Phụ nữ - "mắt xích" quan trọng trong hành trình sống xanh

Từ dầu ăn thừa đến nhiên liệu hàng không

Từ câu hỏi tưởng như đơn giản: "Dầu ăn thừa trong mỗi căn bếp, quán ăn, nhà hàng đang đi đâu?", một nhóm chuyên gia đã khởi động dự án thu gom dầu thải và tái chế thành nhiên liệu sinh học phục vụ ngành hàng không. 

Câu trả lời ban đầu cho thấy, phần lớn dầu ăn đã qua sử dụng bị đổ thẳng xuống cống, hoặc tệ hơn là được tái chế rồi quay trở lại… chảo rán, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và môi trường.

Từ thực tế đó, Công ty Eco Oil Việt Nam đã tìm hiểu mô hình của các quốc gia phát triển, đặc biệt là Hàn Quốc, nơi có hạ tầng thu gom và tái chế dầu ăn đã qua sử dụng. 

"Tại Hàn Quốc, nơi Eco Oil có trụ sở chính, dầu ăn thải được thu gom và tái chế bài bản, trong đó có hướng đi hiệu quả là tái chế thành nhiên liệu sinh học cho ngành hàng không. Chúng tôi nhận ra đây là cơ hội để kết nối Việt Nam với một chuỗi giá trị tuần hoàn toàn cầu, vừa giải quyết rác thải nội địa, vừa tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao và bền vững. 

Dân số đông, tốc độ tiêu thụ dầu ăn lớn, cùng sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy bảo vệ môi trường đã tạo ra một nền tảng thuận lợi", Giám đốc vận hành Nguyễn Cẩm Thi cho biết.

Bên cạnh tiềm năng về dân số và mức tiêu thụ dầu ăn lớn, Việt Nam cũng đang chứng kiến một sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy bảo vệ môi trường. Đó là nền tảng thuận lợi để từng bước thay đổi hành vi người dân và xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn ngay từ căn bếp gia đình.

Mỗi lít dầu được thu gom từ các khu dân cư, bếp ăn, nhà hàng… đều được định danh, theo dõi vòng đời và được tái chế tại quốc gia có đủ công nghệ để sản xuất nhiên liệu đạt chuẩn. 

Một thử nghiệm ban đầu đang được triển khai tại một khu dân cư ở Hà Nội, nơi người dân có thể đổ dầu thải vào máy thu gom tự động, tích điểm qua ứng dụng và đổi lấy quà hoặc quyền lợi khác trong hệ sinh thái dịch vụ. Những hành vi nhỏ được quy đổi thành niềm vui sống xanh, đó chính là cách nhóm tìm lối đi giữa thói quen cũ và tư duy mới.

"Mắt xích" trong chuỗi tái chế

Không chỉ dừng ở giải pháp môi trường, dự án còn lồng ghép một yếu tố xã hội đặc biệt: Tạo cơ hội việc làm ổn định cho những phụ nữ có thu nhập thấp như lao công, người giúp việc gia đình, người nhặt ve chai… 

Những người tưởng như ở "vòng ngoài" của nền kinh tế đô thị nay trở thành một phần chủ lực trong hệ sinh thái tái chế. Họ được cung cấp công cụ thu gom, đào tạo kỹ năng và hỗ trợ truyền thông để tham gia tích cực vào mạng lưới thu gom dầu thải. 

Nhiều người trong số đó không chỉ cải thiện thu nhập mà còn cảm thấy tự hào khi góp phần bảo vệ môi trường.

Phụ nữ tham gia mạng lưới thu gom của Eco Oil chủ yếu thu gom dầu ăn đã qua sử dụng từ các hộ gia đình, quán ăn nhỏ, nhà hàng, bạn bè và người quen trong khu vực mình sinh sống. Sau khi thu gom, họ có thể mang dầu đến bán tại điểm tập kết gần nhất hoặc giao cho đội vận hành của Eco Oil. Lượng dầu được ghi nhận qua ứng dụng và thanh toán minh bạch, thuận tiện.

Với những người thu gom năng động, làm thêm ngoài giờ và thu gom từ 20 đến 30 hộ mỗi tuần, thu nhập có thể đạt từ 1,5 triệu đến 3 triệu đồng mỗi tháng. Một số người chủ động mở rộng mạng lưới, thu gom đều với số lượng lớn có thể đạt mức 4-5 triệu đồng mỗi tháng. 

Dù không phải nguồn thu nhập cố định như công việc toàn thời gian, đây vẫn là nguồn thu nhập linh hoạt, đặc biệt phù hợp với người nội trợ, người cao tuổi hoặc người đang tìm kiếm việc làm bán thời gian. 

Bên cạnh tiền bán dầu, người tham gia còn có cơ hội nhận quà tặng, điểm thưởng hoặc các nhu yếu phẩm từ những chương trình đổi quà định kỳ do Eco Oil tổ chức, tạo động lực gắn bó và lan tỏa thói quen sống xanh trong cộng đồng.

Thách thức lớn nhất hiện nay của dự án, theo chị Nguyễn Cẩm Thi, là vấn đề nhận thức. Nhiều người chưa coi dầu ăn bỏ đi là chất thải nguy hại, họ cũng chưa có thói quen phân loại để xử lý đúng cách. 

Chỉ khi hành vi tiêu dùng, thói quen bếp núc và cả trách nhiệm cộng đồng cùng hội tụ thì một giọt dầu bỏ đi hoàn toàn có thể trở thành bước đệm để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.