Ngăn chặn hành vi sản xuất, kinh doanh thuốc giả, thực phẩm giả

Sáng 21/8, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Văn hóa và Xã hội phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức Phiên giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả.

Dự và phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao sáng kiến tổ chức Phiên giải trình; cho rằng "đây là chủ đề rất nóng, nóng từ mỗi gia đình, mỗi người dân," Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ tác hại của thuốc giả, thực phẩm giả đối với sức khỏe nhân dân và đối với nền kinh tế là rất lớn, đến mức có thể coi là hiểm họa. Trong đó, nguy hiểm nhất là gây tác hại trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người sử dụng.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết Đảng và Nhà nước luôn xác định công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả là nhiệm vụ quan trọng gắn liền với mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh y tế quốc gia.

Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã đề ra nhiệm vụ "Đẩy mạnh phòng, chống buôn lậu, sản xuất kinh doanh thuốc, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng. Kiểm soát chặt chẽ thực phẩm chức năng và hàng hóa có nguy cơ gây hại cho sức khỏe."

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước thể hiện rất rõ tinh thần quyết liệt đấu tranh, tiến tới triệt tiêu hiểm họa này.

Từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã nỗ lực tập trung triển khai đợt cao điểm đấu tranh với tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là "tuyên chiến không khoan nhượng với tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả để bảo vệ sức khỏe, tính mạng, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, doanh nghiệp; bảo vệ an ninh, an toàn sức khỏe cho nhân dân, góp phần phục vụ đất nước phát triển nhanh, bền vững.

Với tinh thần chia sẻ trách nhiệm, Phó Chủ tịch Quốc hội mong muốn từ cả phía cơ quan giải trình và phía yêu cầu giải trình đánh giá sát thực tế, khách quan thực trạng sản xuất, kinh doanh, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả; đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả gắn với chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương; làm rõ những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân. Qua đó, đề xuất, kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật, có giải pháp tháo gỡ kịp thời vướng mắc, thiết thực nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thuốc, thực phẩm; phòng ngừa, ngăn chặn hành vi sản xuất, kinh doanh, lưu hành, quảng cáo thuốc giả, thực phẩm giả.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết thời gian qua, liên tiếp các vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm giả ở Việt Nam đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, bị dư luận xã hội lên án.

Thuốc giả và thực phẩm giả không những gây tác hại trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng mà còn gây thiệt hại về kinh tế, gây xói mòn niềm tin xã hội, suy giảm uy tín của doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy cơ mất trật tự an toàn xã hội.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, phiên giải trình được tổ chức nhằm đánh giá tình trạng sản xuất, kinh doanh, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả; đề xuất, kiến nghị giải pháp chống thuốc giả, thực phẩm giả nhằm đẩy lùi vấn nạn này.

Báo cáo tại phiên giải trình, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết sản xuất, lưu hành thuốc giả không chỉ xuất hiện ở quốc gia kém phát triển, mà còn ở các nước đang phát triển như Mỹ, châu Âu.

Hằng năm, Việt Nam lấy 38.000 mẫu thuốc tại các cơ sở; kết quả cho thấy tỷ lệ thuốc giả, không đạt chất lượng giảm mạnh từ 10% (năm 1990-1991) xuống dưới 2% những năm gần đây.

"Chưa phát hiện thuốc giả ở cơ sở khám chữa bệnh, mà chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ, thương mại điện tử," Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định.

Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với trung bình của thế giới. Tuy nhiên, gần đây có những vụ việc sản xuất, kinh doanh thuốc giả bị cơ quan chức năng phát hiện và triệt phá, điển hình là các đường dây sản xuất, buôn bán kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ, Bến Tre (tháng 8/2024) và đường dây thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả trên nhiều địa bàn.

Về nguyên nhân, Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng nhu cầu thuốc cho công tác khám, chữa bệnh của nhân dân tăng cao, đặc biệt sau dịch COVID-19; lợi nhuận trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc giả cao.

Thương mại điện tử và mạng xã hội (Zalo, Facebook, Youtube...) là kênh chủ đạo để tiêu thụ thuốc giả, lợi dụng tâm lý người tiêu dùng muốn mua thuốc giá rẻ, tự điều trị.

Trong khi đó, nhân sự làm công tác phòng, chống thuốc giả của ngành y tế khá mỏng cả ở cấp Trung ương và địa phương; các trung tâm kiểm nghiệm tại các địa phương mặc dù đã được quan tâm đầu tư nhưng phần lớn trong số này chưa đáp ứng được yêu cầu. Một số địa phương coi công tác phòng, chống thuốc giả là nhiệm vụ của ngành y tế.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên kiến nghị cần phải xem phòng, chống thực phẩm giả, thuốc giả là nhiệm vụ chính trị quyết liệt không ngừng nghỉ; tăng cường giám sát tối cao, chuyên đề về nội dung này...