Phụ nữ Bỉm Sơn tiên phong xây dựng môi trường không khói thuốc

Phóng viên đã có cuộc trò chuyện với bà Chu Thị Thu, Chủ tịch Hội LHPN thị xã Bỉm Sơn, để tìm hiểu rõ hơn về những nỗ lực này.

Phụ nữ - tuyên truyền viên tích cực

- Theo bà, phụ nữ giữ vai trò như thế nào trong việc phòng, chống tác hại của thuốc lá trong mỗi gia đình và cộng đồng?

Theo tôi, phụ nữ có vai trò rất quan trọng và đặc biệt trong phòng, chống tác hại của thuốc lá trong gia đình và cộng đồng. Cụ thể, phụ nữ là người giữ gìn sức khỏe cho gia đình, là tấm gương để lan tỏa lối sống lành mạnh.

Mỗi phụ nữ còn là một tuyên truyền viên tích cực, hiệu quả từ gia đình đến tổ dân phố và cộng đồng, vận động xây dựng môi trường không khói thuốc tại cơ quan, trường học, nơi công cộng, góp phần tạo nên chuẩn mực sống lành mạnh, văn minh.

Đối với con cái, phụ nữ giúp hình thành nhận thức sớm về tác hại của thuốc lá, giáo dục con tự bảo vệ bản thân khỏi khói thuốc thụ động hoặc bị rủ rê sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử. Trong cộng đồng xã hội, phụ nữ góp phần quan trọng trong đề xuất, góp ý cho các chính sách phòng chống thuốc lá và tham gia giám sát việc thực hiện các quy định cấm hút thuốc tại nơi công cộng.

- Bà đánh giá ra sao về ảnh hưởng của khói thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá thụ động đối với sức khỏe của phụ nữ và trẻ nhỏ?

Thuốc lá thụ động ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tác động đến hệ hô hấp, gây viêm phế quản, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, và giảm chức năng phổi. Nó cũng tăng nguy cơ ung thư phổi.

Đối với sức khỏe sinh sản của phụ nữ, thuốc lá thụ động có thể gây rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai, thai lưu, đẻ non, thai nhẹ cân, và làm giảm chất lượng trứng cùng khả năng sinh sản. Ngoài ra, thuốc lá thụ động còn tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tăng huyết áp, loãng xương, và đái tháo đường.

Đối với trẻ nhỏ trong thai kỳ, nếu mẹ hít phải khói thuốc, thai nhi dễ bị dị tật, chậm phát triển, suy dinh dưỡng bào thai, tăng nguy cơ sinh non, nhẹ cân, và tử vong khi sinh. Sau sinh, trẻ dễ bị viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn, chậm phát triển trí tuệ và thể chất.

- Theo bà, mỗi người phụ nữ có thể làm gì để bảo vệ môi trường sống của gia đình khỏi khói thuốc?

Mỗi người phụ nữ cần chủ động nói không với thuốc lá, tức là bản thân không hút thuốc và khuyến khích người thân từ bỏ thói quen này. Đồng thời, cần tạo môi trường sống không khói thuốc trong nhà, đặc biệt là các không gian như phòng khách, bếp, phòng ngủ - nơi có trẻ em và người già.

Hiệu quả từ mô hình "Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc"

- Được biết, thị xã Bỉm Sơn đã triển khai mô hình Câu lạc bộ (CLB) "Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc" từ năm 2021 theo chỉ đạo của Trung ương Hội LHPN Việt Nam và Hội LHPN tỉnh. Bà có thể chia sẻ kết quả nổi bật sau hơn 3 năm triển khai mô hình này?

Sau hơn 3 năm triển khai, CLB "Gia đình có sức khỏe - Không khói thuốc" đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc tuyên truyền, vận động cán bộ hội viên, gia đình và cộng đồng về phòng chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là ảnh hưởng của thuốc lá đối với phụ nữ và trẻ em.

Mỗi CLB có từ 50 đến 80 thành viên, trong đó hơn 1/3 là nam giới. Việc vận động ông, chồng, con trai tham gia CLB đã góp phần tuyên truyền sâu rộng, trực tiếp tới đối tượng sử dụng thuốc lá, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của hội viên danh dự là nam giới.

Thông qua các buổi sinh hoạt CLB, mỗi hội viên phụ nữ đã trở thành một tuyên truyền viên tích cực lan tỏa đến cộng đồng, bản thân, gia đình về ý thức trách nhiệm trong phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Bên cạnh 6 CLB ban đầu, Hội đã nhân rộng thêm 3 mô hình tại phường Ba Đình. Vậy đâu là yếu tố giúp các mô hình này duy trì hiệu quả và lan tỏa mạnh trong cộng đồng?

Có ba yếu tố chính. Thứ nhất là sự thiết thực, cần thiết của mô hình. Hội viên phụ nữ và cộng đồng nhận thấy rõ tác hại của thuốc lá, hút thuốc lá thụ động đến sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng, vì vậy họ chủ động tham gia.

Thứ hai là sự chỉ đạo sát sao của các cấp Hội, đặc biệt là Hội LHPN tỉnh, thị xã trong việc đôn đốc, nhắc nhở, "cầm tay chỉ việc" cho các CLB trong việc triển khai mô hình. Trong các kỳ sinh hoạt, Hội LHPN thị xã đã chủ động xây dựng nội dung, đề cương chương trình sinh hoạt CLB và hướng dẫn cán bộ Hội điều hành.

Đồng thời, Hội đưa vào các hoạt động văn hóa văn nghệ, hình thức sân khấu hóa đa dạng, thu hút nhiều đối tượng, nhiều lứa tuổi tham gia, khắc phục tình trạng tổ chức sinh hoạt mang tính chất truyền thống, thông tin một chiều, nhàm chán.

Thứ ba là sự nhiệt tình, tâm huyết của cán bộ, hội viên, đặc biệt là hội viên nòng cốt - những thành viên tích cực tham gia CLB.

Cần nguồn lực hỗ trợ duy trì các mô hình

- Ngoài mô hình CLB, Hội Phụ nữ thị xã còn thực hiện những hình thức truyền thông hay hoạt động nào khác để nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá?

Hội LHPN thị xã đã tổ chức hội thi truyền thông phòng chống tác hại của thuốc lá và tổ chức cho học sinh trường Tiểu học Ba Đình vẽ tranh với chủ đề này. Thông qua các cuộc thi, các tác phẩm dự thi được đăng tải và tuyên truyền trên các kênh thông tin của Hội như Facebook, các nhóm Zalo.

- Trong quá trình triển khai, Hội gặp những khó khăn, rào cản nào - đặc biệt là trong việc thay đổi thói quen hoặc nhận thức trong các hộ gia đình có người hút thuốc?

Khó khăn bao gồm việc một số thành viên nam, đặc biệt là người nghiện thuốc lá lâu năm, không chịu tham gia CLB hoặc không ủng hộ hoạt động của CLB, gây khó khăn trong công tác tuyên truyền, đặc biệt ở địa bàn dân cư. Ngoài ra, các CLB hoạt động hoàn toàn tự nguyện, không được cấp kinh phí hoạt động, gây khó khăn trong việc duy trì.

- Theo bà, các chiến dịch truyền thông hiện nay đã đủ sức thu hút sự quan tâm và thay đổi hành vi của phụ nữ trong vấn đề phòng, chống tác hại thuốc lá chưa, vì sao?

Mặc dù có nhiều chiến dịch truyền thông được triển khai, nhưng vẫn chưa tạo được sự thay đổi hành vi mạnh mẽ, sâu rộng và bền vững trong cộng đồng. Nhiều phụ nữ vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của thuốc lá thụ động.

Tình trạng chịu đựng khói thuốc trong gia đình vẫn phổ biến, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Phụ nữ ít khi lên tiếng hoặc chủ động yêu cầu người thân không hút thuốc lá trong nhà. Một số chiến dịch cũng chưa tiếp cận được nhóm phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn hoặc ít tiếp cận truyền thông số.

Lý do chính là thông điệp chưa phù hợp với từng nhóm đối tượng, thường chung chung, chưa phân hóa rõ giữa phụ nữ trẻ, phụ nữ làm nội trợ, phụ nữ lao động phổ thông,... Thiếu các thông điệp cảm xúc mạnh, gần gũi, dễ nhớ và thúc đẩy hành động thực tế. Hình thức truyền thông còn đơn điệu.

Ở đâu đó, vai trò của phụ nữ trong gia đình còn bị giới hạn bởi định kiến giới, vì vậy tiếng nói của phụ nữ trong những vấn đề với cộng đồng như thuốc lá hiệu quả chưa cao.

- Trong bối cảnh Bỉm Sơn là thị xã công nghiệp, Hội đã làm gì để truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả đến phụ nữ ở khu vực nông thôn, khu phố khó khăn?

Trong bối cảnh Bỉm Sơn là thị xã công nghiệp, với một số khu vực nông thôn và khu phố còn khó khăn, Hội đã ưu tiên truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá thông qua đội ngũ cán bộ, hội viên phụ nữ cơ sở.

Hội phát huy vai trò của các chi hội phụ nữ ở khu phố, thôn; tổ chức tập huấn cho hội viên nòng cốt và lồng ghép nội dung phòng chống tác hại thuốc lá vào các buổi sinh hoạt định kỳ, nhằm lan tỏa thông tin thiết thực đến từng gia đình.

Chúng tôi cũng kết hợp truyền thông với các hoạt động cộng đồng như tổ chức hội thi, trò chơi dân gian, văn nghệ, tiểu phẩm; phối hợp với trường học, trạm y tế tổ chức các chương trình tuyên truyền vào giờ chào cờ, chương trình chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em.

Đồng thời, phát huy vai trò của loa truyền thông, các phương tiện thông tin của Hội như Facebook, Zalo. Cuối cùng, tận dụng sức mạnh của người có uy tín trong cộng đồng như Bí thư chi bộ, trưởng khu phố, phụ nữ cao tuổi, phụ nữ nòng cốt.

- Từ thực tiễn tại cơ sở, bà có kiến nghị gì nhằm phát huy vai trò của phụ nữ và tổ chức Hội trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, để xây dựng cộng đồng thực sự không khói thuốc?

Để phát huy vai trò của phụ nữ và tổ chức Hội trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, tôi kiến nghị Hội LHPN các cấp tăng cường tổ chức các lớp truyền thông, tập huấn, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ Hội, đặc biệt là Chi hội trưởng.

Bên cạnh đó, cần xây dựng đề án, duy trì lâu dài việc hỗ trợ một phần kinh phí cho việc thành lập, duy trì sinh hoạt CLB và các hoạt động truyền thông phòng chống tác hại của thuốc lá.

- Xin cảm ơn bà!