thảo luận đầu tiên của hội thảo, nhiều nhà khoa học nhấn mạnh vai trò của giáo dục trong việc bảo vệ, bảo đảm quyền con người trong xã hội hiện đại. Phát biểu đề dẫn, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh, nghiên cứu và giáo dục quyền con người gắn với đời sống thực tiễn là hoạt động có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. 

GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng dẫn nhiều ý kiến cho rằng sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu về vật chất, tinh thần, nâng cao đời sống người dân. Tuy nhiên, những thách thức mới về công bằng xã hội, chuyển đổi số... đòi hỏi phải tiếp tục bảo đảm quyền con người ở mọi cấp chính quyền.

Trên tinh thần Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị, cần quyết tâm loại bỏ triệt để tư duy "không quản được thì cấm, không biết mà vẫn quản" và tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, nhằm khai thác tối đa mọi nguồn lực phục vụ phát triển đất nước.

Cơ chế bảo đảm quyền con người trong kinh tế thị trường định hướng XHCN cần được củng cố, tăng cường. Trong đó đặc biệt bảo vệ vững chắc quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh, quyền lao động, an sinh xã hội và phát triển bền vững.

Hội thảo tập trung thảo luận, đánh giá thực tiễn nghiên cứu quyền con người; định hướng giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng; đề xuất cơ chế, chính sách bảo đảm quyền con người trong phát triển kinh tế - xã hội. Các đại biểu tập trung trao đổi, đề xuất hoàn thiện khung pháp lý, bảo vệ các nhóm người yếu thế trong xã hội, phát huy vai trò quản lý nhà nước trong việc bảo quyền con người.

Hoàn thiện pháp luật để bảo vệ quyền con người trong thời đại số

Tại phiên thảo luận thứ 2, các đại biểu tập trung thảo luận về những định hướng, giải pháp cụ thể hơn để nâng cao việc bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong thời đại mới, đặc biệt là tính cấp thiết của việc tháo gỡ những điểm nghẽn thể chế pháp luật để hoàn thiện cơ chế bảo vệ và bảo đảm quyền con người trong kỷ nguyên số.

Trong bài đề dẫn của mình, GS.TS. Phan Trung Lý, Uỷ viên Hội đồng Lý luận Trung ương, Nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng thể chế pháp luật bảo vệ quyền con người phải trở thành "hệ điều hành trung tâm" để cân bằng giữa bảo vệ quyền và bảo đảm trật tự, giữa tự do cá nhân và an ninh quốc gia, giữa đổi mới sáng tạo và an toàn pháp lý.

Các định hướng, giải pháp cần hướng đến là: rà soát, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật hiện hành để đảm bảo tương thích với Hiến pháp năm 2013 và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật tạo nền tảng pháp lý bảo đảm quyền con người trong môi trường số; 

Đổi mới cơ chế kiểm soát quyền lực, bảo đảm mọi hành vi công quyền đều được giám sát, minh bạch và chịu trách nhiệm. Tăng cường năng lực thiết chế bảo vệ quyền con người, như cơ quan nhân quyền quốc gia, thiết chế bảo vệ dữ liệu cá nhân;

Đẩy mạnh nghiên cứu, giáo dục và bảo đảm quyền con người, nhất là quyền con người trong thời đại số; tăng cường chuyển đổi số trong lĩnh vực lập pháp, hành chính và tư pháp để bảo đảm công khai, minh bạch và tiếp cận công lý bình đẳng.

Song song đó, nhiều nhà khoa học, chuyên gia, các nhà hoạt động chính sách cũng nêu lên nhiều vấn đề thực tiễn có quan hệ mật thiết với việc bảo đảm quyền con người tại Việt Nam.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Hoàng Nguyên Dinh cho biết việc đảm bảo quyền con người chính là bảo vệ các quyền lợi thiết thực của người dân. Tại TPHCM, nhiều giải pháp đã được triển khai để chăm lo, nâng cao đời sống người dân, có thể kể đến việc miễn học phí cho học sinh với kinh phí khoảng 600 tỷ đồng mỗi năm.

Hay gần đây, HĐND TPHCM đã quyết định hỗ trợ bảo hiểm y tế cho người trên 65 tuổi, bảo hiểm y tế cho học sinh, với kinh phí khoảng 2.000 tỉ đồng mỗi năm, nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng. Và TPHCM luôn chú trọng và quan tâm đến nhóm người yếu thế trong xã hội.