Lai Châu: Tăng cường kiểm soát tình trạng phụ nữ dân tộc thiểu số xuất cảnh trái phép

Con số đáng lo ngại

Ngày 10/5/2025, Trạm Công an Quản lý xuất nhập cảnh cửa khẩu Ma Lù Thàng đã tham mưu cho Đồn Biên phòng cửa khẩu Ma Lù Thàng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Lai Châu) ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 1 trường hợp về hành vi "qua lại biên giới quốc gia mà không làm thủ tục xuất cảnh, nhập cảnh theo quy định của pháp luật".

Trước đó, vào hồi 13h20' ngày 7/5/2025, tại khu vực biên giới Việt - Trung, thuộc bản Pa Nậm Cúm, xã Ma Li Pho, huyện Phong Thổ (nay là xã Phong Thổ), Tổ công tác liên ngành gồm: Trạm Công an Quản lý xuất nhập cảnh cửa khẩu Ma Lù Thàng, Đội Công an tăng cường số 4, Đồn Biên phòng cửa khẩu Ma Lù Thàng và Công an xã Ma Li Pho đã phát hiện một phụ nữ có biểu hiện nghi vấn nhập cảnh trái phép từ Trung Quốc vào Việt Nam. 

Qua xác minh ban đầu, người phụ nữ khai tên là G.T.M (SN 1980), dân tộc Mông, nghề nghiệp tự do, nơi đăng ký thường trú tại thị trấn Nông Trường Phong Hải (tỉnh Lào Cai). Bà G.T.M thừa nhận đã nhập cảnh trái phép từ Trung Quốc vào Việt Nam thì bị tổ công tác phát hiện.

Căn cứ vào hành vi vi phạm, Trạm Công an Quản lý xuất nhập cảnh đã tham mưu cho lãnh đạo Đồn Biên phòng cửa khẩu Ma Lù Thàng ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với bà G.T.M về hành vi "qua lại biên giới quốc gia mà không làm thủ tục xuất cảnh, nhập cảnh theo quy định của pháp luật". 

Đồng thời, yêu cầu bà G.T.M. viết cam kết không tái phạm hành vi xuất nhập cảnh trái phép. Bên cạnh đó, cán bộ chức năng đã tuyên truyền, giải thích rõ các quy định của pháp luật về xuất, nhập cảnh cũng như những rủi ro, hệ lụy khi công dân xuất cảnh trái phép. 

Nhiều phụ nữ do đời sống khó khăn, nhận thức về pháp luật còn hạn chế, lại thêm mong muốn đổi đời nhanh chóng nên đã bị các đối tượng xấu dụ dỗ, lôi kéo hoặc thậm chí chủ động tìm cách xuất cảnh trái phép ra nước ngoài với hy vọng tìm được việc làm có thu nhập cao.

Theo thống kê của Công an tỉnh Lai Châu, từ đầu năm 2024 đến nửa đầu năm 2025, đơn vị đã tiếp nhận 246 công dân Việt Nam bị cơ quan chức năng Trung Quốc bắt giữ và trao trả về nước qua cửa khẩu Ma Lù Thàng. 

Những trường hợp này bao gồm người xuất cảnh trái phép hoặc sử dụng giấy tờ xuất cảnh hợp pháp nhưng hoạt động quá phạm vi cho phép. Trong số các công dân bị trao trả, phụ nữ dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm 196 người (khoảng 80%).

Đại diện Công an tỉnh Lai Châu, cho biết, tình trạng phụ nữ DTTS xuất cảnh trái phép xuất phát từ nhiều nguyên nhân đan xen. Đời sống ở một số vùng còn nhiều thiếu thốn, thiếu việc làm ổn định tại địa phương là yếu tố hàng đầu đẩy nhiều người vào con đường tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài một cách bất hợp pháp. 

Trình độ dân trí, hiểu biết pháp luật về xuất nhập cảnh còn hạn chế khiến nhiều người nhẹ dạ, cả tin vào những lời hứa hẹn "việc nhẹ lương cao", "sang Trung Quốc đổi đời" được các đối tượng xấu lan truyền qua mạng xã hội. Đặc biệt, một bộ phận không nhỏ mang tâm lý muốn có cuộc sống giàu có nhanh chóng mà không cần lao động vất vả. 

Họ tin rằng chỉ cần lấy chồng nước ngoài hoặc ra nước ngoài làm việc là sẽ "đổi đời". Trong khi đó, các đối tượng môi giới, tổ chức đưa người xuất cảnh trái phép sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, đánh vào tâm lý của người dân để lôi kéo, dụ dỗ.

Hậu quả của việc xuất cảnh trái phép là vô cùng nặng nề. Nhiều phụ nữ không những không cải thiện được cuộc sống mà còn phải đối mặt với nhiều rủi ro, nguy hiểm: Bị bán vào các động mại dâm, bị lừa bán vào các tụ điểm lừa đảo trực tuyến, tổ chức cờ bạc ở nước ngoài. 

Họ bị bóc lột sức lao động thậm tệ, làm việc trong điều kiện tồi tàn, bị ngược đãi, đánh đập. Nhiều trường hợp làm thuê bị chủ quỵt tiền công, đến gần ngày trả lương thì bị chủ báo cơ quan chức năng sở tại bắt giữ và trao trả về Việt Nam trong tình trạng trắng tay. 

Nghiêm trọng hơn, một số phụ nữ sau khi trở về lại trở thành người dụ dỗ, lôi kéo người thân, bạn bè tiếp tục đi vào con đường phạm pháp.

Triển khai đồng bộ các giải pháp

Trước tình hình trên, Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh Lai Châu đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các phòng nghiệp vụ, Công an cấp xã, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể và chính quyền địa phương các cấp triển khai đồng bộ nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn, kiểm soát tình trạng này.

Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật liên quan đến lĩnh vực xuất nhập cảnh được đặc biệt chú trọng. Lực lượng chức năng đã tăng cường xuống cơ sở, đến các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để trực tiếp đối thoại, giải thích, giúp người dân hiểu rõ các quy định của pháp luật, nhận diện thủ đoạn của tội phạm và những nguy cơ của việc xuất cảnh trái phép. 

Theo đại diện Công an tỉnh Lai Châu, để chủ động phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với tình trạng xuất cảnh trái phép, trong thời gian tới, cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp:

Thứ nhất, đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền cho phù hợp với đặc điểm văn hóa, trình độ nhận thức của đồng bào DTTS, sử dụng ngôn ngữ của đồng bào, sân khấu hóa, pa-nô, áp phích trực quan, thông qua người có uy tín trong cộng đồng; 

cảnh báo cụ thể về các phương thức, thủ đoạn dụ dỗ, lừa gạt của các đối tượng; nêu rõ những hậu quả, rủi ro khi xuất cảnh trái phép và các quy định của pháp luật liên quan.

Thứ hai, siết chặt quản lý cư trú, quản lý nhân khẩu, đặc biệt tại các địa bàn trọng điểm, giáp biên; chủ động nắm tình hình, rà soát các đối tượng có biểu hiện nghi vấn tổ chức, môi giới đưa người xuất cảnh trái phép để có biện pháp đấu tranh, ngăn chặn kịp thời.

Thứ ba, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa lực lượng Công an với Bộ đội Biên phòng, các sở, ban, ngành, chính quyền cơ sở và các tổ chức đoàn thể như Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, trong việc chia sẻ thông tin, tuần tra kiểm soát và triển khai các biện pháp phòng ngừa; 

phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng trong công tác tuyên truyền, vận động người dân.

Thứ tư, các cấp, các ngành cần quan tâm hơn nữa đến việc triển khai các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, dạy nghề, tạo việc làm tại chỗ cho phụ nữ DTTS, giúp họ ổn định cuộc sống, "ly nông bất ly hương".

Thứ năm, thiết lập và công khai các đường dây nóng để tiếp nhận thông tin tố giác tội phạm và hỗ trợ kịp thời cho các nạn nhân; xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ hiệu quả cho các nạn nhân bị mua bán, bị lừa đảo khi trở về được tái hòa nhập cộng đồng bền vững; 

tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với các cơ quan chức năng của Trung Quốc và các nước liên quan trong việc trao đổi thông tin, điều tra, xử lý tội phạm tổ chức đưa người xuất cảnh trái phép và tội phạm mua bán người.

Giải quyết tình trạng xuất cảnh trái phép và đấu tranh phòng, chống tội phạm mua bán người là một hành trình dài, cần sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự chung tay, góp sức của toàn xã hội. 

Mỗi người dân, trong đó có phụ nữ, cần nâng cao cảnh giác, không tin theo những lời dụ dỗ viển vông, tìm hiểu kỹ thông tin và lựa chọn con đường mưu sinh hợp pháp, an toàn để bảo vệ chính mình và hạnh phúc gia đình.