Phát huy trí tuệ đội ngũ trí thức góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Hội thảo do Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt; Phó Bí thư Đảng ủy MTTQ và các đoàn thể Trung ương Nguyễn Thái Học; Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng; Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phạm Ngọc Linh đồng chủ trì. Gần 150 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, trí thức đại diện cho các tổ chức thành viên của Liên hiệp Hội Việt Nam tham dự.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Phan Xuân Dũng cho biết, trước khi tổ chức hội thảo này, Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức ba hội nghị chuyên đề để góp ý sâu cho ba dự thảo quan trọng: Báo cáo chính trị (ngày 24/10), Báo cáo tổng kết 40 năm đổi mới (ngày 27/10) và Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng (ngày 4/11). 

Ông Dũng nhấn mạnh, việc góp ý cho Văn kiện là một sinh hoạt chính trị quan trọng, thể hiện tinh thần trách nhiệm và niềm tin của đội ngũ trí thức đối với Đảng, đồng thời là dịp để Liên hiệp Hội Việt Nam phát huy trí tuệ tập thể, đóng góp ý kiến thiết thực vào việc hoàn thiện đường lối phát triển đất nước.

Phát biểu chỉ đạo, đồng chí Huỳnh Thành Đạt đánh giá cao sáng kiến tổ chức hội thảo của Liên hiệp Hội Việt Nam. Ông cho rằng, đây là hoạt động có ý nghĩa chính trị, khoa học và thực tiễn sâu sắc, góp phần tập hợp trí tuệ của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong quá trình chuẩn bị Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

"Hội thảo hôm nay thể hiện tinh thần Đảng lắng nghe nhân dân, lắng nghe trí thức, tiếp nối truyền thống quý báu của Đảng ta trong hoạch định đường lối phát triển đất nước", ông Đạt nhấn mạnh.

Đề cập nội dung Dự thảo Báo cáo chính trị, GS.VS.TSKH Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, cho rằng Dự thảo đã xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực chính của phát triển, song giữa nghị quyết và thực tế vẫn còn khoảng cách đáng kể. 

Theo ông, cơ chế đặt hàng các đề tài nghiên cứu vẫn nặng tính hành chính, chưa xuất phát từ nhu cầu thị trường; thủ tục nghiệm thu, đánh giá đề tài còn rườm rà, khiến nhà khoa học mất nhiều thời gian cho hành chính hơn nghiên cứu. Ông kiến nghị: "Cần một cuộc cách mạng trong thủ tục, thực hiện khoán chi đến sản phẩm cuối cùng."

Về kinh phí nghiên cứu, GS.VS.TSKH Trần Đình Long cho biết tổ thẩm định vẫn do bộ phận tài chính quyết định, trong khi Hội đồng khoa học chưa được coi trọng. Nghị quyết của Đảng và Luật Khoa học công nghệ nêu rõ cung cấp đủ kinh phí, nhưng thực tế chưa thực hiện được.

Ở góc độ khác, PGS.TS Đặng Văn Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, nêu con số đáng suy nghĩ: đầu tư cho khoa học - công nghệ của Việt Nam chỉ chiếm 0,5-0,7% GDP, trong khi các nước phát triển đầu tư từ 2-3% GDP. Đóng góp của khoa học - công nghệ vào tăng trưởng kinh tế mới đạt khoảng 47%, thấp hơn nhiều so với mức 60-70% của các nước tiên tiến. Theo ông, cần có chính sách đầu tư mạnh mẽ hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực có tính nền tảng và tác động lan tỏa cao.

Đại diện Hội Vô tuyến - Điện tử Việt Nam, ThS. Phạm Văn Anh, chia sẻ ngành Thông tin và Truyền thông đạt doanh thu tăng trưởng bình quân 15%/năm, đóng góp khoảng 10% GDP, trong đó kinh tế số chiếm 18,3% GDP. Tuy nhiên, ông cho rằng Việt Nam vẫn yếu ở công nghệ lõi, phụ thuộc vào nhập khẩu và thiếu các sản phẩm công nghệ mang tính đột phá toàn cầu.

Thiếu hụt nhân lực chất lượng cao là điểm nghẽn lớn, đặc biệt trong các lĩnh vực chuyên sâu như trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, khoa học dữ liệu, khiến nhiều doanh nghiệp công nghệ phát triển chậm và khó thu hút đầu tư nước ngoài.

Ông đề xuất giải pháp tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp, trường đại học, các viện nghiên cứu, các hội, đẩy mạnh đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, hoàn thiện khung pháp lý cho chuyển đổi số.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia khác cũng đề cập đến các vấn đề về giáo dục, y tế, phát triển nguồn nhân lực và thể chế để khoa học - công nghệ thực sự trở thành động lực nội sinh của tăng trưởng. Các ý kiến đều thể hiện tinh thần trách nhiệm, tâm huyết, phản ánh đúng thực tiễn, đồng thời đề xuất giải pháp cụ thể, khả thi.