Sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh: Tạo động lực lớn phát triển kinh tế biển

Sáng 11/6, thảo luận ở Tổ về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, các ý kiến đều bày tỏ sự nhất trí cao về chủ trương hợp nhất các địa phương nhằm tạo ra động lực mới để phát triển kinh tế-xã hội, đặc biệt là việc khai thác các tiềm năng, lợi thế của các địa phương nhằm phát triển kinh tế biển.

Tăng cường hạ tầng kết nối về giao thông và công nghệ thông tin

Theo đại biểu Tạ Đình Thi (đoàn Hà Nội), việc sắp xếp đơn vị hành chính thể hiện tầm nhìn và tư duy rất lớn của Đảng, đối với vấn đề về phát triển đất nước, tổ chức lại không gian phát triển theo hướng biển.

Dẫn chứng trước đây cả nước có 28 tỉnh, thành phố ven biển và thời gian tới sau khi Quốc hội biểu quyết thông qua việc hợp nhất các đơn vị hành chính cấp tỉnh, sẽ có 21/34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có biển, theo đại biểu Tạ Đình Thi, các không gian phát triển sẽ tạo ra động lực rất lớn đối với phát triển kinh tế biển.

“Bên cạnh các động lực về khoa học công nghệ; phát triển kinh tế tư nhân, thì biển đảo vừa có vị trí tầm quan trọng, đồng thời là động lực mang tính chất chiến lược về cả phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường, quốc phòng an ninh, đối ngoại và hợp tác quốc tế,” đại biểu Tạ Đình Thi nói.

Hơn nữa, ông cho rằng, việc mở rộng không gian về hướng biển như vậy sẽ tạo ra các điều kiện mới cho phát triển, giải quyết các vấn đề xã hội, đặc biệt là tạo việc làm, sinh kế cho người dân sinh sống ở khu vực biển, bởi dân số khu vực ven biển chiếm khoảng 31% (với 13 triệu lao động), do đó sắp tới nếu mở rộng không gian này sẽ có điều kiện để phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Bên cạnh đó, việc tổ chức lại không gian phát triển hiện nay và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền (nhằm mục đích tinh gọn bộ máy để nâng cao hiệu năng, hiệu quả, hiệu lực) thì việc này cũng sẽ là giải pháp nhằm chống trì trệ của bộ máy.

Theo Phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, trên cơ sở hiện trạng, định hướng phát triển của 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, Chính phủ xây dựng 23 phương án sắp xếp đối với 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh để hình thành 23 đơn vị hành chính cấp tỉnh mới, cùng với 11 đơn vị hành chính cấp tỉnh không thực hiện sắp xếp thì sau khi sắp xếp, cả nước sẽ có 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh (giảm 29 tỉnh so với hiện nay), đồng thời tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã để tiến hành song song với chủ trương thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Cũng theo phương án của Chính phủ trình Quốc hội, sẽ nhập tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, tỉnh Bình Dương và Thành phố Hồ Chí Minh thành thành phố mới có tên gọi là Thành phố Hồ Chí Minh, trung tâm chính trị-hành chính đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.

Với phương án sắp xếp mới, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) đánh giá đây là bước đi lịch sử, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong cải cách bộ máy nhà nước và phát triển không gian lãnh thổ theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững. Hơn nữa, việc hợp nhất 52 đơn vị để còn lại 34 tỉnh, thành là quy mô lớn chưa từng có trong lịch sử hành chính hiện đại của Việt Nam.

Liên quan đến phương án sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu vào Thành phố Hồ Chí Minh, đại biểu đề nghị cần phân tích kỹ tính kết nối, vì hiện tại Bà Rịa-Vũng Tàu không giáp trực tiếp với Thành phố Hồ Chí Minh mà ngăn cách bởi địa giới Đồng Nai, trong khi hạ tầng kỹ thuật chưa liền mạch, chủ yếu kết nối qua đường vòng. Do đó, ông đề xuất cần sớm quy hoạch và đầu tư tuyến giao thông chiến lược như cầu vượt biển hoặc cao tốc từ Vũng Tàu đến Cần Giờ, vừa phục vụ tái tổ chức hành chính, vừa tăng cường năng lực phát triển vùng và quốc phòng biển đảo.

Về xử lý tài sản công dư thừa, ông cho biết theo đề án có hơn 4.200 trụ sở công bị dôi dư, do vậy cần quản lý minh bạch, tránh lãng phí hoặc tư nhân hóa trá hình, đồng thời chuyển đổi công năng phục vụ giáo dục, y tế, văn hóa, nhà ở xã hội hay trung tâm sáng tạo để khai thác hiệu quả nguồn lực.

Còn theo đại biểu Lê Kim Toàn (đoàn Bình Định), thực hiện chủ trương của Trung ương, trong thời gian qua các địa phương có liên quan đã phối hợp, chuẩn bị và cơ bản hoàn tất các phương án để sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh mới theo chỉ đạo của trung ương.

Tuy nhiên, để việc thực hiện đạt hiệu quả và thông suốt, đại biểu Lê Kim Toàn đề nghị Quốc hội, Chính phủ trên cơ sở chỉ đạo của Trung ương cần tính toán để thời điểm bộ máy chính quyền 2 cấp ở địa phương (cấp tỉnh và cấp xã phường mới) đi vào hoạt động cùng một thời điểm, tránh độ trễ.

Mặc dù có khó khăn nhất định về quản lý Nhà nước trong thời gian đầu vận hành song điều này có thể nhanh chóng khắc phục được, song theo ông các giao dịch xã hội sẽ bị tác động, từ chỉ dẫn địa lý, xuất xứ hàng hóa, đến địa điểm ký kết giao dịch các hợp đồng dân sự, kinh tế của tổ chức, người dân…, phải có điều kiện chuyển tiếp hoặc phụ lục hợp đồng, do vậy cần tính toán thời điểm hoạt động của bộ máy chính quyền 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã phường mới) cùng một thời điểm là hợp lý nhất.

“Trước đó, từ nay tới thời điểm bộ máy chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động cùng một thời điểm thì các cơ quan liên quan, từ Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành trung ương và chính quyền địa phương tiến hành các công việc chuẩn bị về tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất, nhân lực, con người và các điều kiện khác để khi có hiệu lực đồng thời đi vào hoạt động một cách đồng bộ, thông suốt, như vậy sẽ hợp lý và thuận tiện hơn,” đại biểu nêu ý kiến.

Nhấn mạnh khi tỉnh mới được thành lập, phạm vi và không gian, dân số, quy mô sẽ tăng lên, theo ông, bên cạnh việc tạo về nguồn lực, động lực và không gian phát triển sẽ có yêu cầu và đòi hỏi mới với đội ngũ cán bộ, năng lực quản lý của chính quyền địa phương, vì vậy, đại biểu Lê Kim Toàn kiến nghị cùng với việc tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán bộ mới, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm sắp tới 2026-2030, Quốc hội và Chính phủ cần chỉ đạo các địa phương, bộ ngành rà soát và có một chương trình đầu tư tập trung để phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông kết nối và hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ quá trình quản lý, điều hành và triển khai thực hiện các nhiệm vụ của các địa phương theo sắp xếp mới.

“Chúng ta tăng cường hạ tầng kết nối về giao thông và công nghệ thông tin thì mới rút ngắn được khoảng cách về không gian và thời gian trong phát triển, nếu vẫn để điều kiện kết nối như hiện nay mà phạm vi được mở rộng, quy mô tăng lên sẽ rất khó trong quá trình triển khai nhiệm vụ,” đại biểu Lê Kim Toàn cho hay.

Tạo đột phá cho liên kết vùng

Còn theo đại biểu Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, sau khi sắp xếp 9.907/10.035 đơn vị hành chính cấp xã hiện có, sẽ hình thành 3.321 đơn vị hành chính cấp xã mới (giảm 66,91% so với hiện nay) sẽ đáp ứng yêu cầu được nêu tại Nghị quyết số 60/NQ-TW.

Nhất trí với chủ trương sắp xếp, tinh gọn các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, theo nữ đại biểu đây là sự thay đổi mang tính cách mạng, nhằm mục tiêu sắp xếp tinh gọn bộ máy, tinh giảm biên chế, giảm chi ngân sách nhà nước, giảm các chi phí tuân thủ, thủ tục hành chính, đồng thời việc sắp xếp các đơn vị hành chính theo phương án này sẽ góp phần xây dựng một chính quyền năng động, hiệu quả, có đủ năng lực, tiềm lực để thực hiện các nhiệm vụ theo đúng tinh thần chỉ đạo, đó là: “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm,”

“Trước có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có những đơn vị có quy mô về diện tích, dân số rất lớn, nhưng cũng có đơn vị quy mô dân số chưa đến 500.000 dân, diện tích rất nhỏ nên muốn phát triển cũng không đủ năng lực, tiềm lực để phát triển, do vậy với việc sáp nhất các đơn vị hành chính cấp tỉnh, mở rộng địa giới về mặt địa lý cũng đồng thời thực hiện việc sắp xếp lại không gian phát triển cho quốc gia, tạo dư địa và động lực phát triển mới trong giai đoạn Kỷ nguyên mới sắp tới, đây cũng là bước để tăng cường yếu tố về liên kết vùng, tạo động lực phát triển mạnh mẽ hơn,” đại biểu Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh.

Còn theo Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội), ngày 9/6, Giáo hội đã ban hành thông tư 256, hướng dẫn các đơn vị trực thuộc nhằm đến cuối tháng 6 và 1/7, chấm dứt hoạt động Ban trị sự Phật giáo cấp quận, huyện thị. Ngoài ra, trước ngày 30/6, các đơn vị phải họp nộp lại con dấu và tiến hành giải thể.

“Chủ trương như vậy nên Giáo hội thành lập Ban chỉ đạo để chỉ đạo, lãnh đạo các đơn vị tỉnh, thành được hợp nhất, đi vào hoạt động. Ngoài ra, trong Hiến chương giáo hội có 3 cấp, do vậy trong hội nghị Ban thường trực lần này cũng quyết định việc rất lớn, đó là xin phép Nhà nước tiến hành Đại hội trước nhiệm kỳ (nhiệm kỳ của Giáo hội là 2022-2027), thực hiện vào tháng 4-10 để tiến hành đại hội cấp tỉnh sau đó là đại hội cấp trung ương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam,” Hòa Thượng Thích Bảo Nghiêm cho hay.