Nữ phóng viên và hành trình bảo vệ người yếu thế

Dấn thân vì những tiếng khóc 

Con đường dẫn Uyển Nhi đến những vụ bạo lực trẻ em không bắt đầu từ phân công công việc, mà từ sự thôi thúc bên trong. Trong một lần tác nghiệp thường ngày, chị phát hiện những dấu hiệu bất thường tại một cơ sở chăm sóc trẻ với những ánh mắt cúi gằm, những tiếng thở yếu ớt, đặc biệt là sự im lặng đến bất thường của những đứa trẻ.

Chị bắt đầu tìm hiểu. Và rồi, những gì chị phát hiện càng khiến lòng chị nhói đau. Những dấu hiệu bạo hành kéo dài, những tổn thương tích tụ, những đứa trẻ phải chịu đựng trong cô độc. "Với người làm báo, khi nhìn thấy vi phạm quyền con người, nhất là với trẻ em, đối tượng dễ bị tổn thương nhất xã hội và tôi không thể đứng ngoài", chị nói. 

Từ khoảnh khắc đó, chị gần như sống trong vụ việc. Ngày theo dấu chứng cứ, đêm đọc lại từng lời kể của nhân chứng, chỉ cần nhắm mắt lại cũng có thể hình dung được những vết thương mà các em đã trải qua. Trong hàng chục ngày liên tục, chị và đồng nghiệp vừa thu thập thông tin, vừa bám sát để thúc đẩy cơ quan chức năng vào cuộc. Với họ, đó không chỉ là một tuyến bài mà là một cuộc chạy đua với thời gian để cứu những đứa trẻ khỏi bạo lực.

"Khoảnh khắc các em nhỏ được đưa ra khỏi cơ sở bạo hành và chuyển về môi trường chăm sóc tốt hơn của nhà nước là lúc chúng tôi cảm thấy hạnh phúc nhất. Những đứa trẻ vốn đã chịu nhiều tổn thương cả thể chất lẫn tinh thần cuối cùng cũng được bảo vệ đúng nghĩa", chị kể lại.

Ánh mắt hoảng sợ của các em bất chợt thay đổi khi được bế lên xe, khi được dìu vào vòng tay chăm sóc mới. "Đó là khoảnh khắc hạnh phúc nhất của chúng tôi", chị nói, giọng vẫn còn nghẹn. Hạnh phúc không phải vì bài báo được chú ý. Hạnh phúc vì những sinh linh bé nhỏ cuối cùng cũng được bảo vệ. Chính lần ấy, Uyển Nhi mới cảm nhận trọn vẹn giá trị nhân văn sâu sắc của báo chí, có thể thay đổi số phận con người.

Khi phụ nữ bảo vệ phụ nữ và những đứa trẻ không thể tự lên tiếng

Uyển Nhi không coi sự đồng cảm mà chị dành cho nạn nhân là đặc quyền của nữ giới. Chị tin rằng, điều quan trọng nhất nằm ở "sự thấu cảm và tinh thần trách nhiệm". Tuy nhiên, khi phụ nữ bảo vệ phụ nữ hay trẻ em vẫn có một lợi thế mà chính họ nhiều khi không nhận ra, đó là sự gần gũi.

Trong các vụ bạo lực, đặc biệt liên quan tới phụ nữ và trẻ em, nạn nhân rất khó mở lòng. Với họ, nỗi sợ không chỉ đến từ người gây ra bạo lực mà còn đến từ nguy cơ bị tổn thương lần nữa khi kể lại sự thật. Thế nhưng khi trước mặt họ là một người phụ nữ, lắng nghe bằng sự bình tĩnh và dịu dàng, đôi khi họ cảm thấy nhẹ lòng hơn để nói ra.

Uyển Nhi từng ngồi hàng giờ với một người mẹ đơn thân đang chật vật bảo vệ con khỏi bạo lực. Chị kể: "Nhiều người nghĩ phụ nữ dễ xúc động nhưng thật ra sự xúc động đó khiến chúng tôi kiên quyết hơn trong việc bảo vệ sự thật".

Đối với trẻ em, điều đó càng quan trọng. Có những đứa trẻ chỉ chịu nắm tay chị mà đi, từ chối tiếp xúc với tất cả những người khác. Cũng có những ngày chị chỉ ngồi yên bên cạnh, để trẻ cảm nhận được sự an toàn, rồi mới bắt đầu trò chuyện.

Và trong một vụ việc đặc biệt, để tiếp cận sâu hơn và nắm được toàn bộ tình hình bên trong, chị hòa mình vào cuộc sống của trẻ, quan sát từng biểu cảm nhỏ, từng thói quen lạ, từng nỗi sợ vô hình mà trẻ không đủ ngôn từ để diễn giải. Chính quãng thời gian ấy giúp chị chạm đến những sự thật bị che giấu lâu năm, những sự thật chỉ có thể thấy bằng trái tim đủ kiên nhẫn tìm hiểu và lắng nghe.

Trong nhiều tuyến bài, người đọc có thể thấy giọng văn của chị không nặng nề, không kể lể, nhưng luôn thấp thoáng những cảm xúc chị cố kìm lại. Đó là nỗi xót xa khi nhìn thấy những đứa trẻ gầy gò vươn tay xin giúp đỡ. Là sự phẫn nộ khi thấy bạo lực bị bao che. Là niềm tin khi các cơ quan chức năng đã hành động đúng lúc.

Quan điểm của chị Uyển Nhi: "Báo chí phải là cầu nối để những tiếng nói yếu ớt được xã hội và các cơ quan có trách nhiệm lắng nghe". Tuy nhiên, chị không chỉ làm "cầu nối" mà còn là người đi trước mở đường, để những nạn nhân vốn chỉ biết im lặng có được cơ hội dũng cảm lên tiếng.

Đặt sự an toàn của nạn nhân lên trên mọi câu chữ

Trong nghề báo, đặc biệt là với những tuyến bài liên quan đến bạo lực giới, đôi khi ranh giới giữa "phản ánh sự thật" và "gây tổn thương thêm cho nạn nhân" vô cùng mong manh. Phóng viên phải lựa chọn từng câu chữ, từng chi tiết, thậm chí phải đấu tranh với chính mình để không sa vào cảm xúc cá nhân.

"Điều tôi tâm niệm nhất là phải đặt sự an toàn và quyền lợi của nạn nhân lên hàng đầu. Đây không phải là một đề tài để tạo dấu ấn cá nhân hay cảm xúc tác nghiệp, mà là một hành trình nhiều trăn trở, đau xót, thậm chí phẫn nộ", Uyển Nhi cho biết.

Đó là lý do trong các câu chuyện chị kể, danh tính nạn nhân luôn được che giấu tuyệt đối. Điều quan trọng không phải là họ tên ai, sống ở đâu, cha mẹ là ai mà là những thông điệp cần được lan tỏa để bảo vệ những em nhỏ tương tự.

Trong nhiều vụ việc, chị kiên trì theo dõi đến cùng dù gặp không ít áp lực. Có người cho rằng chị "đi quá sâu", có người tìm cách ngăn cản vì sợ ảnh hưởng đến hình ảnh cá nhân hay tổ chức nhưng chị vẫn kiên định vì tin điều mình đang làm là đúng.

Uyển Nhi luôn giữ vững nguyên tắc, ngòi bút không chạy theo giật gân mà phải hướng đến công lý và sự an toàn của nạn nhân. 

Khi bài báo được đăng tải, khi vụ việc được xã hội quan tâm, khi cơ quan chức năng bắt đầu vào cuộc, chị không xem đó là thành tích. Với chị, điều quan trọng nhất là những đứa trẻ được đặt ở nơi an toàn hơn.

Nhiều đồng nghiệp nhận xét Uyển Nhi "có sức mạnh đặc biệt", sức mạnh của một người phụ nữ biết yêu thương bằng sự trách nhiệm. Nhưng với chị: "Nghề báo là nghề buộc mình phải dấn thân". Dấn thân đi vào nơi người khác tránh. Dấn thân nghe những câu chuyện người khác sợ phải nghe. Dấn thân nhìn vào sự thật kể cả sự thật đau lòng nhất. Chính trong những nơi tối nhất ấy, phóng viên tìm thấy ánh sáng. Ánh sáng từ một đứa trẻ được cứu. Từ một người mẹ lấy lại niềm tin. Từ sự chuyển động của xã hội.

Với Uyển Nhi, hành trình phía trước vẫn còn những tiếng kêu cứu chưa được lắng nghe, vẫn còn những vụ bạo lực cần được phanh phui. Và chị không thấy mình đơn độc bởi sau lưng chị là những đồng nghiệp cùng chí hướng, là các cơ quan chức năng sẵn sàng hành động và quan trọng nhất là niềm tin vào sự tử tế của con người.

Uyển Nhi không chỉ viết báo. Chị đang góp phần chữa lành. Trong hành trình đi tìm công lý cho người yếu thế, chị đã tự viết nên chân dung đẹp nhất của một nữ phóng viên, mạnh mẽ, nhân hậu và luôn chọn đứng về phía những cuộc đời cần được bảo vệ.