Phòng, chống tác hại thuốc lá: Cần tăng cường xử phạt hành vi vi phạm

Tạo hành lang pháp lý thuận lợi

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) có hiệu lực kể từ ngày 01/5/2013. Luật ra đời đã thể chế hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về PCTHTL, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho công tác PCTHTL trong giai đoạn hiện nay, góp phần hạn chế bệnh tật liên quan đến hút thuốc lá, nâng cao sức khỏe cộng đồng, thực hiện thành công sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Luật PCTHTL quy định rất cụ thể về các hành vi bị nghiêm cấm. Cụ thể, tại Điều 9 quy định: Nghiêm cấm sản xuất, mua bán, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá giả, sản phẩm được thiết kế có hình thức hoặc kiểu dáng như bao, gói hoặc điếu thuốc lá; mua bán, tàng trữ, vận chuyển nguyên liệu thuốc lá, thuốc lá nhập lậu; quảng cáo, khuyến mại thuốc lá; tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức…

Ngoài ra, Luật cũng nghiêm cấm người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá; sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá; bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi; bán thuốc lá bằng máy bán thuốc lá tự động; hút, bán thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm; sử dụng hình ảnh thuốc lá trên báo chí xuất bản phẩm dành riêng cho trẻ em; vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá.

Về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, địa phương trong PCTHTL, Điều 6 quy định: Đưa nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá vào kế hoạch hoạt động hằng năm, quy định không hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ; đưa quy định về việc hạn chế hoặc không hút thuốc lá trong các đám cưới, đám tang, lễ hội trên địa bàn dân cư vào hương ước; gương mẫu thực hiện và vận động cơ quan, tổ chức, địa phương thực hiện các quy định của pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Trong khi đó, Luật quy định, người đứng đầu, người quản lý địa điểm cấm hút thuốc lá có quyền buộc người vi phạm chấm dứt việc hút thuốc lá tại địa điểm cấm hút thuốc lá; xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; yêu cầu người vi phạm quy định cấm hút thuốc lá ra khỏi cơ sở của mình; từ chối tiếp nhận hoặc cung cấp dịch vụ cho người vi phạm quy định cấm hút thuốc lá nếu người đó tiếp tục vi phạm sau khi đã được nhắc nhở…

Luật PCTHTL cũng nghiêm cấm việc bán thuốc lá phía ngoài cổng nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường tiểu học, THCS, THPT, Viện nghiên cứu y học, bệnh viện, nhà hộ sinh, trung tâm y tế dự phòng, trạm y tế xã, phường, thị trấn trong phạm vi 100 mét tính từ ranh giới khuôn viên gần nhất của cơ sở đó.

Ngoài ra, chế tài xử lý cũng đã được quy định rất cụ thể tại Điều 31. Theo đó, cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật; cá nhân vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống tác hại của thuốc lá được thực hiện theo quy định của pháp luật xử lý vi phạm hành chính…

Cần nâng cao ý thức của người dân

Luật PCTHTL phù hợp với thực tiễn và phù hợp với Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO. Luật PCTHTL cũng tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho công tác hại của khói thuốc, góp phần hạn chế bệnh tật liên quan đến hút thuốc lá. Không thể phủ nhận, sau 10 năm Luật đi vào cuộc sống, tỷ lệ người hút thuốc lá đã giảm, ý thức của người dân được nâng cao nhưng hiểu quả chưa được như mong muốn.

Tại các trường học, nơi công công, đặc biệt là các bệnh viện và cơ sở y tế, chúng ta cũng dễ dàng bắt gặp biển "Cấm hút thuốc lá" nhưng thực tế, rất nhiều người vẫn vi phạm. Không khó để bắt gặp hình ảnh người dân "phì phèo" hút thuốc ở trong khuôn viên bệnh viện hay tại nhiều công sở. Trong khi đó, việc xử lý vi phạm đã có chế tài nhưng thực hiện chưa nghiêm khiến người dân thờ ơ với quy định.

Theo Điều 25 Nghị định 117/2020/NĐ-CP thì hành vi vi phạm quy định về địa điểm cấm hút thuốc lá như sau: "Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm. Trường hợp hút thuốc lá trên tàu bay thực hiện theo quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hàng không dân dụng". Thế nhưng, thực tế rất ít trường hợp bị xử phạt khi vi phạm.

Từ thực tế cho thấy, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về trách nhiệm thực thi Luật PCTHTL và tuyên truyền, phổ biến về tác hại của thuốc lá. Tập trung vào việc thực hiện môi trường không khói thuốc lá tại công sở; quyền của người không hút thuốc lá, trách nhiệm của người hút thuốc lá. Tiếp tục triển khai thực hiện Luật PCTHTL đến mọi tầng lớp nhân dân, cán bộ công nhân viên chức, các lực lượng vũ trang trên địa bàn.

Việc thực thi quy định xử phạt hành chính hành vi hút thuốc lá nơi công cộng cần thực chất, đủ để răn đe. Mỗi người hãy cùng chung tay để xây dựng một môi trường sống an toàn, không khói thuốc lá. Giảm tỷ lệ hút thuốc lá sẽ giải quyết những gánh nặng bệnh tật và tử vong cũng như các hệ lụy về xã hội, kinh tế, môi trường, đặc biệt là các hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của thế hệ trẻ.