Khi Thủ đô ngàn năm văn hiến là điểm đến thông minh trong kỷ nguyên số

Theo Sở Du lịch Hà Nội, năm 2024 Thủ đô đón khoảng 24 triệu lượt khách, trong đó có hơn 4,7 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu đạt trên 92 nghìn tỷ đồng. Trong 8 tháng đầu năm 2025, Hà Nội đón 21,58 triệu lượt khách, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, khách quốc tế đạt 4,96 triệu lượt (tăng 25,8%) và khách nội địa là 16,62 triệu lượt (tăng 10,7%). Doanh thu ước đạt 85,835 nghìn tỷ đồng, tăng 17,1%. Những con số này cho thấy sức hấp dẫn mạnh mẽ của Hà Nội trong bối cảnh du lịch toàn cầu phục hồi sau đại dịch.

Không chỉ sở hữu hệ thống di sản thế giới được UNESCO vinh danh như Hoàng thành Thăng Long, Khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, ẩm thực Hà Nội còn lọt vào top những nền ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới do TripAdvisor và CNN bình chọn. Đặc biệt, Hà Nội là thành phố duy nhất của Việt Nam hai lần được Tổ chức Du lịch Thế giới (World Travel Awards) trao danh hiệu "Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu châu Á" (2019 và 2022).

Trong bối cảnh chuyển đổi số, những lợi thế ấy càng tạo nền tảng để Hà Nội phát triển thành "điểm đến thông minh" - nơi mà giá trị văn hóa, lịch sử, ẩm thực và đời sống đô thị được kết nối, tái hiện và lan tỏa qua công nghệ.

5 yếu tố tạo nên điểm đến thông minh Hà Nội

Các chuyên gia cho rằng để hình thành thương hiệu du lịch thông minh, Hà Nội cần phát triển trên 5 yếu tố cốt lõi: Hạ tầng số; Dữ liệu du lịch và nền tảng quản trị; Ứng dụng công nghệ trải nghiệm du khách; Sản phẩm - dịch vụ thông minh gắn với di sản, văn hóa; Hệ sinh thái hợp tác công - tư và sáng tạo xã hội.

Từ thực tế, với yếu tố hạ tầng số - nền tảng của điểm đến thông minh, Hà Nội đã và đang đẩy mạnh xây dựng hệ thống wifi công cộng, mạng 5G, các trung tâm dữ liệu (data center) và cổng thông tin du lịch trực tuyến. Từ năm 2023, Sở Du lịch Hà Nội đưa vào hoạt động Ứng dụng "Du lịch Hà Nội" trên nền tảng số, giúp du khách dễ dàng tìm hiểu di tích, đặt dịch vụ, tra cứu bản đồ và thông tin sự kiện.

Ông Nguyễn Hữu Việt, đại diện Sở Du lịch Hà Nội cho biết: "Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra hạ tầng thông minh, đồng bộ, thân thiện để du khách chỉ với một chiếc điện thoại thông minh có thể trải nghiệm trọn vẹn hành trình khám phá Thủ đô".

Ở yếu tố dữ liệu du lịch và quản trị thông minh, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu cho hay, chuyển đổi số trong quản trị điểm đến không chỉ dừng ở quảng bá mà còn mở rộng sang quản lý luồng khách, điều tiết dịch vụ, dự báo xu hướng. Hệ thống dữ liệu lớn (big data) từ đặt phòng, di chuyển, thanh toán sẽ giúp chính quyền và doanh nghiệp dự báo nhu cầu, tránh tình trạng quá tải ở các điểm di tích trung tâm như Hồ Gươm, Văn Miếu hay Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

TS. Phạm Thị Thu Phương (ĐH Kinh tế Quốc dân) nhấn mạnh: "Điểm đến thông minh không thể hình thành nếu thiếu một hệ thống quản trị dữ liệu minh bạch, có khả năng kết nối đa ngành. Từ thông tin du khách, dữ liệu di sản, hạ tầng dịch vụ, tất cả phải trở thành 'nguồn mở' để doanh nghiệp, cộng đồng cùng khai thác và sáng tạo".

Đặc biệt, TS. Phương cho rằng: "Muốn Hà Nội trở thành điểm đến du lịch thông minh, phải lấy văn hóa là gốc, lấy sự kiện làm dữ liệu, và lấy công nghệ làm phương tiện. Văn hóa sẽ tạo bản sắc, sự kiện cung cấp dòng chảy dữ liệu phong phú, còn công nghệ chính là công cụ để truyền tải và kết nối. Nếu ba yếu tố này hòa quyện, Hà Nội không chỉ thông minh về mặt kỹ thuật, mà còn thông minh trong cách gìn giữ và lan tỏa giá trị ngàn năm".

Nhiều ứng dụng công nghệ mới đã được triển khai tại Hà Nội góp phần nâng tầm trải nghiệm du khách. Ví dụ, công nghệ thực tế ảo (VR/AR) đang được thử nghiệm tại Hoàng thành Thăng Long và Văn Miếu, giúp du khách "du hành thời gian" để chiêm ngưỡng kiến trúc, nghi lễ xưa.

Ông Nguyễn Quyết Tâm, Giám đốc VietISO phân tích: "Không chỉ dừng lại ở bản đồ số hay audio guide, Hà Nội có thể tích hợp AI để tạo hành trình du lịch cá nhân hóa, đưa ra gợi ý lịch trình theo sở thích, thói quen tiêu dùng của từng du khách".

Chuyên gia AI Nguyễn Tất Kiểm bổ sung: "AI có thể tái hiện câu chuyện di sản bằng ngôn ngữ đa dạng, tương tác trực tiếp với du khách. Đây chính là 'chìa khóa vàng' để di sản Hà Nội trở nên sống động, gần gũi và dễ tiếp cận hơn".

Một trong 5 yếu đó được coi là cốt lõi của điểm đến thông minh đó là xây dựng sản phẩm và dịch vụ du lịch thông minh gắn với di sản, văn hóa. Bởi điểm đến thông minh không chỉ là công nghệ mà còn phải dựa trên "hồn cốt văn hóa". 

Ông Lê Công Năng, Chủ tịch Wondertour cho rằng: "Hà Nội có lợi thế đặc biệt về di sản và ẩm thực. Điều quan trọng là phải kể được câu chuyện của những giá trị này bằng ngôn ngữ công nghệ, để mỗi chiếc điện thoại trở thành 'hướng dẫn viên di sản' cho du khách".

Chẳng hạn, ứng dụng mã QR đang được triển khai tại 36 phố phường Hà Nội, giúp khách quốc tế dễ dàng tìm hiểu lịch sử từng con phố. Ẩm thực Hà Nội như phở, bún chả, cà phê trứng có thể được "số hóa" thành video trải nghiệm thực tế ảo, hoặc đặt hàng qua các nền tảng tích hợp du lịch - ẩm thực.

Nhìn nhận ở góc độ hệ sinh thái hợp tác công - tư và sáng tạo xã hội, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông cho rằng: "Điểm đến thông minh là sản phẩm của sự chung tay. Chính quyền, doanh nghiệp, startup, cộng đồng cư dân và cả du khách đều tham gia tạo dựng, đóng góp và thụ hưởng".

Thực tế, nhiều startup công nghệ du lịch tại Hà Nội như Ivivu, Vntrip, VietISO đang hợp tác cùng chính quyền để phát triển nền tảng số. Các doanh nghiệp lữ hành cũng tham gia thử nghiệm tour "Smart tour Hà Nội" kết hợp xe điện thông minh, hướng dẫn viên số và trải nghiệm VR.

Lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam hiện đại, sáng tạo và hội nhập

Trên thế giới, nhiều thành phố đã thành công trong xây dựng điểm đến thông minh. Barcelona (Tây Ban Nha) sử dụng cảm biến IoT để quản lý du khách, Seoul (Hàn Quốc) phát triển bản đồ số tích hợp AI hỗ trợ du khách theo thời gian thực. Những kinh nghiệm này có thể trở thành tham chiếu quý giá cho Hà Nội.

Theo Chiến lược phát triển du lịch Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2045, Thủ đô đặt mục tiêu trở thành trung tâm du lịch thông minh và sáng tạo hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Điều này gắn với định hướng phát triển Hà Nội thành "Thành phố sáng tạo" do UNESCO công nhận (2019).

Xây dựng điểm đến thông minh không phải là thay thế những giá trị truyền thống, mà là cách để thổi luồng sinh khí mới vào di sản, văn hóa, để mỗi câu chuyện nghìn năm của Hà Nội được truyền tải bằng ngôn ngữ công nghệ hiện đại.

Hà Nội đang đứng trước thời cơ lớn để khẳng định thương hiệu: "Thủ đô ngàn năm văn hiến - điểm đến thông minh trong kỷ nguyên số". Đó không chỉ là mục tiêu phát triển du lịch, mà còn là cách để Hà Nội lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới, trong một diện mạo mới - hiện đại, sáng tạo và hội nhập.