Phụ nữ và thanh niên TPHCM hiến kế nâng cao chất lượng sống

Buổi tọa đàm quy tụ đông đảo đại biểu là lãnh đạo, nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ trí thức trẻ, doanh nhân trẻ, nữ trí thức, nữ doanh nhân… 

Tất cả cùng chung mục tiêu: đánh giá thực trạng, nhìn nhận cơ hội - thách thức và đề xuất giải pháp để các chỉ số phát triển trở thành những "thước đo" thiết thực cho sự phát triển toàn diện của TPHCM trong giai đoạn mới.

3 chỉ số về sự phát triển

Theo báo cáo tại tọa đàm, chỉ số HDI (Human Development Index) được đo bằng ba trụ cột chính: tuổi thọ - tri thức - thu nhập. Với HDI đạt 0,811 năm 2023, TPHCM nằm trong nhóm địa phương có chỉ số cao của cả nước, xếp thứ 3 toàn quốc. Tuổi thọ trung bình của người dân đạt 76,6 tuổi, cao hơn mức trung bình cả nước; số năm đi học của thanh niên liên tục cải thiện; thu nhập bình quân vượt trội so với nhiều tỉnh thành khác.

Đối với SDI (Sustainable Development Index), Việt Nam đạt 73,4/100 điểm năm 2025, xếp hạng 55/166 quốc gia. SDI gắn liền với nhiều mục tiêu: giảm nghèo đa chiều, mở rộng tiếp cận giáo dục, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, đẩy mạnh chuyển đổi số… Trong đó, TPHCM được đánh giá là địa phương tiên phong ở nhiều lĩnh vực như dịch vụ công trực tuyến, quản lý đô thị, đổi mới sáng tạo.

Riêng BMI (Body Mass Index), dù là một chỉ số y tế cá nhân, nhưng lại có ý nghĩa xã hội quan trọng. BMI phản ánh tình trạng dinh dưỡng và thể chất của cộng đồng, từ đó dự báo chất lượng dân số và nguồn nhân lực trong tương lai.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Ngô Minh Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, Bí thư Thành Đoàn TPHCM, nhấn mạnh: "TPHCM là "đầu tàu" phát triển. Vì thế, sự phát triển không chỉ đo bằng tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người hay ngân sách, mà còn cần những thước đo toàn diện hơn, gắn chặt với chất lượng sống của người dân. HDI, SDI, BMI chính là những chỉ số cụ thể, vừa phản ánh thành quả, vừa chỉ ra giới hạn, từ đó mở ra định hướng phát triển".

Bên cạnh kết quả đạt được, các đại biểu thẳng thắn chỉ ra nhiều vấn đề còn tồn tại, khiến việc duy trì các chỉ số lý tưởng khó đạt như kỳ vọng. Về chỉ số HDI: TPHCM vẫn còn khoảng cách rõ rệt giữa nội thành và ngoại thành, giữa các nhóm dân cư khác nhau. Lao động nhập cư, công nhân, phụ nữ nghèo khó tiếp cận cơ hội học tập, y tế và việc làm ổn định. Về chỉ số SDI: Đô thị hóa nhanh kéo theo ô nhiễm không khí, rác thải, áp lực hạ tầng y tế, giáo dục, giao thông, nhà ở. Khoảng cách mức sống giữa các tầng lớp vẫn tồn tại. Mô hình tăng trưởng còn dựa nhiều vào lao động giản đơn, trong khi xu hướng mới đòi hỏi chuyển sang kinh tế tri thức, xanh và tuần hoàn. 

Về chỉ số BMI: Tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em và người lớn tại TPHCM đang ở mức báo động. Một bộ phận dân cư lại thiếu dinh dưỡng, thiếu vi chất. Điều này báo hiệu nguy cơ gia tăng bệnh không lây nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dân số.

Ông Lê Thanh Long, giảng viên Trường ĐH Bách Khoa (ĐH Quốc gia TPHCM), nhận định: "TPHCM đã có nhiều tiến bộ trong phát triển bền vững, từ phân loại rác tại nguồn đến giám sát môi trường. Nhưng những thách thức vẫn hiện hữu: chênh lệch chất lượng sống, rủi ro khí hậu, áp lực hạ tầng. Ở bình diện HDI, thành phố đi đầu cả nước, nhưng "độ bao trùm" chưa được rộng, nhất là về chi phí sống, sức khỏe tinh thần và kỹ năng số còn chênh lệch giữa các nhóm dân cư".

Ông Mai Nguyễn Hoàng Nam, đồng sáng lập Học viện kỹ năng VTALK, cũng bổ sung: "HDI của thành phố cao, nhưng sự chênh lệch nội đô - ngoại thành còn lớn. Một gia đình ở trung tâm có thể tiếp cận dịch vụ y tế - giáo dục quốc tế, trong khi nhiều hộ ở Bình Chánh, Củ Chi vẫn thiếu dịch vụ cơ bản. Đây là thách thức về công bằng xã hội".

Đề xuất các giải pháp

Chia sẻ về chủ đề chỉ số khối cơ thể (BMI) trong nâng cao sức khỏe người dân thành phố, BSCK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp - Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Thực phẩm TPHCM, Phó Chủ tịch Hiệp Hội Y học TPHCM, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, cho biết: Đến nay BMI là chỉ số đo lường được đồng thuận lớn nhất và được sử dụng rộng rãi. BMI thực sự là một công cụ sàng lọc hữu ích, đơn giản để đánh giá xu hướng sức khỏe của dân số và xác định những người có nguy cơ cao mắc các vấn đề sức khỏe để can thiệp kịp thời.

Tại Việt Nam, thừa cân béo phì tăng rất nhanh, hiện lên đến 21% ở người trưởng thành vào năm 2021 theo kết quả điều tra STEP của Bộ Y tế. Tại TPHCM, tỷ lệ thừa cân béo phì ở người trưởng thành lên tới 60,1%. Thừa cân béo phì ở trẻ em 5 - 19 tuổi tới 44% năm 2022. Thừa cân béo phì ở phụ nữ tuổi sinh đẻ tại TPHCM vào năm 2023 là 44,6%. Nhưng ở vùng sâu vùng xa, một số vùng đông lao động nhập cư, thì của TP vẫn còn tình trạng suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng trọng tâm là sắt, kẽm, vitamin A, D…

"Cần cam kết chính trị cấp cao đầu tư vào chăm sóc sức khỏe toàn dân; tăng tài chính công cho y tế; đầu tư vào năng lực cán bộ y tế; giám sát và thu thập dữ liệu; huy động sự tham gia và thúc đẩy hành động cộng đồng; phát triển kỹ năng cá nhân. Phải áp dụng khoa học công nghệ, tạo các ứng dụng đo lường để người dân tự áp dụng, tự đánh giá và nhận lại được lời khuyên cụ thể nhất", bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp đề xuất.

Tiến sĩ Xã hội học Phạm Thị Thúy đề xuất: Để nâng cao sức khỏe tinh thần, cần thay đổi cách quản lý theo hướng dựa trên chất lượng công việc thay vì phương thức truyền thống, đồng thời linh hoạt về thời gian làm việc để người dân có cuộc sống cân bằng, từ đó các chỉ số phát triển cũng sẽ được cải thiện.

Một vấn đề quan trọng khác là bình đẳng giới. Bà nhấn mạnh, phải bắt đầu từ giáo dục trong gia đình, xây dựng nhiều chương trình đầu tư về giáo dục bình đẳng giới cho thế hệ trẻ. Khi mỗi người đều nhìn thấy mình trong câu chuyện đó, bình đẳng giới sẽ trở thành giá trị thực chất chứ không chỉ là con số trong báo cáo. Điều này cũng góp phần trực tiếp nâng cao trụ cột tri thức trong chỉ số HDI.

Bà Võ Thị Mỹ Duyên, đồng sáng lập Công ty Doanh nghiệp xã hội Khởi lửa Hành trang, đề xuất: Ban hành cơ chế "ngân sách xanh", dành ít nhất 30% chi đầu tư công cho dự án thân thiện môi trường. Triển khai "HDI cấp phường/xã" để theo dõi sát tiến bộ ngay tại cơ sở. Phát triển mạng lưới y tế cộng đồng thông minh, kết nối bệnh viện và trạm y tế qua telehealth. Đưa giáo dục dinh dưỡng và thể chất thành môn học bắt buộc, khuyến khích doanh nghiệp tổ chức phong trào "Công sở không béo phì". Xây dựng phong trào cộng đồng "Người TPHCM - Khỏe để sống xanh" gắn kết BMI cá nhân với trách nhiệm môi trường.

Bà Võ Ngọc Thanh Trúc, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, Chủ tịch Hội LHPN TPHCM, cho biết: Tọa đàm đã nhận về rất nhiều lượt ý kiến sâu sắc, trách nhiệm. Tọa đàm nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm chính trị của cán bộ, đoàn viên, hội viên trong tham gia đóng góp ý kiến cho các Văn kiện Đại hội; Phát huy trí tuệ tập thể, tinh thần sáng tạo của thanh niên và phụ nữ trong việc xây dựng các chỉ số đánh giá phù hợp, thiết thực với đời sống người dân thành phố; Đề xuất các cơ chế, giải pháp, làm cơ sở trình lên cấp trên để hoạch định các chính sách phát triển giai đoạn 2025 - 2030.