Phát huy vai trò của phụ nữ trong công tác đối ngoại

Nhiều đóng góp quan trọng của phụ nữ trong công tác đối ngoại

Nói đến vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực đối ngoại, có thế kể đến những nhân vật tiêu biểu như: Bà Nguyễn Thị Bình, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, đã có những đóng góp quan trọng trong Hiệp định Hòa bình Paris năm 1973. 

Bà Nguyễn Thị Bình là một trong những nhà ngoại giao nữ tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam, đã góp phần đáng kể vào việc chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam. Đại sứ Nguyễn Phương Nga, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, cũng là một nhân vật nổi bật trong lĩnh vực đối ngoại của Việt Nam. 

Bà từng giữ chức Đại diện thường trực của Việt Nam tại Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014 - 2018. Bà cũng trở thành nữ Chủ tịch đầu tiên của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO). Ngoài ra, nhiều nhà ngoại giao nữ nắm giữ các chức vụ quan trọng, chủ chốt trong Bộ Ngoại giao, góp phần củng cố quan hệ song phương và đa phương của nước ta.

Trong khuôn khổ ASEAN, các nhà ngoại giao nữ của Việt Nam tích cực tham gia Nhóm Phụ nữ ASEAN vì Hòa bình (AWPR), một cơ chế thúc đẩy, nâng cao những đóng góp của phụ nữ trong việc giải quyết xung đột và xây dựng hòa bình ở khu vực Đông Nam Á. 

Năm 2020, Việt Nam đã khởi xướng các sáng kiến như Hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo nữ ASEAN 2020 do các nhà lãnh đạo nữ chủ trì nhằm nêu bật những đóng góp của phụ nữ đối với hòa bình, an ninh và phát triển bền vững. 

Trong cả hai nhiệm kỳ đảm nhiệm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam đã có nhiều đóng góp thực chất về Phụ nữ, hoà bình và an ninh (WPS). Tháng 12/2020, Việt Nam đã chủ trì Hội nghị cấp cao về WPS, thông qua Cam kết Hành động Hà Nội, nhấn mạnh việc tăng cường vai trò của phụ nữ trong xây dựng hòa bình và tái thiết sau xung đột là một trong những mục tiêu chính.

Trong những năm gần đây, Bộ Ngoại giao của nhiều nước trên thế giới chứng kiến tỷ lệ cán bộ ngoại giao nam và nữ hướng tới sự cân bằng hơn. Những thập kỷ trước đây, trong ngành Ngoại giao, nam giới đóng vai trò chủ chốt nhưng hiện nay, tỷ lệ cán bộ nữ ở nhiều Bộ Ngoại giao đều trên 40%, trong đó có Việt Nam. 

Cụ thể, trong Bộ Ngoại giao Việt Nam hiện có khoảng 47% cán bộ ngoại giao nữ công tác ở trong nước và khoảng 42% ở các cơ quan đại diện nước ngoài. Ở cấp lãnh đạo đơn vị, có khoảng 14,8% nữ cán bộ ở cấp Vụ trưởng và 34% ở cấp Phó Vụ trưởng. 

Ở cấp lãnh đạo Bộ, hiện có hai nữ Thứ trưởng. Đây là lần đầu tiên Bộ Ngoại giao có hai nữ Thứ trưởng cùng đương nhiệm.

Đóng góp của phụ nữ trong công tác đối ngoại không chỉ giới hạn bởi các nhà ngoại giao nữ, mà là tất cả những người phụ nữ tham gia vào công tác hội nhập quốc tế ở góc độ địa phương, các cơ quan, ban ngành, đoàn thể, tổ chức, đơn vị. 

Trong Lực lượng Gìn giữ Hoà bình Liên hợp quốc của Việt Nam tại Nam Sudan, có sự đóng góp không nhỏ của các nữ quân nhân, sỹ quan Quân đội Nhân dân và Công an Nhân dân Việt Nam. 

Tính đến nay, tỉ lệ quân nhân là nữ của Việt Nam tham gia Đội Gìn giữ Hoà bình ở mức cao hơn tỉ lệ chung và cũng cao hơn mục tiêu mà Liên hợp quốc đề ra. Các nữ quân nhân, công an Việt Nam đã tham gia vào các vị trí công việc khác nhau, từ sỹ quan tham mưu huấn luyện, tác chiến; quan sát viên; tới điều dưỡng, bác sĩ tại các bệnh viện dã chiến. 

Điều này đã góp phần vào thành công chung của Lực lượng Gìn giữ Hoà bình của Việt Nam, cũng như việc triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ quốc tế; thể hiện hình ảnh một Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy trong cộng đồng quốc tế.

Có thể thấy, phụ nữ Việt Nam đã và đang làm tròn sứ mệnh trong việc gìn giữ hoà bình, đảm bảo an ninh trên thế giới, thúc đẩy Chương trình Nghị sự Phụ nữ, hoà bình và an ninh của Liên hợp quốc. Đây cũng là một thành tựu trong nỗ lực trao quyền cho phụ nữ, đảm bảo bình đẳng giới của Việt Nam ứng với nhu cầu và xu thế chung của thế giới.

Nâng cao vai trò của phụ nữ trong đối ngoại, hướng tới kỷ nguyên mới

Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới- kỷ nguyên phát triển bứt phá, giàu mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. 

Để làm được điều này, mọi lĩnh vực từ kinh tế, an ninh, quân sự, khoa học - công nghệ và cả đối ngoại, cần phải tăng tốc phát triển mạnh hơn nữa, góp phần thực hiện các nhiệm vụ chiến lược mới của đất nước.

Trước những cơ hội và thách thức từ cả bên trong và bên ngoài, vai trò của phụ nữ cần tiếp tục được củng cố và thúc đẩy thông qua việc tăng cường các chính sách về bình đẳng giới, trao quyền cho phụ nữ; cũng như nỗ lực học tập, phát triển từ chính bản thân người phụ nữ.

Thứ nhất, thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Trong đó, nền tảng là Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 27/4/2007 về "công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước". 

Phát triển dựa trên các quyết sách trước đó của Đảng về công tác cán bộ nữ, Nghị quyết 11 khẳng định, xây dựng đội ngũ cán bộ nữ ứng với vai trò quan trọng và to lớn của phụ nữ, coi đây nguồn lực thiết yếu trong lực lượng cán bộ của Đảng, Nhà nước. 

Đây là nền tảng góp phần vào quá trình phát triển và hội nhập của nước ta, từng bước thu hẹp khoảng cách về giới trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Trên cơ sở này, cần tiếp tục đề ra những mục tiêu rõ ràng hơn về việc tăng cường tỷ lệ cán bộ nữ tham gia các vị trí lãnh đạo ở các cấp từ Trung ương đến địa phương, các ngành, bao gồm cả ngành ngoại giao và các vị trí làm công tác đối ngoại; tạo điều kiện thuận lợi để phụ nữ có thể tham gia, đóng góp vào quá trình hoạch định chính sách, cũng như các cuộc đàm phán, trao đổi quốc tế về những vấn đề cấp bách, chiến lược đối với an ninh và phát triển của đất nước.

Thứ hai, thay đổi định kiến giới và quan điểm xã hội đối với phụ nữ. Phụ nữ Việt Nam nói chung và phụ nữ làm công tác đối ngoại nói riêng, vẫn đứng trước những quan điểm xã hội nặng nề về trách nhiệm gia đình và con cái, phần nào ảnh hưởng tới sự phát triển nghề nghiệp của họ. 

Thực tế, lịch sử và thực tiễn ngày nay cho thấy, phụ nữ có thể vừa đảm nhận vai trò của một người vợ, người mẹ, vừa đảm đương được trọng trách của một người cán bộ, thậm chí là nhà lãnh đạo trong mọi lĩnh vực từ kinh tế, văn hoá, nghệ thuật, đổi mới sáng tạo, tới đối ngoại. 

Cần nâng cao ý thức về việc chia sẻ trách nhiệm gia đình giữa nam giới và nữ giới, từ đó giảm áp lực đối với phụ nữ. Điều này góp phần xoá bỏ gánh nặng về tâm lý đối với phụ nữ, trong đó có những người làm công tác đối ngoại vốn đòi hỏi nhiều thời gian, cũng như sự cam kết về việc công tác và luân chuyển.

Thứ ba, tăng cường, phát triển các chính sách, cơ chế hỗ trợ phù hợp với phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ làm đối ngoại. Các chính sách như chính sách thai sản, hưu trí, đào tạo và bồi dưỡng trình độ cần được thiết kế, điều chỉnh một cách linh hoạt, phù hợp đối với từng vị trí và tính chất công việc. 

Đối với những phụ nữ công tác nhiều năm và thường ở nước ngoài, trong lĩnh vực đặc thù như đối ngoại, có thể cân nhắc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cao hơn, tạo điều kiện để những cán bộ nữ phát triển sự nghiệp trong thời gian dài hơn, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của đất nước.

Thứ tư, bản thân người phụ nữ cần có ý thức trau dồi và phát triển các kỹ năng cần thiết gắn với công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hoá và hướng tới kỷ nguyên mới. Cán bộ là trọng yếu, và là "cái gốc của mọi việc". 

Việc xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực cần sự chủ động học hỏi và phát triển từ chính những người cán bộ. Những cán bộ nữ làm công tác đối ngoại chính là đại diện cho phụ nữ Việt Nam trong các diễn đàn hợp tác và đàm phán quốc tế. 

Do đó, các cán bộ đối ngoại nữ cần phát huy sự tự tin, tinh thần chủ động, đổi mới sáng tạo, liên tục nâng cao năng lực và các kỹ năng cần thiết. Điều này sẽ góp phần tạo ra những thế hệ cán bộ mới "giỏi việc nước, đảm việc nhà", đóng góp thiết thực cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

-------------

* Tít bài do tòa soạn đặt (Trích tham luận tại Hội thảo "Phát huy vai trò của phụ nữ trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc")