Im lặng trước bạo lực gia đình: Có thể bị phạt tới 10 triệu đồng

Im lặng cũng là tiếp tay cho bạo lực

Nghị định 282/2025/NĐ-CP đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi lần đầu đưa hành vi im lặng trước bạo lực gia đình vào phạm vi điều chỉnh của pháp luật. Không chỉ xử lý người trực tiếp gây bạo lực, nghị định mở rộng trách nhiệm sang những người biết bạo lực gia đình nhưng không báo tin, không ngăn chặn, dung túng, bao che, thậm chí cản trở việc tiếp nhận, xử lý thông tin.

Theo quy định, các hành vi này đều có thể bị xử phạt hành chính. Đặc biệt, trường hợp cản trở việc xử lý, không xử lý hoặc xử lý không đúng quy định các tin báo về bạo lực gia đình có thể bị phạt ở mức cao nhất lên tới 10 triệu đồng. Đây không chỉ là chế tài kinh tế, mà là tuyên bố dứt khoát của pháp luật: im lặng không còn là đứng ngoài cuộc.

Nếu coi bạo lực gia đình là một chuỗi mắt xích, thì im lặng chính là mắt xích âm thầm nhưng bền bỉ nhất. Nó tước đi cơ hội được bảo vệ kịp thời của nạn nhân, tiếp sức cho người gây bạo lực và làm cho cộng đồng quen dần với việc quay đi trước nỗi đau của người khác.

Bằng việc luật hóa trách nhiệm lên tiếng, Nghị định 282/2025/NĐ-CP đã thay đổi cách tiếp cận phòng, chống bạo lực gia đình. Trách nhiệm không còn dồn hết lên vai nạn nhân, mà được san sẻ cho gia đình, cộng đồng và những chủ thể có nghĩa vụ xử lý. Khi im lặng bị coi là hành vi có thể bị xử phạt, cơ chế can thiệp được kích hoạt sớm hơn, trước khi bạo lực leo thang thành hậu quả nghiêm trọng.

Cưỡng ép quan hệ tình dục trong gia đình: Phạt tới 30 triệu đồng

Lần đầu tiên, hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng được quy định rõ ràng trong xử phạt hành chính đối với bạo lực gia đình. Theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP, trong trường hợp chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, người thực hiện hành vi này có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng.

Không chỉ dừng lại ở hành vi cưỡng ép trực tiếp, nghị định còn quy định phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồngđối với các hành vi cưỡng ép thành viên gia đình nghe, xem, đọc nội dung khiêu dâm trái ý muốn, hoặc cưỡng ép trình diễn hành vi khiêu dâm. Đây đều được xác định là các dạng bạo lực tình dục trong gia đình, dù không để lại dấu vết bạo lực thể chất rõ ràng.

Việc áp dụng mức phạt cao với nhóm hành vi này cho thấy quan điểm dứt khoát của pháp luật: hôn nhân không đồng nghĩa với sự chấp thuận vô điều kiện về tình dục. Quyền tự chủ đối với thân thể là quyền cơ bản của mỗi cá nhân và không bị xóa bỏ bởi quan hệ vợ chồng. Với phụ nữ, đây là điểm tựa pháp lý quan trọng để hành vi cưỡng ép tình dục trong gia đình không còn bị che giấu dưới danh nghĩa "chuyện riêng".

Bỏ mặc cha mẹ già cũng bị xử phạt

Không chỉ tập trung vào bạo lực trực tiếp, Nghị định 282/2025/NĐ-CP còn mở rộng xử phạt đối với hành vi bỏ mặc, không quan tâm, không chăm sóc, không nuôi dưỡng các thành viên gia đình yếu thế, trong đó có cha mẹ già yếu, người cao tuổi, người không có khả năng tự chăm sóc.

Theo quy định, những hành vi này có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng. Đáng chú ý, "bỏ mặc" không chỉ được hiểu là bỏ rơi hoàn toàn, mà bao gồm cả trường hợp không thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng dù có điều kiện thực hiện, một dạng thờ ơ kéo dài nhưng gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của người cao tuổi.

Việc đưa hành vi bỏ mặc cha mẹ già vào khung xử phạt đã chuyển vấn đề từ kêu gọi đạo đức sang chuẩn mực pháp lý cụ thể. Từ nay, sự thờ ơ với cha mẹ không chỉ bị lên án về đạo hiếu, mà có thể phải trả giá bằng chế tài pháp luật. Quy định này cũng góp phần phân bổ lại trách nhiệm chăm sóc trong gia đình, trong bối cảnh gánh nặng lâu nay thường mặc nhiên đè lên vai phụ nữ.

Điều đắt giá nhất của Nghị định 282/2025/NĐ-CP không nằm ở những con số xử phạt, mà ở quyết định bước thẳng vào những khoảng lặng lâu nay của đời sống gia đình. Khi im lặng trước bạo lực bị xử phạt, khi cưỡng ép trong hôn nhân bị gọi đúng tên, khi bỏ mặc cha mẹ già bị coi là vi phạm, ranh giới "chuyện riêng trong nhà" đã thực sự bị xóa bỏ.

Từ ngày 15/12, pháp luật không chỉ yêu cầu người gây bạo lực dừng lại, mà còn buộc xã hội phải lên tiếng. Đó là bước đi cần thiết để bảo vệ người yếu thế, đặc biệt là phụ nữ và người cao tuổi và để bạo lực gia đình không còn được dung dưỡng bằng sự im lặng quen thuộc.