Khi thế giới nóng lên, quá trình chuyển đổi khí hậu của ngành thời trang phải bắt đầu từ người lao động

Khi hành tinh nóng lên, những người lao động dễ bị tổn thương nhất thế giới đang bị đẩy đến bờ vực. Năm 2024, Ấn Độ ghi nhận năm nóng nhất trong lịch sử, với nhiệt độ lên tới 50 độ C ở một số khu vực. Mùa hè năm nay, các đợt nắng nóng trên khắp Hoa Kỳ, Châu Âu và Châu Á đã làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày và cướp đi sinh mạng của nhiều người.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cực đoan này, người ta lại ít quan tâm đến những công nhân may mặc - phần lớn là phụ nữ - những người duy trì hoạt động của ngành thời trang toàn cầu, ngay cả khi sức khỏe và sự an toàn của họ ngày càng giảm sút.

Ngành thời trang chịu trách nhiệm cho tới 8% lượng khí thải nhà kính toàn cầu. Trong khi nhiều thương hiệu toàn cầu đã đặt ra mục tiêu phát thải ròng bằng 0, hầu hết các chiến lược khí hậu đều tập trung hạn hẹp vào việc tính toán lượng carbon. Người lao động, những người phải đối mặt với hậu quả của nhiệt độ tăng cao mà lại thiếu sự bảo vệ, thường bị bỏ qua trong các kế hoạch này. Điều này không chỉ bất công mà còn là một cơ hội bị bỏ lỡ để xây dựng một ngành công nghiệp kiên cường, vững vàng trong tương lai.

Tại Tamil Nadu, một trong những vùng sản xuất hàng may mặc lớn nhất Ấn Độ, 90% công nhân nhà máy là phụ nữ. Theo Palani Bharti, một lãnh đạo công đoàn làm việc với các nữ công nhân may mặc, hầu hết các nhà máy chỉ cung cấp hệ thống thông gió và quạt cơ bản. Công nhân thường phải đứng 8 tiếng đồng hồ, hạn chế tiếp cận nước uống và không có điều hòa, không được nghỉ giải lao đi vệ sinh vì ban quản lý cho rằng điều này gây gián đoạn sản xuất.

Nhiều công nhân bị mệt mỏi mãn tính, nhiễm trùng đường tiết niệu, gặp các vấn đề về thận, mắt và các tình trạng sức khỏe khác do nhiệt độ tăng cao.

Những trải nghiệm này được phản ánh trên toàn cầu. Một báo cáo gần đây của Sáng kiến Thương mại Đạo đức (Ethical Trading Initiative) nêu bật việc nắng nóng khắc nghiệt đang nhanh chóng trở thành một rủi ro nhân quyền nghiêm trọng trên toàn bộ chuỗi cung ứng, ảnh hưởng không cân xứng đến phụ nữ và người lao động thu nhập thấp, những người thường thiếu các biện pháp bảo vệ cơ bản.

Hậu quả không chỉ là thể chất. Hầu hết phụ nữ rời nhà lúc bình minh, sau khi hoàn thành các công việc chăm sóc không được trả lương, và trở về muộn hơn vào buổi tối - chỉ để tiếp tục các công việc gia đình. Ít được nghỉ ngơi, dinh dưỡng không đầy đủ và tiếp xúc với thời tiết nóng bức kéo dài, nhiều người cho biết họ lo lắng, rối loạn tâm trạng và căng thẳng trong các mối quan hệ gia đình. Bharti cảnh báo rằng thời tiết nắng nóng khắc nghiệt khiến tình trạng này trở nên tồi tệ hơn. "Đây là những vấn đề về sức khỏe và an toàn lao động, nhưng cả người lao động lẫn người sử dụng lao động đều không nhận thức được điều đó", bà nói.

Tổ chức Lao động Quốc tế ước tính 70% dân số lao động toàn cầu - 2,4 tỷ người - có khả năng phải tiếp xúc với nhiệt độ cực cao trong quá trình làm việc. Chỉ riêng năm 2023, hơn 22 triệu ca thương tích và gần 19.000 ca tử vong được cho là do căng thẳng nhiệt. Người lao động ở Nam Á nằm trong số những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Và chi phí không chỉ do người lao động gánh chịu. Nền kinh tế toàn cầu ước tính đã mất 512 tỷ giờ làm việc vào năm 2023 do nắng nóng khắc nghiệt, cao hơn gần 50% so với những năm 1990, theo The Lancet. Những tác động này đối với chuỗi cung ứng toàn cầu là rất lớn.

Những thách thức này càng trở nên trầm trọng hơn khi môi trường thương mại đầy biến động. Cuộc chiến thuế quan đang diễn ra giữa các nền kinh tế lớn đang gây thêm áp lực lên các nhà cung cấp. Khi thuế quan tăng và các mối quan hệ thương mại ngày càng khó lường, các doanh nghiệp vừa và nhỏ - vốn đang hoạt động với biên lợi nhuận mỏng manh - phải đối mặt với nhu cầu biến động, tiến độ không ổn định và chi phí leo thang.

Bị kẹt giữa làn đạn địa chính trị này, nhiều nhà cung cấp không còn dư địa tài chính để đầu tư vào hệ thống làm mát, bảo vệ người lao động hoặc các biện pháp an toàn lao động cơ bản. Chính người lao động mới là người phải gánh chịu hậu quả cuối cùng của sự bất ổn này, phải chịu đựng những cú sốc này thông qua sức khỏe suy giảm và tình trạng bấp bênh gia tăng.

Thông thường, các nhà cung cấp phải gánh chịu chi phí cho các hoạt động phát triển bền vững, ngay cả khi biên lợi nhuận của họ giảm sút. Báo cáo Tiêu chuẩn Giới năm 2023 của Liên minh Chuẩn mực Thế giới đã cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa kỳ vọng của các công ty đối với nhà cung cấp và cách họ hỗ trợ họ.

Trong khi 93% công ty đặt kỳ vọng vào nhà cung cấp của mình về quyền con người và bình đẳng giới, chỉ có 27% ủng hộ những kỳ vọng đó bằng các hoạt động mua hàng có trách nhiệm.

Kết quả là một sự tách biệt nguy hiểm giữa tham vọng về khí hậu và thực tế. Nếu không giải quyết được vấn đề an toàn cho người lao động và khả năng tồn tại của nhà cung cấp, những cam kết về khí hậu của ngành thời trang sẽ mãi là vô nghĩa.

Nhưng có những bước thực tế mà các thương hiệu có thể thực hiện.

Trước tiên, họ phải hiểu sâu hơn về chuỗi cung ứng của mình. Điều này bao gồm việc tham khảo ý kiến người lao động và công đoàn, thực hiện thẩm định nhân quyền nghiêm ngặt và coi phơi nhiễm nhiệt là một rủi ro nghề nghiệp nghiêm trọng. Như Bharti lưu ý, "Các nhà máy nên theo dõi nhiệt độ trong nhà và dữ liệu sức khỏe của người lao động. Các cơ sở y tế công và tư cũng nên theo dõi và liên kết các tình trạng sức khỏe với phơi nhiễm tại nơi làm việc, đặc biệt là trong các đợt nắng nóng."

Thứ hai, các công ty phải hỗ trợ nhà cung cấp thích ứng. Điều này bao gồm đầu tư vào cơ sở hạ tầng cơ bản như cải thiện hệ thống thông gió, khu vực nghỉ ngơi có mái che, trạm cung cấp nước và khu vực giải lao làm mát.

Nhưng điều này cũng đòi hỏi các mối quan hệ đối tác dài hạn hơn. Các nhà cung cấp cần đảm bảo mua hàng, xây dựng năng lực và chia sẻ tài chính để thực hiện các nâng cấp bền vững. Các giải pháp đơn giản – chẳng hạn như cung cấp sữa bơ (nổi tiếng với đặc tính dưỡng ẩm) vào ban ngày, cho phép đi vệ sinh thường xuyên và đào tạo cách quản lý rủi ro liên quan đến nhiệt độ – thì có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể.

Thứ ba, các thương hiệu phải tập trung mang lại những kết quả thiết thực cho người lao động. Điều kiện làm việc an toàn, tiếp cận nước sạch và nghỉ ngơi, cũng như không bị bạo lực và quấy rối là những yếu tố cốt lõi. Việc trả lương đủ sống và đảm bảo tiếp cận thực phẩm dinh dưỡng cũng rất quan trọng, đặc biệt là khi tác động của nắng nóng ngày càng gia tăng.

Một số công ty đang bắt đầu hành động. Foot Locker hiện nhận thấy nhiệt độ cao trong nhà máy là một rủi ro về sức khỏe và an toàn trong chuỗi cung ứng của mình và tiến hành kiểm tra điều kiện làm việc hàng năm. Aeon yêu cầu các nhà cung cấp của mình xử lý nhiệt độ và độ ẩm tại các địa điểm sản xuất.

Nhưng đây vẫn chỉ là những ví dụ riêng lẻ. Trong số 64 công ty may mặc được đánh giá trong Báo cáo Tiêu chuẩn Giới, chỉ có 9 công ty đề cập đến việc thông gió đầy đủ, và chỉ 5 công ty đề cập đến nhiệt độ hoặc độ ẩm trong quy tắc ứng xử của nhà cung cấp. Khoảng cách này rất lớn.

Ngành công nghiệp thời trang đặc biệt dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu, do phụ thuộc vào nguồn lao động giá rẻ ở những khu vực ngày càng chịu áp lực nhiệt độ cao. Việc bỏ qua sức khỏe của người lao động có thể tiết kiệm chi phí trong ngắn hạn, nhưng lại gây nguy hiểm cho khả năng thích ứng, phát triển và thịnh vượng lâu dài của ngành.

Khi tác động của biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng và thương mại toàn cầu vẫn còn biến động, các thương hiệu cần nhận thức rằng nhà máy chính là nơi những cam kết về khí hậu của họ được thử thách. Bảo vệ người lao động không phải là một vấn đề bên lề - mà là trọng tâm để xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, có đạo đức và sẵn sàng cho tương lai.