HTX chè Hảo Đạt và hành trình kể câu chuyện sản phẩm để nâng tầm giá trị nông sản

Từ nương chè lam lũ đến niềm tin vào giá trị lao động của chính mình

Tân Cương (Thái Nguyên) từ lâu được xem là "thủ phủ" của chè đặc sản Việt Nam. Nhưng phía sau danh tiếng ấy, đã từng có một thời không ít hộ nông dân vẫn quanh quẩn trong vòng luẩn quẩn: trồng chè - bán nguyên liệu - thu nhập thấp -thiếu thông tin thị trường.

Hợp tác xã (HTX) chè Hảo Đạt ra đời trong bối cảnh đó. Ít ai ngờ rằng, người phụ nữ đứng đầu HTX hôm nay, bà Đào Thanh Hảo, Giám đốc HTX từng là một nông dân phải lo ăn từng bữa. Chính trải nghiệm ấy khiến bà sớm nhận ra: nghèo không chỉ vì thiếu vốn, mà vì thiếu thông tin và thiếu niềm tin vào giá trị lao động của chính mình.

Năm 2012, bà Hảo thành lập Tổ hợp tác sản xuất, chế biến chè với mục tiêu rất cụ thể: giúp bà con thay đổi nhận thức, tiếp cận khoa học kỹ thuật và hiểu rằng chất lượng, tiêu chuẩn và câu chuyện sản phẩm quyết định giá trị. Đến năm 2016, HTX chè Hảo Đạt chính thức ra đời, đặt nền móng cho một mô hình HTX kiểu mới tại vùng chè Tân Cương.

Những ngày đầu không hề dễ dàng. Tập quán sản xuất nhỏ lẻ, tư duy "làm bao nhiêu bán bấy nhiêu", thiếu ghi chép, thiếu minh bạch khiến nhiều hộ e ngại thay đổi. Trong bối cảnh đó, bà Hảo chọn cách đi cùng bà con, học trước - làm trước - rồi chia sẻ lại bằng những cách dễ hiểu nhất.

Từ từng buổi tập huấn ngắn gọn ngay tại nương chè, đến việc cầm tay chỉ việc trong khâu hái, sao, bảo quản, HTX từng bước hình thành niềm tin. Chính niềm tin ấy trở thành "điểm tựa thông tin" để người dân mạnh dạn tham gia chuỗi giá trị chè sạch.

Minh bạch quy trình là chìa khóa của thông tin

Một trong những dấu ấn rõ nét của HTX chè Hảo Đạt là việc chuẩn hóa và số hóa toàn bộ quy trình sản xuất, điểm này đúng với nội dung cốt lõi cho việc truyền thông, cung cấp thông tin cho hội viên đúng, đủ, kịp thời.

Toàn bộ vùng nguyên liệu khoảng 60 ha được HTX quản lý thông qua hợp đồng liên kết cụ thể với từng hộ dân. Mỗi thửa đất, mỗi lô chè đều có thông tin rõ ràng: diện tích, thời gian chăm bón, lịch phun tưới, ngày thu hái. Hình thức thỏa thuận miệng trước đây được thay thế bằng hợp đồng pháp lý và sổ nông hộ điện tử.

Mỗi ngày, người dân hái chè xong đều tập kết tại điểm quản lý, có cán bộ chuyên môn kiểm soát và nhập dữ liệu vào hệ thống. Nhờ đó, truy xuất nguồn gốc không còn là khẩu hiệu, mà trở thành một phần của đời sống sản xuất thường nhật.

Song song với minh bạch thông tin sản xuất, HTX đầu tư dây chuyền chế biến khép kín, tự động hóa khoảng 70% công đoạn, bảo đảm tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ. Năm 2023, HTX được công nhận chuyển đổi sang sản xuất chè hữu cơ - một bước tiến quan trọng trong xây dựng niềm tin thị trường.

Nhờ cách làm bài bản, năm 2023 HTX xuất bán hơn 130 tấn chè búp khô các loại, doanh thu đạt khoảng 23 tỷ đồng; năm 2024 ước đạt 28 tỷ đồng. HTX hiện tạo việc làm cho khoảng 60 lao động thường xuyên, hàng trăm lao động thời vụ, thu nhập bình quân 8-10 triệu đồng/người/tháng, con số có ý nghĩa rất lớn ở khu vực nông thôn.

Khi thông tin gắn với câu chuyện văn hóa và giá trị sản phẩm

Không dừng ở minh bạch kỹ thuật, HTX chè Hảo Đạt xác định: giảm nghèo thông tin phải đi cùng truyền thông văn hóa. Mỗi sản phẩm chè không chỉ là hàng hóa, mà là một câu chuyện.

HTX hiện có khoảng 15 dòng sản phẩm, từ chè móc câu truyền thống đến chè đinh, chè tôm nõn cao cấp. Mỗi dòng chè gắn với thời điểm thu hái, phương thức chế biến và phân khúc khách hàng khác nhau. Riêng dòng chè đinh sao tay truyền thống bắt buộc làm hoàn toàn thủ công, không thể sao máy rồi "gắn mác truyền thống".

Theo bà Hảo, nếu không kể được câu chuyện ấy, người tiêu dùng sẽ khó hiểu vì sao có loại chè vài trăm nghìn đồng, nhưng cũng có loại giá tới hàng chục triệu đồng/kg. Thông tin chính là giá trị gia tăng lớn nhất.

Tư duy này được thể hiện rõ trong sản phẩm mới "Thượng Phẩm Trà" - dòng chè đinh cao cấp OCOP 5 sao quốc gia. Chè được thu hái từ 5-7 giờ sáng, khi búp còn đọng sương, sao chế theo quy trình nghiêm ngặt. Bao bì thiết kế tinh tế, đồng bộ nhận diện thương hiệu, hướng tới phân khúc quà biếu cao cấp và du khách quốc tế.

Song song với đó, HTX phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa trà. Từ năm 2016, không gian thưởng trà miễn phí được mở ngay tại vùng nguyên liệu. Du khách đến tham quan, trải nghiệm, chia sẻ hình ảnh trên mạng xã hội đã tạo hiệu ứng lan tỏa tự nhiên - một hình thức truyền thông cộng đồng hiệu quả, chi phí thấp nhưng bền vững.

Lan tỏa thông tin, lan tỏa niềm tin

Một dấu mốc đặc biệt với HTX chè Hảo Đạt là chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 1/2023. Trong chuyến thăm, Tổng Bí thư trực tiếp trải nghiệm hái chè, lắng nghe nông dân chia sẻ về đời sống, thu nhập và cách làm chè.

Đánh giá cao mô hình HTX, Tổng Bí thư nhấn mạnh đây là hướng đi phù hợp, hiệu quả, phát huy thế mạnh địa phương và cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế. Với bà Hảo, sự động viên ấy có giá trị rất lớn về tinh thần và truyền thông.

Bà cho dựng một phiến đá kỷ niệm ngay tại vườn chè. Nhiều đoàn khách tìm đến, nghe câu chuyện về chuyến thăm, sẵn sàng mua chè với giá cao. Theo bà Hảo, hình ảnh lãnh đạo đồng hành cùng nông dân đôi khi còn có sức lan tỏa mạnh hơn nhiều hoạt động xúc tiến thương mại.

Những năm gần đây, HTX tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số: quản lý sản phẩm, truy xuất nguồn gốc trực tuyến, chấm công điện tử, bán hàng qua sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. Nhờ đó, sản lượng tiêu thụ tăng gấp nhiều lần, mỗi năm HTX thực hiện nghĩa vụ thuế hàng tỷ đồng, đóng góp tích cực cho ngân sách địa phương.

Một mô hình tiêu biểu cho Dự án 6

Năm 2024, HTX chè Hảo Đạt được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam bình chọn là 1 trong 63 HTX tiêu biểu toàn quốc, được đề xuất tham gia chương trình Thủ tướng đối thoại với nông dân. Trước đó, bà Đào Thanh Hảo đã được trao nhiều danh hiệu cao quý, trong đó có Huân chương Lao động hạng Ba.

Nhìn từ góc độ Dự án 6 - truyền thông và giảm nghèo thông tin, HTX chè Hảo Đạt là minh chứng rõ ràng cho một cách làm hiệu quả: đặt thông tin vào sản phẩm, đưa truyền thông vào sinh kế, lấy con người làm trung tâm.

Giảm nghèo ở đây không phải là cho thêm tiền, mà là trao cho người nông dân quyền được hiểu, được biết, được minh bạch và được tự tin kể câu chuyện của mình. Khi thông tin trở thành tài sản chung, người nông dân không chỉ thoát nghèo, mà còn trở thành chủ thể phát triển.

Trong hành trình giảm nghèo bền vững của Thái Nguyên năm 2025, HTX chè Hảo Đạt là một điểm sáng cho thấy: khi thông tin được trao đúng cách, nông thôn có thể phát triển nhanh và đúng định hướng.