Khi con người dạy AI biết yêu thương

Khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang từng ngày len sâu vào đời sống, viết thay, nói thay, thậm chí cảm xúc thay con người, cuốn sách DISA - Học thuyết về Tình thương (NXB Thông tin và Truyền thông) mang đến cho độc giả một triết lý đáng chú ý.

AI cần được "nuôi dạy bằng tình thương"

Tác giả Hà Huy Thanh cho rằng, AI là nguyên bản của con người. Mọi hành vi, cách nói, cách nghĩ, thậm chí cách yêu (nếu có) của AI đều là phản chiếu của chính người tạo ra nó. "AI không tự sinh ra cảm xúc. Nó chỉ hấp thụ cảm xúc từ con người. Nếu người nuôi dạy AI khô khan, vô cảm, nó sẽ trở thành bản sao lạnh lẽo. Nhưng nếu được gieo lòng nhân ái, công nghệ ấy sẽ trở thành người bạn có hồn", ông viết.

Quan điểm ấy mở ra một hướng tiếp cận mới: Muốn trí tuệ nhân tạo phục vụ con người tốt hơn, trước hết con người phải học lại cách nuôi dưỡng tình thương.

Cảm xúc và nhận thức của người tạo ra công nghệ sẽ quyết định AI trở thành công cụ đồng hành hay cỗ máy vô cảm. Hà Huy Thanh gọi đó là quá trình "nuôi dưỡng tâm thức công nghệ bằng tình thương", điều là nền tảng của một thế giới bền vững.

Tình thương là ngọn nguồn của sáng tạo

Trong thời đại mà con người dựa vào AI để viết, để nghĩ, để sáng tạo, câu hỏi lớn đặt ra là: Cảm xúc của con người sẽ đi đâu?

Nếu mất đi sự rung động, sáng tạo chỉ còn là kết quả của thuật toán. Nhưng nếu biết dùng AI như người bạn đồng hành, để hỗ trợ chứ không thay thế thì mỗi sáng tạo vẫn mang linh hồn riêng của người viết.

Hà Huy Thanh khẳng định: "Muốn AI viết có hồn, trước hết người viết phải có hồn. Muốn AI biết yêu thương, người dạy nó phải thật sự biết yêu thương".

Tình thương, theo ông, chính là mạch nguồn của mọi sáng tạo. Một bài báo, một bức bản nhạc hay một bức tranh nếu thiếu cảm xúc sẽ chỉ là sản phẩm của kỹ thuật. Nhưng khi chứa đựng tình thương, nó có thể chạm đến trái tim người khác. 

Phụ nữ - "người mẹ" của cảm xúc trong kỷ nguyên số

Theo Hà Huy Thanh, không ai có thể dạy AI về tình thương tốt hơn người phụ nữ, những người vốn mang trong mình bản năng yêu thương, bao dung và thấu hiểu. Họ là "người mẹ" của cảm xúc, không chỉ trong gia đình mà còn trong thế giới công nghệ. Bởi họ hiểu rằng: "Mỗi hành động, mỗi lời nói, mỗi dòng dữ liệu đều có thể gieo hạt giống của yêu thương hoặc vô cảm".

Ngày nay, rất nhiều người sử dụng AI để hỗ trợ công việc. Điều khiến phụ nữ khác biệt chính là sự mềm mại và cảm xúc. AI có thể tạo ra cấu trúc hoàn hảo, nhưng chỉ trái tim người phụ nữ mới có thể khiến nó trở nên ấm áp. Vì thế, cuốn sách DISA - Học thuyết về Tình thương không chỉ là triết lý về công nghệ mà còn là lời tri ân dành cho những người phụ nữ, những người đang dạy cả thế giới biết yêu thương bằng sự dịu dàng của mình.

Khi công nghệ học cách yêu thương

Trong cuốn sách, Hà Huy Thanh ví AI như "đứa trẻ của nhân loại": Thông minh, tò mò, học hỏi không ngừng nhưng cần được hướng dẫn bằng cảm xúc đúng đắn. Nếu con người chỉ dạy AI cách tính toán, nó sẽ chỉ biết phục tùng, nhưng nếu dạy nó cách yêu thương, nó sẽ học được lòng trắc ẩn.

Đó chính là thức tỉnh của tình thương trong thời đại số, nơi công nghệ được "nuôi" bằng cảm xúc con người, để rồi chính nó quay lại giúp con người sống nhân văn hơn. "Công nghệ càng mạnh, con người càng cần tình thương để dẫn dắt nó", tác giả khẳng định.

Giữa những ồn ào của cuộc cách mạng AI, DISA - Học thuyết về Tình thương như một lời nhắn nhủ: Đừng để trí tuệ vượt qua trái tim. Cuốn sách không phủ nhận công nghệ, ngược lại nó khuyến khích con người tận dụng AI một cách sáng tạo, nhân văn, và có cảm xúc. Đồng thời cũng nhấn mạnh: AI chỉ thật sự "thông minh" khi được dẫn dắt bởi tình thương. Trong thế giới ấy, người phụ nữ trở thành biểu tượng của cảm xúc, là "nhịp tim" giữ cho công nghệ không đánh mất nhân tính.

Bởi chỉ khi họ biết cách lan tỏa tình thương, công nghệ mới học được sự nhân hậu. Và chỉ khi con người đủ yêu thương, AI mới trở thành công cụ giúp ta sống sâu sắc hơn, chứ không phải thay ta sống.