Nữ thiết kế sân khấu làm cầu nối cộng đồng nghệ thuật Việt - Đức

Lina Oanh Nguyễn sinh năm 1989 tại Berlin, là nghệ sĩ độc lập trong lĩnh vực thiết kế sân khấu và phục trang cho kịch đương đại. Cô theo học Đại học Nghệ thuật Berlin và Eesti Kunstiakadeemia Tallinn, từng thiết kế cho nhiều nhà hát lớn ở Đức.

Song song với hoạt động ở châu Âu, Lina vẫn duy trì mối gắn kết với nghệ thuật Việt Nam. Một trong những dấu mốc quan trọng là việc cô thiết kế cho vở Opera hợp tác Đức - Việt "Quả phụ vui tính" tại TPHCM năm 2023, tiếp đó là "Ngọc Thủ" tại Hà Nội. Lina nói, cô "vô cùng biết ơn" vì được làm việc với nhiều nghệ sĩ tài năng tại Việt Nam, đồng thời tự hào khi mình có thể trở thành cầu nối giữa cộng đồng nghệ thuật hai quốc gia và củng cố mối liên hệ cá nhân với cội nguồn Việt.

"Khi thực hiện "Quả phụ vui tính", tôi đã rất lo lắng, sợ bị từ chối vì đến từ Đức. Nhưng mọi người đã chào đón tôi như trở về nhà", cô nhớ lại. Một trong những khoảnh khắc xúc động nhất với cô là khi mời được gia đình của mình từ miền Tây lên Nhà hát TPHCM xem vở diễn: "Khoảnh khắc đó mang ý nghĩa rất lớn đối với tôi".

Say mê năng lượng cộng hưởng

Lina cho biết, trước kia cô quan tâm nhiều hơn tới nghệ thuật thị giác, văn học và âm nhạc. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, nghe lời khuyên của giáo viên nghệ thuật, cô nộp đơn thực tập tại một nhà hát chuyên nghiệp, quyết định mở ra ngã rẽ quan trọng.

"Khi đó tôi 18 tuổi, hoàn toàn chưa có kinh nghiệm, thời gian đầu vô cùng khó khăn. Sân khấu rất khắc nghiệt nhưng cũng cực kỳ kích thích và dễ "gây nghiện". Sau đó tôi ứng tuyển và được nhận vào Đại học Nghệ thuật Berlin cũng như Học viện Nghệ thuật Estonia. Với tôi, đó là bước chuyển tự nhiên, bởi tôi yêu khả năng kiến tạo thị giác trong không gian, vượt khỏi mọi khung tranh hay tấm toan", cô kể.

Từ đó, Lina theo đuổi những dự án đòi hỏi tính ý niệm cao, nguồn tư liệu phức tạp. Cô đặc biệt say mê năng lượng cộng hưởng khi một ê-kíp cùng nhau tạo nên tác phẩm trên sân khấu. "Tôi thực sự yêu công việc của mình, biết ơn vì được làm điều mình đam mê", cô chia sẻ.

Với vai trò nhà thiết kế sân khấu, Lina hướng đến việc kiến tạo không gian nơi các yếu tố thị giác, kịch nghệ và tình huống sân khấu tương tác sâu với nhau. Mục tiêu của cô là tạo ra những kết nối mang lại cảm hứng cho cả nghệ sĩ lẫn khán giả. Vì vậy, cô không xem thiết kế sân khấu là việc dựng "phông nền đẹp" mà là quá trình tạo nên những trải nghiệm và mối liên hệ có ý nghĩa.

Mong đưa nghệ thuật truyền thống ra thế giới

Sau nhiều năm học tập và làm việc tại Đức và Estonia, Oanh Nguyễn có cái nhìn rõ ràng về những khác biệt trong tư duy sân khấu. Theo cô, sân khấu đương đại ở cả 3 quốc gia đều phát triển mạnh và đa dạng.

Tại các nước nói tiếng Đức, sân khấu gần đây nhấn mạnh vào hình thức và ý niệm phức tạp, ranh giới giữa kịch bản và trình diễn thử nghiệm ngày càng mờ. Nhiều nhà hát coi mình như một trung tâm xã hội - chính trị, đưa các vấn đề đương đại lên sân khấu để đối thoại với công chúng. Các nhóm chuyên gia từ trình diễn, thiết kế hình ảnh, ánh sáng, âm thanh… đóng vai trò then chốt; khái niệm "tác phẩm toàn diện" được tiếp cận theo hướng hợp tác thay vì tầm nhìn của một thiên tài đơn lẻ.

Trong khi đó, sân khấu Việt Nam theo cô "thực sự độc đáo" nhờ truyền thống tuồng, chèo, cải lương phong phú, cộng hưởng với ảnh hưởng văn hóa khu vực tích lũy qua nhiều thế kỷ.

Lina cho biết cô sẽ tiếp tục quay lại Việt Nam: "Sân khấu ở Việt Nam rất đa dạng, sôi động. Tôi cảm nhận được nhiều điều đang diễn ra nhờ các nghệ sĩ và sáng kiến địa phương - những người sẵn sàng chia sẻ thực hành với thế hệ trẻ, tạo nên một cộng đồng tốt đẹp trên khắp cả nước". Cô hy vọng mình có thể góp phần đưa nghệ thuật bắt nguồn từ văn hóa Việt trở nên dễ tiếp cận hơn và được ghi nhận rộng rãi hơn trên trường quốc tế.