Ngược đời chuyện sách giáo khoa bán chiết khấu cao nhưng vẫn báo lỗ hàng chục tỷ đồng

Chiếm thế độc quyền 

Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội trong phiên họp toàn thể diễn ra mới đây đã cho ý kiến vào dự thảo báo cáo kết quả khảo sát một số nội dung trong việc thực hiện chính sách pháp luật về xuất bản, in và phát hành SGK giáo dục phổ thông giai đoạn 2012-2017. Một trong những vấn đề nóng được đề cập là việc in ấn, phát hành độc quyền SGK của NXB Giáo dục Việt Nam đang bộc lộ nhiều bất cập.

Trưởng đoàn khảo sát, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Hoàng Thị Hoa cho biết: Đoàn khảo sát đã làm việc với Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ GD&ĐT, Bộ Công Thương và tiến hành khảo sát thực tế ở Hà Nội, TP.HCM, Lâm Đồng; tổ chức tham vấn các chuyên gia và đề nghị của một số địa phương.

 

Theo bà Hoa, SGK là loại xuất bản phẩm đặc biệt, chịu điều tiết bởi nhiều quy định pháp luật, song thực tế khảo sát cho thấy, có sự bất ổn trong quy định về xuất bản, in, phát hành. Cụ thể là quy định về thẩm quyền của Bộ GD&ĐT trong biên soạn, xuất bản, in và phát hành SGK, giáo trình tại Khoản 3, Điều 99 Luật Giáo dục hiện hành được cho là nguyên nhân chính dẫn tới độc quyền trong hoạt động xuất bản, in, phát hành SGK trong những năm qua.

“Quy định về việc sử dụng chính thức, ổn định, thống nhất SGK trong giảng dạy, học tập ở các cơ sở giáo dục phổ thông (sử dụng một bộ SGK thống nhất trên cả nước) tại Khoản 3, Điều 29 Luật Giáo dục hiện hành đến nay không còn phù hợp, mâu thuẫn với quy định "thực hiện xã hội hóa biên soạn SGK, có một số SGK cho mỗi môn học" của Nghị quyết 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình SGK giáo dục phổ thông” – bà Hoa nhấn mạnh…

Cũng theo bà Hoa, chính vì Luật Giáo dục quy định Bộ GD&ĐT có thẩm quyền tổ chức biên soạn, thẩm định, giao NXB tổ chức biên tập, xuất bản, phát hành SGK nên trong thời gian qua, việc xuất bản SGK được thực hiện theo quy trình: Bản thảo sau khi được Bộ GD&ĐT thẩm định, phê duyệt sẽ giao cho NXB tổ chức xuất bản, in và phát hành. Chính điều này tạo ra thế độc quyền khép kín trong các khâu của quy trình từ biên soạn đến phát hành.

“Từ việc chỉ có duy nhất một đơn vị được giao tổ chức xuất bản SGK dễ dẫn đến nguy cơ xảy ra các hành vi lạm dụng vị trí độc quyền gây hạn chế cạnh tranh, hạn chế việc thúc đẩy cạnh tranh nhằm nâng cao chất lượng, giảm giá bán SGK, mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi trong phát hành, đáp ứng yêu cầu xuất bản SGK không phù hợp với Luật Xuất bản 2012 và xu hướng phổ biến trên thế giới hiện nay là cơ quan quản lý nhà nước không tham gia biên soạn, xuất bản mà chỉ tổ chức kiểm duyệt, thẩm định SGK” – nữ đại biểu nhấn mạnh.

Những con số biết nói

Hoạt động in ấn, phát hành SGK của NXB Giáo dục Việt Nam diễn ra như thế nào? Theo Báo cáo công bố thông tin 2017 của đơn vị này gửi Bộ GD&ĐT, tổng doanh thu của đơn vị này đạt 1.203 tỷ đồng. Doanh thu đến từ hoạt động kinh doanh in ấn, dịch vụ hỗ trợ giáo dục, xuất bản các loại xuất bản phẩm (giáo trình, SGK, sách tham khảo,...), kinh doanh phát hành xuất bản phẩm, sản xuất và cung ứng thiết bị dạy học, bất động sản.

Hoạt động kinh doanh chính của NXB Giáo dục Việt Nam là xuất bản SGK, sách bổ trợ, sách tham khảo và các công cụ hỗ trợ giáo dục. Trong đó, doanh thu từ SGK đạt 703,9 tỷ đồng, chiếm 58% tổng doanh thu. Theo Báo cáo Tài chính Kiểm toán năm 2017 của NXB Giáo dục Việt Nam gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mức lợi nhuận trước thuế của đơn vị trong năm đạt 150,8 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế gần 139,8 tỷ đồng, gấp đôi năm 2016.

Doanh thu hàng trăm tỉ đồng song trả lời báo chí trước đó, ông Hoàng Lê Bách, Tổng giám đốc NXB Giáo dục Việt Nam khẳng định, kết quả kinh doanh mảng SGK của đơn vị này liên tục lỗ hàng chục tỷ đồng khi giá bán sách 10 năm qua không đổi, trong khi chi phí ngày một tăng cao. Cụ thể, mức lỗ năm 2017 là 38,14 tỷ đồng; năm 2015 là 43,8 tỷ đồng và năm 2016 là 43,3 tỷ đồng.

Điều đáng nói ở đây, dù báo lỗ nhưng phần trăm chiết khấu cho bán SGK của đơn vị này vẫn rất cao. Theo Báo cáo tóm tắt về kết quả khảo sát một số nội dung trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về xuất bản, in, phát hành SGK giáo dục phổ thông giai đoạn 2012-2017, vừa được Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội công bố, chiết khấu SGK của NXB Giáo dục Việt Nam lên đến 250 tỷ đồng/năm.

Bài sau: In và phát hành sách giáo khoa lãng phí nghiêm trọng gây nhiều bức xúc xã hội