Phim hoạt hình Việt: chật vật tìm chỗ đứng trên sân nhà

Trong nhiều năm qua, số lượng phim hoạt hình Việt Nam được chiếu rạp, phát sóng trên truyền hình, mạng xã hội... thu hút được người xem chỉ đếm trên đầu ngón tay. Những tên phim hoạt hình có thể được khán giả nhớ đến không nhiều như Con rồng cháu Tiên, Truyền thuyết gươm thần, Cuộc phiêu lưu của trứng, chanh và ớt, Dưới bóng cây... Tuy nhiên, đây chỉ những phim hiếm hoi đạt số lượng người xem lớn khi được chiếu trên kênh giải trí trực tuyến Youtube. Thực tế, về mặt bằng chung thì phim hoạt hình Việt Nam vẫn đang sống "lay lắt", khó tìm được chỗ đứng trên sân nhà, đặc biệt là phim chiếu rạp.

Có thể nói, để mang ra chiếu rạp và tạo được nguồn thu đối với hoạt hình Việt Nam vẫn đang là điều... không tưởng. Từ lâu nay, thị trường phim hoạt hình chiếu rạp là sự "độc quyền" của các "ông lớn" mang tầm quốc tế. Có chăng, mỗi năm phim hoạt hình Việt chỉ dám "mon men" ra rạp vài lần khi được trình chiếu miễn phí trong các tuần lễ phim mang tính chất ngoại giao.

Bên cạnh đó, ở lĩnh vực truyền hình, từ thị hiếu đến nhu cầu của khán giả là những sản phẩm công nghệ cao mà dường như với phim hoạt hình Việt khó lòng đáp ứng được. Nhiều phụ huynh khi quan sát con xem các sản phẩm phim hoạt hình của Việt Nam đều cho rằng, các bộ phim không hấp dẫn bởi nội dung quá khô khan, nặng về răn dạy, triết lý những vấn đề xã hội lớn lao mà thiếu chất hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ, thiếu tính khoa trương, quá nhiều phi lý... Thậm chí ngay nhiều trẻ nhỏ khi xem các sản phẩm của Việt Nam đều nhanh chóng "chuyển kênh". Sự lựa chọn của khán giả truyền hình nhỏ tuổi vẫn là những bộ phim hoạt hình vui nhộn của Cartoon Networks, Disney Channel...

Có thể nói, với số lượng phim ít ỏi, nội dung chưa hấp dẫn, những hạn chế về mặt phương tiện, kỹ thuật, truyền thông... là những lý do khiến hoạt hình Việt Nam khó lòng đến được với công chúng. Nhìn nhận về vấn đề này, đạo diễn - NSND Phạm Hà Bắc bày tỏ: Trong nhiều năm trở lại đây chúng ta chỉ đang tự khen nhau, vẫn cứ dồn tiền để làm những bộ phim theo một kiểu vui vui, nhàn nhạt, không đáp ứng tính giải trí của khán giả. Đạo diễn Bắc Hà cho rằng, với tình hình hiện nay thì phải rất lâu nữa Việt Nam mới có tên trên bản đồ thế giới khi nói về thể loại hoạt hình. "Tôi đã từng mất nhiều công sức, lấy sự ảnh hưởng của mình để giới thiệu phim hoạt hình Việt Nam đến với Hiệp hội làm phim hoạt hình trên thế giới nhưng tóm lại phim của ta vẫn "nhạt toẹt". Nếu không tự học hỏi, vươn lên mà cứ tự "ru ngủ" thì chúng ta sẽ mãi mãi đứng một chỗ nhìn xã hội phát triển", NSND Bắc Hà nói.

Sự ì trệ này cho thấy, phim hoạt hình Việt Nam sẽ còn mất một khoảng thời gian dài nữa để có thể bứt phá, đáp ứng được thị hiếu của khán giản. Ngay từ vấn đề mấu chốt là kinh phí đã muôn vàn khó khăn. Theo chia sẻ của nhiều nhà làm phim, kinh phí để sản xuất một phim hoạt hình 10 phút lên tới hàng trăm triệu đồng. Ngoài ra, muốn cập nhật những thiết bị mới nhất, công nghệ 3D tiên tiến nhất, người đầu tư phải có tiền tỷ. Do vậy, dù biết sân chơi này còn trống, không nhà đầu tư nào dám mạo hiểm bỏ tiền tỷ để làm.

Một thực tế nữa là hầu hết phim hoạt hình chỉ sản xuất theo đặt hàng của Nhà nước mà chủ yếu do Hãng phim Hoạt hình Việt Nam (giai đoạn trước đây) và hiện nay là Công ty cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam thực hiện. Mỗi năm, phim sản xuất được thường chỉ áp "định mức" một số lượng phim nhất định. Đáng nói là những bộ phim này sản xuất xong chủ yếu được mang đi tranh giải tại các liên hoan phim trong nước và quốc tế, ít khi được phổ biến rộng rãi trong nước. Khán giả Việt Nam hầu như biết rất ít thông tin về các bộ phim hoạt hình trong nước sản xuất, cũng như các kênh để có thể xem thường bị hạn chế.

Để sản xuất phim hoạt hình chiếu rạp là một trong những mục tiêu lớn của những nhà làm phim hoạt hình Việt Nam và cũng là mơ ước của bất kỳ nhóm sản xuất phim hoạt hình nào. Để thực hiện mục tiêu này, còn rất nhiều thách thức về cả kinh phí lẫn các nhân tố như: quy trình làm việc với các rạp, đổi mới kịch bản, kỹ thuật, phương tiện, con người... Tuy nhiên, các nhà sản xuất và đơn vị kinh doanh đều khẳng định đây là hướng đi lâu dài và cần thiết để hoạt hình Việt Nam có thể phát triển, đáp ứng thị trường trong nước cũng như cạnh tranh với phim hoạt hình do nước ngoài sản xuất.

Đạo diễn, họa sĩ Vũ Duy Khánh, Công ty cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, bày tỏ, làm phim chiếu rạp là ước mơ của nhiều thế hệ người làm phim hoạt hình. Một bộ phim ra rạp để khán giả đón nhận phải hội tụ đầy đủ các yếu tố cả về nội dung và hình thức. Đề tài phim ra rạp phải khai thác từ chính khán giả, họ cần xem những gì và mong muốn phim hoạt hình thể hiện được điều gì. Ở Việt Nam, nếu muốn làm được phim ra rạp, phải đầu tư có chiều sâu với một ekip đông đảo được đào tạo bài bản, phải có một nguồn kinh phí dồi dào từ các nhà đầu tư, cập nhật những công nghệ tiên tiến nhất để cải thiện chất lượng hình ảnh đạt chuẩn quốc tế. Nếu muốn khán giả đến rạp xem phim hoạt hình "made in Việt Nam", chính chúng ta phải làm khác và lạ so với hoạt hình thế giới, làm mới hơn và sáng tạo hơn. Điều đó mới có thể hy vọng vào phim hoạt hình Việt Nam chiếu rạp.