Hướng dẫn tình dục an toàn cho trẻ em dân tộc tuổi vị thành niên để hạn chế tảo hôn

Tình dục không an toàn dẫn đến gia tăng tình trạng tảo hôn ở tuổi chưa thành niên

Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một trong hai bên hoặc cả hai chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định tại mục a, Khoản 1, Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, tức là nam chưa đủ 20 tuổi và nữ chưa đủ 18 tuổi.

Ngược dòng thời gian 7 năm về trước, khi Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê tiến hành Điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS lần thứ I (năm 2014), tỷ lệ 26,6% người DTTS tảo hôn được công bố khiến cả nhà quản lý và người làm công tác dân số hết sức bất ngờ. Bất ngờ là bởi tỷ lệ đó quá cao, tồn tại dai dẳng nhiều năm và gây ra nhiều hậu quả trên nhiều góc độ khác nhau.

Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII "về công tác dân số trong tình hình mới" đã đánh giá: "Tình trạng tảo hôn còn phổ biến ở một số dân tộc ít người".

Năm 2019, cuộc điều tra lần II được tiến hành. Kết quả công bố cho thấy, tỷ lệ tảo hôn của người DTTS vẫn còn tới 21,9%.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn tăng cao là do tình dục không an toàn dẫn đến mang thai ở tuổi vị thành niên.

Ở lứa tuổi dậy thì, thanh thiếu niên có nhiều biến đổi về tâm sinh lý, bản năng yêu, tình dục bắt đầu trỗi dậy, xuất hiện nhu cầu tình dục với người khác giới.

Số liệu Điều tra quốc gia về sức khỏe tình dục và sinh sản của vị thành niên và thanh niên Việt Nam độ tuổi 10 - 24 cho thấy, ngày càng có nhiều thanh niên Việt Nam có quan hệ tình dục ở độ tuổi chưa thành niên: 7,8% người chưa thành niên ở độ tuổi 15 - 18 đã quan hệ tình dục lần đầu khi 15 tuổi; tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai thấp, chỉ có 41% nữ và 65% nam ở độ tuổi 15 - 24 sử dụng biện pháp tránh thai khi quan hệ tình dục.

Đa số các em gái mang thai ở tuổi vị thành niên khi được tư vấn đều cho rằng cha mẹ rất ngại, thậm chí lảng tránh khi con cái hỏi hoặc nhắc đến những vấn đề về sức khỏe sinh sản. Trong nhà trường cũng hạn chế đề cập đến giáo dục sức khỏe sinh sản; các câu lạc bộ sinh hoạt về chủ đề này cũng ít. Do đó, các em không có nhiều cơ hội được tiếp cận những nguồn thông tin chính thống về sức khỏe sinh sản và tình dục.

Việc không được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ tư vấn và y tế liên quan đến sức khỏe tình dục và sinh sản, các biện pháp tránh thai, trong khi hiện nay, trẻ em dậy thì sớm, độc lập hơn trong cách nghĩ, cách làm, quan điểm đời sống cởi mở, cho rằng việc yêu đương, chung sống như vợ chồng khi chưa kết hôn là bình thường... đã góp phần làm gia tăng tỉ lệ mang thai sớm. Trong bối cảnh đó, tảo hôn được xem là giải pháp xử lý hậu quả mang thai ngoài ý muốn nhằm "bảo vệ danh dự" của người con gái và gia đình khỏi kỳ thị và chê bai của xã hội.

Tình dục an toàn và giáo dục giới tính tuổi vị thành niên

Bác sĩ Đinh Công Đăng – Phòng khám Đa khoa 103 – Cẩm Khê – Phú Thọ  đã có những chia sẻ chi tiết và khoa học, để có thể giúp bạn trẻ nói chung, phụ huynh và các em tuổi vị thành niên nói riêng hiểu hơn về quan hệ tình dục an toàn.

Theo bác sĩ, trước tiên xét ở góc độ pháp luật theo quy định pháp luật Việt Nam lấy mốc từ 16 tuổi để cho phép quan hệ tình dục. Người đủ 16 tuổi theo khoa học hình sự thì đây là đối tượng đã có thể nhận thức về các yếu tố tâm sinh lý để chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Tuy nhiên pháp luật và xã hội cũng không khuyến khích việc quan hệ tình dục khi mới đủ 16 tuổi vì đây vẫn là độ tuổi đến trường, việc quan hệ tình dục sớm sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách cũng như rủi ro mang thai ngoài ý muốn… đối với nữ giới, nhất là trong lứa tuổi này vẫn còn thiếu nhiều kiến thức về sức khỏe sinh sản.

Vị thành niên tức là chưa trưởng thành, chúng ta cần phải giáo dục các em trong độ tuổi này giới tính là gì, quan hệ tình dục là gì, và thế nào được gọi là tình dục an toàn. Hầu như hiện nay, ở tuổi vị thành niên, các em bắt đầu có nhu cầu tìm hiểu, quan tâm đến cơ thể mình và cơ thể bạn khác phái, đồng thời bắt đầu có các tiếp xúc tình dục khá sớm – có thể 12-13 tuổi, có khi 15-16 tuổi.

Đến một độ tuổi nhất định, trẻ sẽ bắt đầu tò mò với những kiến thức về giới tính. Đó là lúc mà ba mẹ nên đồng hành cùng con và dạy con những điều đúng đắn, tránh để trẻ tiếp cận với những thông tin sai lệch và gây nên những hậu quả đáng tiếc.

Bố mẹ nên đồng hành, để ý đến các các con trong độ tuổi dậy thì với những biến đổi về tâm sinh lí

Với bé gái:

Về thời gian: Bắt đầu từ khi 8 – 13 tuổi, trung bình 15 tuổi và hoàn tất dậy thì vào thời điểm trẻ được 13 – 18 tuổi;

Về phát triển cơ thể: thay đổi ở vú (núm vú nhô lên rõ hơn, hình thành quầng vú và bầu vú, phát triển đầy đủ sau 18 tháng); phát triển xương chậu (khung chậu của nữ tròn hơn và rộng hơn khung chậu của nam); xương đùi, các mô mỡ hình thành đường cong; phát triển chiều cao, cân nặng; bộ phận sinh dục phát triển (âm hộ, âm đạo to ra, tử cung và buồng trứng phát triển); buồng trứng bắt đầu hoạt động bằng việc xuất hiện kinh nguyệt;

Về thay đổi sinh lý: bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt, các bé bắt đầu lo âu, phụ huynh đặc biệt là mẹ cần quan tâm, để ý đến con. 

Với bé trai

Về thời gian: Bắt đầu dậy thì khi trẻ được 10 – 15 tuổi;

Về thay đổi cơ thể: vỡ tiếng; có ria mép xuất hiện và râu ở cằm; phát triển chiều cao và cân nặng; tuyến bã và tuyến mồ hôi phát triển, xương ngực và vai phát triển; các cơ rắn chắc hơn; hình thành trái cổ do sụn giáp phát triển; dương vật và tinh hoàn to lên;

Về thay đổi sinh lý: tinh hoàn hoạt động sinh ra nội tiết sinh dục nam và tinh trùng; biểu hiện xuất tinh, những lần đầu là mộng tinh.

Cụm từ tình dục an toàn sẽ bao gồm rất nhiều ý nghĩa. Bác sĩ Đăng cho biết: "Tình dục an toàn trước tiên là không vi phạm pháp luật. Nếu chúng ta chỉ nghĩ đơn thuần tình dục an toàn là làm sao đừng có thai thì chưa đủ, mà phải hiểu an toàn ở đây ngoài việc làm sao không có thai mà còn tránh mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai, viêm gan B…"

Hướng dẫn dùng bao cao su an toàn cũng là một trong những "bài học" quan trọng mà cả ba mẹ và các em không nên bỏ qua. Sử dụng bao cao su là cách  an toàn nhất tránh việc mang thai ngoài ý muốn và các bệnh lây qua đường tình dục. Bao cao su là dụng cụ vô khuẩn dùng một lần duy nhất, không dùng chung với người khác.

Bác sĩ Đinh Công Đăng có những hướng dẫn dùng bao cao su:

Hướng dẫn dùng bao cao su

- Mở bao, kiểm tra chiều cuốn của bao rồi đặt bao lên đầu dương vật;

- Tống hết không khí trong bao ra ngoài để ngăn ngừa bao cao su bị rách giữa chừng do sự ma sát của các bong bóng khí;

- Giữ đầu bao cao su bằng một tay, tay còn lại cuốn bao dọc xuống gốc dương vật, chú ý chừa một đoạn khoảng 0,5 – 1 cm ở đầu bao để chứa tinh dịch khi xuất tinh;

- Vuốt thêm lần nữa để đẩy bớt không khí ra ngoài;

- Có thể bôi thêm chất bôi trơn bên ngoài bao cao su.

Hướng dẫn trẻ cách tháo bao cao su

Cách tháo bao cao su:

Tay giữ gốc dương vật và nhẹ nhàng tháo bao cao su ra khỏi dương vật để tinh dịch không đổ ra ngoài;

Thắt phần dưới của bao cao su lại rồi mới bỏ vào thùng rác. Không được bỏ trong bồn vệ sinh hoặc sàn nhà tắm;

Không tái sử dụng bao cao su;

Vệ sinh dương vật bằng xà phòng và nước để tránh viêm nhiễm.