Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh: "Ngày nào tôi cũng bì bõm trong những trang văn"

Rung động trước một Sài Gòn nghĩa tình

Hơn 4 thập kỷ cầm bút, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có trong tay hàng trăm nhân vật, hàng triệu độc giả và vô số câu chuyện đã trở thành thanh xuân của nhiều thế hệ. Nhưng ông bảo, chính ông cũng là người… tò mò trước số phận, "hậu vận" của các nhân vật mình tạo nên khi một cuốn sách khép lại. Sự tò mò ấy là một trong những lý do để Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo ra đời.

Thoạt đầu, Nguyễn Nhật Ánh không có ý định viết tiếp về các nhân vật trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh bởi theo ông, "có gì đó hơi điên rồ khi cho các nhân vật xuất hiện lại sau 15 năm. Vì tác giả sẽ đối diện nhiều vấn đề khi vừa phải kiểm soát vừa phải giải phóng các nhân vật của mình trong tình huống mới". Nhưng khi định viết Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo, cuốn sách lấy bối cảnh Sài Gòn thập niên 1980 thì ông chợt nghĩ đến các nhân vật nhỏ tuổi Thiều, Mận, Tường trong Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh. Vì vậy, ông đã để các bạn nhỏ gặp lại độc giả thêm lần nữa.

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh sinh năm 1955, là tác giả nổi bật của văn học thiếu nhi và tuổi mới lớn Việt Nam. Hơn 4 thập niên cầm bút, ông tạo dấu ấn với giọng văn hồn nhiên, dí dỏm và giàu cảm xúc qua “Kính vạn hoa”, “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ”, “Mắt biếc”, “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”… Nhiều tựa sách của ông lập kỷ lục xuất bản, được chuyển thể thành phim ăn khách.
Năm 2010, ông nhận Giải thưởng Văn học ASEAN cho tác phẩm “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ”. Năm 2023, ông được trao Giải thưởng Sách Quốc gia với tác phẩm “Mùa hè không tên”. Tại Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2024, tác phẩm “Tiệm sách của nàng” của ông được vinh danh ở hạng mục Sách được bạn đọc yêu thích. Nguyễn Nhật Ánh được xem là cây bút có sức ảnh hưởng lớn và bền bỉ bậc nhất hiện nay.

Với Nguyễn Nhật Ánh, văn chương là hành trình của cảm xúc và cảm xúc lần này bắt nguồn từ những ký ức rất đậm nét về Sài Gòn - TPHCM vào thập niên 1980. Đó là thời kỳ mà con người ta vừa đi qua chiến tranh, đời sống còn nhiều thiếu thốn nhưng luôn chứa chan tình người.

"Điều tôi cảm thấy thú vị ở cuốn sách mới là một lần nữa tôi lấy bối cảnh Sài Gòn sau nhiều tác phẩm viết về vùng thôn quê miền Trung. Cốt truyện diễn ra ở thời đất nước vừa ra khỏi chiến tranh, đời sống còn nhiều khó khăn vất vả và cách con người vượt qua những khó khăn, cả cách ứng xử giữa con người với nhau trong hoàn cảnh đó có rất nhiều điều đáng để nhớ lại.

Khoảng thời gian đó để lại trong tôi nhiều xúc động. Đó là sự kham khổ nhưng cũng đầy nghĩa tình của một đô thị lớn khi là nơi dang rộng vòng tay cưu mang những người dân nghèo ở vùng khác tới. Những ký ức ấy thôi thúc tôi kể lại bằng văn chương", nhà văn nói.

Khung cảnh Sài Gòn trong Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo được tái hiện qua những hình ảnh kỷ niệm gắn với thành phố một thời như cây cầu Palikao, chung cư kiểu cũ và tình cảm hàng xóm láng giềng, thời vàng son của báo giấy với những chuyên mục được bạn đọc chờ đợi từng ngày; khu vực quận 5, quận 6 có nhiều người Việt gốc Hoa sinh sống với những câu tiếng Quảng Đông xen tiếng Việt lơ lớ dễ thương…

"Viết để thấy mình đang sống"

Đối với độc giả yêu thích văn thơ, Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo có những đoạn gợi nhớ thời hoàng kim của rất nhiều tờ báo giấy, với những chuyên mục hài hước, thơ, văn, vẽ… Dù các bạn là học sinh hay người lớn làm ngành nghề gì, chỉ cần viết hay, vẽ đẹp đều có thể trở thành cộng tác viên của tòa báo. Khi họ có bài được đăng thì niềm vui không chỉ ở nhuận bút, mà còn ở niềm tự hào "có bài đăng báo". Như cái cách mà nhân vật Thiều luôn nhớ về ngày chủ nhật "đáng chờ đợi và nhiều cảm xúc ấy" - ngày mà trang Thiếu Nhi do nhóm Bốn Viên Kẹo của Thiều sáng tác khai trương trên số cuối tuần tờ báo.

"Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo" do NXB Trẻ phát hành tháng 11/2025, dày hơn 200 trang, có số lượng in lần đầu tổng cộng 80.000 bản (gồm 60.000 bản bìa mềm và 20.000 bản đặc biệt bìa cứng, in màu).

Có lẽ, niềm say mê với chữ nghĩa của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cũng có sự tương đồng với nhóm bạn trẻ Bốn Viên Kẹo. Hầu như trong suốt sự nghiệp của mình, ông luôn đều đặn ra mắt sách mới mỗi năm. Nhà văn xem đó là cách để thử thách bản thân, duy trì sự gắn bó với nghề, đồng thời giữ lời hứa với độc giả.

Thấy tác giả cuốn Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ vẫn ra sách đều đặn sau nhiều năm, mới đây có người hỏi ông rằng bao giờ thì ngừng viết. Đối với Nguyễn Nhật Ánh, đó là câu hỏi kỳ lạ, giống như khi bạn hỏi một người đang yêu: "Bao giờ thì anh mới ngừng yêu?".

Nguyễn Nhật Ánh bộc bạch: "Tôi từng nói với bạn bè, tôi viết vì tôi yêu nghề văn, vì tôi thấy hạnh phúc khi ngồi dưới mái nhà của mình thong thả viết những câu văn mình thích. Khi viết, tôi thấy rõ là mình đang sống. Đó là lý do ngày nào tôi cũng bì bõm trong những trang văn, cố gắng tận hưởng từng phút giây sáng tạo. Điều đó đem lại cho tôi năng lượng tích cực. Viết với tôi, còn là cách để thời gian không đuổi kịp mình!".

Nhân vật Thiều trong Cô bé hàng xóm và bốn viên kẹo cũng có cảm nhận: "Cõi nhân gian không phải bao giờ cũng sầu muộn - như những người bi quan hay nói. Có những lúc bạn có cảm giác bốn mùa đều là mùa xuân. Đối với tôi, đó chính là lúc này". Cũng như khi Nguyễn Nhật Ánh viết, mùa xuân ở lại với ông lâu hơn một chút. Và nhờ những trang sách của ông, mùa xuân cũng ở lại lâu hơn trong lòng bạn đọc.