Nông dân Ninh Thuận ổn định kinh tế nhờ cây nha đam

Nha đam - loại cây thích ứng với khí hậu khắc nghiệt

Thời điểm này, nhiều hộ nông dân tại Ninh Thuận đang vào vụ thu hoạch nha đam, loại cây được xem là "đặc sản xanh" của vùng đất khô hạn. Nhờ nhu cầu tiêu thụ tăng mạnh, giá thu mua lá tươi cũng nhích lên đáng kể.

Trước đây, trên hơn 2 sào đất cát của gia đình, chị Phan Thị Ngân Tho (phường Văn Hải, TP  Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận) chủ yếu canh tác hành, tỏi. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cho 2 loại cây này khá cao, công chăm sóc tốn kém, mà hiệu quả kinh tế không tương xứng. Do đó, chị quyết định chuyển sang trồng cây nha đam.

Chị Tho chia sẻ: "Trồng hành tỏi phải bỏ nhiều vốn, nhiều công, giá củ thì bấp bênh. Trong khi đó, cây nha đam dễ trồng, ít tốn chi phí, thu hoạch quanh năm. Nhờ cây nha đam mà gia đình tôi có thu nhập ổn định, lo được cho con cái, cuộc sống cũng đỡ vất vả hơn".

Gia đình anh Nguyễn Công Tuân, ngụ tại Phan Rang - Tháp Chàm, đã gắn bó với cây nha đam hơn 20 năm nay. Anh cho biết, nha đam là loại cây dễ trồng, ít sâu bệnh, không cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chỉ cần chăm sóc bằng cách làm cỏ, tưới nước và bón phân đúng quy trình. 

Nha đam bắt đầu cho thu hoạch sau 6 - 8 tháng gieo trồng. Cây chỉ cần trồng 1 lần, người dân có thể khai thác liên tục trong 2 - 3 năm. Khi nha đam phát triển quá cao, nông dân tiến hành hạ đốn, tức là cắt phần ngọn để trồng lại, sau khoảng 3 tháng sẽ cho thu tiếp. Trung bình cứ 30 - 35 ngày, nha đam cho thu hoạch một lần, năng suất đạt từ 5 - 7 tấn lá tươi mỗi sào cho mỗi lứa.

Hiện nay, trên thị trường có nhiều giống nha đam, nhưng phổ biến nhất tại Ninh Thuận là giống Aloe Vera lá xanh thẫm. Đây là giống cây có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khô hạn, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh. Mỗi bẹ nha đam trưởng thành có thể đạt trọng lượng từ 0,8 - 1 kg, cho năng suất cao và ổn định quanh năm.

Dưới điều kiện khí hậu khô hạn và nền đất chủ yếu là cát pha, người nông dân Ninh Thuận đã tích lũy cho mình những kinh nghiệm canh tác riêng biệt, phù hợp từng loại đất. Với vùng đất cát, nha đam được trồng theo luống chìm và tưới tràn để giữ độ ẩm trong khi vẫn thoát nước tốt, tránh úng rễ. Còn ở những khu vực đất cát pha, bà con linh hoạt áp dụng luống nổi kết hợp hệ thống tưới phun mưa hoặc tưới rãnh, vừa tiết kiệm nước, vừa tạo điều kiện cho cây sinh trưởng ổn định. Người nông dân đã thích ứng linh hoạt và sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp, ở nơi vùng đất đầy nắng và gió.

Để hạn chế sâu bệnh, người nông dân luôn giữ cho vườn sạch cỏ, thoáng gió và khô ráo, tránh tình trạng ứ đọng nước dễ gây hư hại rễ. Phân hữu cơ được ưu tiên sử dụng, phù hợp với định hướng sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững.

Ông Ngô Lành - nông dân tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải - chia sẻ: "Nha đam tuy hợp đất và khí hậu Ninh Thuận nhưng không phải cứ bỏ xuống đất là sống, mình phải cần mẫn hàng ngày, vừa tưới nước, vừa quan sát xem cây có bị bệnh gì không. Điều quan trọng là luôn phải vệ sinh vườn sạch sẽ, nếu mà nản lòng, bỏ bê là không có kết quả gì hết".

Chính sự phù hợp về giống, kỹ thuật canh tác thông minh và kinh nghiệm lâu năm đã tạo nên chất lượng riêng cho nha đam Ninh Thuận: bẹ to, thịt dày, ít nhớt, đạt chuẩn chế biến. Đây là lợi thế để địa phương xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị bền vững.

Khoa học công nghệ và thương hiệu đi cùng người nông dân

Nhận thấy tiềm năng lớn từ cây nha đam, những năm qua, tỉnh Ninh Thuận đã đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và thúc đẩy mô hình canh tác hiện đại. Các địa phương phối hợp khảo sát vùng trồng, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, đồng thời khuyến khích người dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Đây là nền tảng giúp nông dân tham gia vào các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, từng bước nâng cao hiệu quả kinh tế và giá trị thương hiệu cho nha đam Ninh Thuận. 

Với sự hỗ trợ của các chuyên gia, địa phương đã nghiên cứu thành công quy trình nuôi cấy mô cây nha đam và chuyển giao cho doanh nghiệp triển khai trồng quy mô lớn. Bên cạnh đó, nhiều công nghệ mới cũng đang được phổ biến, ứng dụng trong sản xuất để phát triển cây nha đam thành sản phẩm nông nghiệp đặc thù, có tính cạnh tranh cao.

Hiện nay, nha đam là 1 trong số 12 sản phẩm đặc thù của tỉnh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh đã phối hợp với Viện Thổ nhưỡng Nông hóa xây dựng hồ sơ bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm này. Việc làm này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm, mà còn góp phần khẳng định thương hiệu nha đam Ninh Thuận với những đặc trưng khác biệt rõ nét so với các vùng trồng khác, tạo dựng niềm tin nơi người tiêu dùng.

Với hướng tiếp cận chủ động, sáng tạo và phù hợp với điều kiện đặc thù, Ninh Thuận đang từng bước xây dựng mô hình phát triển nha đam theo hướng bền vững. Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế và việc làm ổn định cho người dân, cây trồng này còn đang góp phần khẳng định vị thế của nông sản địa phương trên thị trường trong nước và quốc tế.