"Không để kiến thức theo chân cán bộ tuyên truyền trở về xuôi"

PV: Xin bà cho biết một số vấn đề nổi lên gần đây trong công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở Tây Ninh?

Bà Kim Thị Minh: Tây Ninh là tỉnh biên giới giáp Vương quốc Campuchia với dân số gần 1,2 triệu người, trong đó có 23 dân tộc thiểu số đang sinh sống, chiếm 1,82% dân số toàn tỉnh. Riêng đồng bào các dân tộc Khmer, Chăm và Hoa sinh sống tập trung tại các huyện biên giới.

Tại một số khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, nhiều phong tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại, trong đó có tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Trong quá trình đi cơ sở, đến với bà con, tôi thấy việc tảo hôn đang được "hợp thức hóa" một cách âm thầm. Nhiều trường hợp mang thai thì cha mẹ đồng thuận cho con ra ở trọ, đợi đủ tuổi mới quay về đăng ký kết hôn. Điều này gây nhiều khó khăn cho công tác tuyên truyền, không chỉ đối với cán bộ Hội mà còn cả các ban, ngành liên quan.

PV: Vậy đâu là rào cản lớn nhất khiến tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vẫn tồn tại, thưa bà?

Bà Kim Thị Minh: Nguyên nhân xuất phát từ nếp nghĩ của người dân. Tôi lấy ví dụ, với người Khmer, quan niệm "trưởng thành là phải lập gia đình" rất phổ biến, đặc biệt với nữ giới, dẫn đến việc tảo hôn để "giữ thể diện" khi con yêu sớm. Với người Chăm theo Hồi giáo trong xã hội mẫu hệ, việc kết hôn thường do gia đình quyết định, nhiều gia đình cho con lấy chồng/vợ sớm để "giữ đạo" và bảo vệ danh dự. Người Hoa lại coi trọng gia phong, với tư tưởng "cha mẹ đặt đâu con ngồi đó" và tảo hôn thường nhằm gắn kết quan hệ huyết thống hoặc lợi ích làm ăn.

 PV: Thời gian qua, Hội LHPN tỉnh Tây Ninh đã có những hoạt động gì để đẩy lùi các hủ tục này?

Bà Kim Thị Minh: Điều đầu tiên, chúng tôi chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số. Quan điểm của chúng tôi là để chính người dân, đặc biệt là phụ nữ vùng dân tộc thiểu số, trở thành chủ thể giải quyết các vấn đề của họ. Còn tổ chức Hội sẽ là người đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện.

Thực tế, công tác truyền thông còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là rào cản ngôn ngữ. Tôi nhớ lần tham gia truyền thông với bà con dân tộc Chăm, dù mình nói với tốc độ bình thường nhưng khi hỏi lại, có chị nói: "Nghe cô Minh nói hay hay mà không hiểu gì". Từ đó, tôi và các đồng nghiệp đã điều chỉnh lại nội dung, phương thức truyền thông sao cho gần gũi, dễ hiểu và phù hợp với trình độ, văn hóa của từng nhóm đối tượng. Chúng tôi chủ động mời cán bộ Hội địa phương là người dân tộc thiểu số, già làng, trưởng thôn, người có uy tín cùng tham gia để làm "cầu nối" thông tin. Khi chị em hiểu rõ, chúng tôi đặt ra các tình huống cụ thể để họ cùng con em mình tự tìm cách giải quyết. Việc truyền thông không thể một lần rồi thôi mà cần lặp lại thường xuyên, liên tục thì thông tin mới "thấm" vào nhận thức của bà con. Nếu đi tuyên truyền một lần rồi không quay trở lại thì thông tin đó sẽ theo cán bộ đi về luôn.

Một điểm nổi bật trong công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống của Hội là việc thành lập 13 tổ truyền thông cộng đồng, với 158 thành viên nòng cốt tại các địa bàn trọng điểm. Các tổ truyền thông cộng đồng luôn cơ cấu thành viên chủ chốt là các già làng, trưởng bản và hội viên là phụ nữ dân tộc thiểu số để lan tỏa thông tin hiệu quả hơn. Đồng thời, chúng tôi cũng tranh thủ sự hỗ trợ của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Tây Ninh để tổ chức các buổi truyền thông, tư vấn pháp lý, giúp hội viên hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, nhất là trong lĩnh vực liên quan đến phụ nữ và trẻ em.

Bên cạnh truyền thông, một giải pháp quan trọng khác là hỗ trợ sinh kế, nâng cao đời sống của phụ nữ dân tộc thiểu số. Chúng tôi nhận thức rằng đói nghèo và thiếu hiểu biết là những nguyên nhân sâu xa dẫn đến tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Vì vậy, Hội đã tích cực phối hợp với các ngành trong việc triển khai các chương trình hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế, khởi nghiệp, đào tạo nghề... nhằm giúp chị em từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, từ đó đẩy lùi các hủ tục.