Sau đột quỵ - Yoga trị liệu giúp cơ thể “tái sinh” từ hơi thở và niềm tin
Giáo viên Yoga trị liệu Kim Ngọc đang hướng dẫn lớp Yoga trị liệu một kèm một
Sau cơn đột quỵ, nhiều người phải đối diện với việc mất khả năng vận động, liệt nửa người, giảm thăng bằng, rối loạn cảm xúc hoặc trầm cảm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế lâu dài, và tỷ lệ tái phát có thể lên tới 30% nếu không có chiến lược phục hồi đúng cách.
Vì vậy, câu hỏi "Người bị đột quỵ có nên tập yoga không và đâu là thời điểm vàng để phục hồi tốt nhất?" đang ngày càng được nhiều người quan tâm.
Tái kết nối thần kinh - Thời điểm vàng quan trọng sau đột quỵ
Theo Viện Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA), quá trình phục hồi chức năng cần được bắt đầu càng sớm càng tốt sau giai đoạn cấp tính đã ổn định tầm 2-4 tuần, để tận dụng khả năng "tái kết nối thần kinh" của não bộ - được gọi là thời điểm vàng phục hồi.

Giáo viên Yoga trị liệu Kim Ngọc đang hướng dẫn lớp Yoga trị liệu một kèm một
Yoga trị liệu - Một hướng tiếp cận toàn diện và an toàn
"Yoga trị liệu không phải là những tư thế khó hay gắng sức, mà là quá trình tái kết nối lại giữa thân - tâm - hệ thần kinh thông qua hơi thở, quan sát, cảm nhận và vận động có kiểm soát" - Nhà trị liệu Yoga Tùng Anh, Người có chứng nhận là Nhà trị liệu Yoga quốc tế C-IAYT (Certified Yoga Therapist) chia sẻ.
Với những người từng bị đột quỵ, việc tập luyện cần được cá nhân hóa tuyệt đối:
• Tư thế phải được điều chỉnh để phù hợp với mức độ liệt hoặc co cứng cơ.
• Hơi thở được hướng dẫn để ổn định hệ thần kinh tự chủ, giảm co thắt và lo âu.
• Các bài tập thư giãn giúp tăng tuần hoàn não, cải thiện giấc ngủ và tâm trạng.
• Các bài tập vận động giúp tâm trí kết nối với cơ thể.
"Yoga trị liệu không thay thế vật lý trị liệu hay thuốc, nhưng là mảnh ghép hỗ trợ giúp người bệnh phục hồi sâu và hiệu quả" Nhà trị liệu Yoga Tùng Anh nhấn mạnh.
Một hành trình cần sự kiên trì và đồng hành
Thầy Tùng Anh chia sẻ thêm:
"Người sau đột quỵ thường dễ bị stress và nản vì tiến triển chậm. Nhưng chỉ cần duy trì 15-20 phút mỗi ngày, cơ thể sẽ dần kết nối lại bằng việc học cách lắng nghe sâu và cảm nhận sâu từ bên trong. Đó là cốt lõi của Yoga trị liệu".
Kết nối Thân - Tâm - Hệ thần kinh: chìa khóa phục hồi sau đột quỵ thật sự
Nhiều nghiên cứu gần đây, trong đó có công trình của National Institute on Aging (Mỹ), đã chỉ ra rằng việc kết hợp thiền, hơi thở có ý thức và vận động chậm rãi giúp cải thiện tuần hoàn máu não và tăng khả năng tập trung ở người từng bị đột quỵ.
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Stroke của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, những người tập yoga 2 lần/tuần trong 8 tuần đã cải thiện đáng kể khả năng giữ thăng bằng và tự tin khi di chuyển so với nhóm không tập.
Hỏi - Đáp cùng Nhà trị liệu Yoga Tùng Anh
Người bị liệt nửa người có tập Yoga trị liệu được không?
Có. Nhiều bài tập Yoga được thiết kế để tập trên giường, trên ghế, hoặc có người hỗ trợ, giúp kích hoạt cơ bắp và hơi thở nhẹ nhàng.
Có cần giáo viên chuyên về Yoga trị liệu không?
Rất cần. Người hướng dẫn nên được đào tạo về Yoga trị liệu hoặc có kinh nghiệm đã từng làm việc với người sau đột quỵ, để điều chỉnh tư thế và theo dõi phản ứng cơ thể.
Tập yoga có thể thay thế vật lý trị liệu không?
Không. Yoga trị liệu là phương pháp hỗ trợ, giúp tăng hiệu quả vật lý trị liệu và cải thiện tinh thần, giảm stress chứ không thay thế điều trị y học.

Nhà trị liệu Yoga Tùng Anh và cuốn sách tài liệu đào tạo
Khi Yoga trị liệu trở thành một phần của phục hồi toàn diện
Tại Việt Nam, Yoga trị liệu (Yoga therapy) vẫn còn mới, nhưng ngày càng nhiều người gặp vấn đề sức khỏe tìm đến như một phương pháp phục hồi tự nhiên, an toàn và bền vững.
Các chương trình đào tạo Nhà trị liệu Yoga chuẩn quốc tế 1000 giờ (theo Hiệp hội các Nhà trị liệu Yoga quốc tế IAYT) đã bắt đầu được triển khai, mở ra cơ hội để kết nối giữa y học và Yoga hiện đại.
Thời điểm vàng để bắt đầu chính là khi bạn sẵn sàng tin rằng: Cơ thể vẫn có thể hồi phục, nếu được dẫn dắt đúng cách.
Nguồn tham khảo:
• World Health Organization (WHO): Rehabilitation after Stroke Guidelines, 2023
• American Stroke Association (ASA): Stroke Recovery Recommendations
• National Institute on Aging (NIA): Mind-Body Practices and Stroke Recovery
• YogaTherapy.vn - Trung tâm đào tạo Nhà trị liệu Yoga 1000 giờ chuẩn IAYT