Thay quyền và nghĩa vụ thành "trách nhiệm" của thanh niên, tăng chính sách với nhóm yếu thế

Thay nghĩa vụ, quyền lợi bằng trách nhiệm đối với thanh niên

Báo cáo tại phiên làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình cho hay, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Luật Thanh niên (sửa đổi).

Sau kỳ họp, UBTVQH đã chỉ đạo Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng - cơ quan chủ trì thẩm tra, Bộ Nội vụ - cơ quan chủ trì soạn thảo, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để chỉnh lý dự án Luật.

Theo ông Bình, ý kiến được quan tâm nhiều nhất chính là quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong luật, và vẫn tiếp tục gây tranh cãi.

"Một số ý kiến đề nghị không nên quy định quyền và nghĩa vụ cụ thể của thanh niên vì các quyền và nghĩa vụ này đã được quy định tại luật chuyên ngành điều chỉnh từng lĩnh vực (giáo dục, lao động, việc làm…), thay vào đó nên quy định về trách nhiệm của thanh niên. Ngoài ra, có ý kiến cho rằng việc quy định quá nhiều quyền, ít nghĩa vụ sẽ dẫn đến việc coi thanh niên là đối tượng yếu thế cần bảo vệ chứ không phải là tạo điều kiện, môi trường để thanh niên phát huy và cống hiến" – ông Bình nêu báo cáo giải trình.

Trước các ý kiến trên, dự án Luật Thanh niên đã được chỉnh lý theo hướng, thay bằng việc quy định thanh niên có những quyền và nghĩa vụ cụ thể, Dự án Luật quy định trách nhiệm của thanh niên trong việc thực hiện nghĩa vụ của mình, cũng như trách nhiệm của các chủ thể khác trong việc tạo điều kiện, môi trường thuận lợi cho thanh niên thực hiện trách nhiệm.

"Việc thiết kế các quy định theo định hướng như trên một mặt tránh được sự trùng lắp, chồng chéo với các đạo luật khác; đảm bảo tính khả thi của điều luật; mặt khác thể hiện rõ vai trò, sứ mệnh của thanh niên - một lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc, trở thành lực lượng đi đầu trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc" - ông Phan Thanh Bình nhấn mạnh.

Với sự thống nhất này, Dự án Luật dành cả Chương II quy định cụ thể trách nhiệm của thanh niên đối với Tổ quốc, Nhà nước, với gia đình, xã hội và đối với chính bản thân thanh niên. Đây là các trách nhiệm đặc thù của thanh niên.

Bằng cách thiết kế này, Dự án vừa thể chế hoá được nội dung, tinh thần của Hiến pháp năm 2013, vừa giúp từng cá nhân thanh niên thấy được vai trò đặc biệt quan trọng của mình, từ đó tạo động lực tự thân để phát triển, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xứng đáng với sứ mệnh thiêng liêng của lực lượng thanh niên trong thời đại mới.

Không bỏ nhóm thanh niên yếu thế ở lại phía sau

Các vấn đề về chính sách đối với thanh niên, đặc biệt là nhóm thanh niên yếu thế, cũng được tập trung bàn thảo tại dự án Luật lần này. Một số ý kiến cho rằng, các chính sách quy định trong dự án Luật còn chung chung, thiếu tính đặc thù, chưa sát với thực tế, không mang tính quy phạm, chưa tạo động lực cho thanh niên.

Một số ý kiến khác nhận định, các quy định về chính sách đối với thanh niên trong Dự thảo trùng lắp với các chính sách đã được các luật chuyên ngành quy định. Do vậy, cần nhóm các chính sách tương ứng với mục tiêu của Nhà nước đối với thanh niên như nhóm chính sách phát triển thanh niên, nhóm chính sách bảo vệ thanh niên, nhóm chính sách phúc lợi xã hội cho thanh niên hoặc nhóm chính sách khơi dậy tinh thần tình nguyện, cống hiến của thanh niên.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đề xuất chính sách cụ thể cho các đối tượng thanh niên đặc thù như: tín dụng sinh viên; chiến sĩ trẻ dũng cảm; ưu đãi cho những sĩ quan, quân nhân thanh niên công tác tại địa bàn và công việc đặc thù, công nghệ cao hay độc hại…

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Thường trực Ủy ban đã làm việc với với các cơ quan có liên quan thống nhất chỉnh lý, bổ sung dự án Luật theo hướng xây dựng chính sách dành cho các nhóm thanh niên đặc thù.

Cụ thể, Dự án Luật bao gồm chính sách dành cho: thanh niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi; thanh niên dân tộc thiểu số; thanh niên xung phong; thanh niên tình nguyện; thanh niên có tài năng; thanh niên làm việc tại khu công nghiệp; thanh niên khuyết tật; thanh niên nhiễm HIV, thanh niên sau cai nghiện ma túy, chấp hành xong án phạt tù, chấp hành xong biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng.

"Các nhóm chính sách này được thiết kế theo hướng nhấn mạnh chính sách phát hiện, trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng nhóm thanh niên tinh hoa; khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện về tài chính, cơ sở vật chất, bảo đảm chế độ, chính sách cho nhóm thanh niên xung kích đồng thời không bỏ nhóm thanh niên yếu thế, dễ bị tổn thương ở lại phía sau" - ông Phan Thanh Bình nhấn mạnh.