Làng cổ Phước Tích - "bảo tàng sống" hơn 550 năm tuổi bên dòng Ô Lâu
Làng cổ Phước Tích (phường Phong Dinh, TP Huế).
Ra đời từ năm 1470 dưới triều vua Lê Thánh Tông, làng cổ Phước Tích (phường Phong Dinh, TP Huế) không chỉ là ngôi làng thứ hai ở Việt Nam được công nhận Di tích Quốc gia, mà còn được ví như một “bảo tàng sống” về kiến trúc và văn hóa Bắc Trung Bộ. Với 38 ngôi nhà rường cổ trên 100 năm tuổi, 12 bến nước, cùng nghề gốm truyền thống nổi tiếng từng cung ứng cho Hoàng cung Huế, Phước Tích vừa lưu giữ hồn xưa, vừa vươn mình trong hành trình trở thành điểm đến du lịch di sản đặc sắc.
Làng cổ Phước Tích (phường Phong Dinh) nằm cách trung tâm TP Huế khoảng 40 km, được bao bọc bởi dòng Ô Lâu hiền hòa, mang cảnh quan xanh mướt và yên ả đặc trưng miền quê Bắc Trung Bộ.
Được hình thành từ năm 1470, dưới triều vua Lê Thánh Tông, Phước Tích đến nay đã trải qua hơn 550 năm, trở thành một trong những ngôi làng cổ lâu đời của Việt Nam.
Năm 2009, Phước Tích được công nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia. Hiện địa phương đã nộp hồ sơ đề nghị xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt
Toàn làng hiện còn nguyên vẹn 38 ngôi nhà rường cổ trên 100 năm tuổi, trong đó 12 ngôi là nhà thờ họ, 26 ngôi là nhà ở dân gian, đều chạm khắc tinh xảo.
Nhà rường ở Phước Tích được dựng chủ yếu bằng gỗ lim, mái ngói rêu phong, khung kết cấu chắc chắn, hoa văn chạm trổ cầu kỳ, phản ánh rõ tinh hoa kiến trúc xứ Huế.
Xen giữa những ngôi nhà cổ là hệ thống đình, chùa, miếu, các dấu tích văn hóa Champa, cùng 12 bến nước - nơi gắn liền với sinh hoạt và tâm thức cộng đồng.
Công tác bảo tồn được triển khai mạnh mẽ: 23 ngôi nhà rường đã được trùng tu, chỉnh trang cảnh quan, bổ sung hạ tầng du lịch như đường làng lát gạch, chiếu sáng, bãi đỗ xe.
Nghề gốm truyền thống ở Phước Tích có từ hơn 500 năm trước, từng thịnh đạt với sản phẩm nổi tiếng về độ bền, khả năng giữ nhiệt và hoa văn tinh xảo.
Gốm Phước Tích được lựa chọn làm vật dụng trong Hoàng cung triều Nguyễn, khẳng định vị thế đặc biệt của nghề gốm nơi đây trong lịch sử.
Sau thời kỳ mai một, nghề gốm Phước Tích đang hồi sinh nhờ sự tâm huyết của nghệ nhân trẻ và các chương trình phục hồi nghề truyền thống.
Các sản phẩm gốm Phước Tích đa dạng về mẫu mã.
Du khách đến làng có thể trực tiếp trải nghiệm chuốt gốm, nặn gốm cùng nghệ nhân, tham quan nhà trưng bày sản phẩm, cảm nhận “hồn đất” Phước Tích.
Khai thác du lịch gắn liền với bảo tồn, Phước Tích hiện phát triển các dịch vụ homestay, tham quan nhà rường, trải nghiệm làm bánh, đi thuyền trên sông Ô Lâu, thả đèn hoa đăng.
Du lịch phát triển giúp bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt: đường làng khang trang, cảnh quan sạch đẹp, hạ tầng hiện đại nhưng vẫn giữ trọn hồn quê.
Nếu tới đây được công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt, Phước Tích sẽ được đầu tư mạnh mẽ hơn cho bảo tồn và quảng bá, xứng đáng là “di sản sống” độc đáo của xứ Huế và cả nước.
