Sự thật sau trào lưu ứng dụng AI trong chăm sóc da

Nhiều hướng ứng dụng được triển khai

Trong vài năm trở lại đây, AI trở thành một trong những công nghệ được kỳ vọng nhiều nhất, không chỉ trong y học mà cả trong lĩnh vực làm đẹp. Trước kia, việc phân tích làn da chủ yếu dựa vào con mắt của bác sĩ hoặc chuyên viên da liễu, nhưng ngày nay, chỉ với một bức ảnh tự chụp, AI có thể đưa ra hàng loạt chỉ số về nếp nhăn, lỗ chân lông, thâm nám, mụn trứng cá, độ đều màu và thậm chí cả dấu hiệu lão hóa sớm. Theo báo cáo thường niên 2023 của Tập đoàn L'Oréal, các thuật toán AI được huấn luyện trên hơn 20.000 hình ảnh da từ nhiều quốc gia có thể gợi ý sản phẩm chăm sóc phù hợp cho từng người.

Một nghiên cứu đăng trên British Journal of Dermatology (2022) chứng minh rằng các ứng dụng da liễu tích hợp AI có thể phân tích ảnh tổn thương và đánh giá mức độ nghiêm trọng với độ chính xác đến 85%. Tháng 1/2024, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt DermaSensor, thiết bị cầm tay ứng dụng ánh sáng tán xạ và AI để hỗ trợ bác sĩ phát hiện sớm các dạng ung thư da phổ biến. Đây là thiết bị AI đầu tiên trong lĩnh vực da liễu được FDA chấp thuận, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc đưa công nghệ vào y học.

AI cũng đang thay đổi cách các tập đoàn mỹ phẩm nghiên cứu và phát triển sản phẩm. Tập đoàn Shiseido hợp tác cùng Accenture phát triển nền tảng VOYAGER, tích hợp hơn nửa triệu dữ liệu công thức nhằm tối ưu hóa quá trình sáng tạo sản phẩm. Estée Lauder liên kết với Microsoft thành lập AI Innovation Lab, tận dụng hàng triệu hồ sơ da thu thập trên toàn cầu để rút ngắn thời gian nghiên cứu và đưa ra công thức cá nhân hóa phù hợp hơn với từng nhóm người dùng. Nhờ AI, thời gian từ phòng thí nghiệm đến thị trường được rút ngắn đáng kể, trong khi tính cá nhân hóa của sản phẩm lại được nâng cao.

Tại Việt Nam, ứng dụng AI trong chăm sóc da đã bắt đầu xuất hiện nhưng chủ yếu đang trong giai đoạn đầu. Một trong những ứng dụng điển hình nhất là DeepClinics - nền tảng chẩn đoán da liễu bằng AI do FPT Software hợp tác với Đại học Toulouse (Pháp) và các bác sĩ trong nước phát triển. Mô hình này sử dụng mạng nơ-ron tích chập (mạng thần kinh chuyên xử lý hình ảnh) và được huấn luyện trên hơn 17.000 hình ảnh về nốt ruồi và khối u ác tính. Kết quả thử nghiệm cho thấy độ nhạy đạt 85% và độ đặc hiệu lên tới 95%, thậm chí vượt cả nhóm 157 chuyên gia da liễu tại châu Âu sử dụng cùng dữ liệu.

Tuy nhiên, việc ứng dụng trong thực tế tại nhiều spa và phòng khám cao cấp còn rất hạn chế. Theo một số chuyên gia thì phía sau những lời quảng cáo "công nghệ chăm sóc da bằng AI" thực chất chỉ là các thiết bị phân tích da tích hợp AI được các đơn vị cung cấp dịch vụ chăm sóc da nhập khẩu từ nước ngoài về. Những thiết bị này có khả năng quét da dưới nhiều dạng ánh sáng để đo độ ẩm, dầu, sắc tố hay mức độ lão hóa, đồng thời mô phỏng kết quả trước và sau điều trị.

Mới chỉ dừng ở mức hỗ trợ

Không thể phủ nhận ứng dụng AI trong việc chăm sóc sắc đẹp nói chung và chăm sóc da nói riêng có nhiều tiềm năng. Tuy nhiên, ngay cả trên bình diện quốc tế cũng chưa có những ứng dụng tạo ra sự đột phá, ngay cả lĩnh vực thăm khám đang được nhiều thương hiệu hàng đầu dẫn dắt. Theo đó, các nhà nghiên cứu cho rằng dữ liệu huấn luyện của các hệ thống AI hiện nay chưa thật sự toàn diện. Một báo cáo trên Nature Medicine (2020) từng chỉ ra rằng các hệ thống này cho kết quả chính xác hơn với da trắng nhưng thiếu ổn định với các nhóm da khác. Với phụ nữ Việt Nam, đây là một yếu tố quan trọng bởi kết quả phân tích có thể bị sai lệch so với thực tế.

Dù có thể phát hiện mụn, nếp nhăn hay vết thâm, các ứng dụng AI tiêu dùng hiện vẫn khó phân biệt giữa một nốt ruồi lành tính và khối u ác tính. Nghiên cứu trên JAMA Dermatology (2021) cho thấy độ nhạy trong phát hiện ung thư da của một số ứng dụng chỉ đạt khoảng 70%, thấp hơn đáng kể so với bác sĩ da liễu được đào tạo. Điều này có nghĩa, nếu người dùng đặt niềm tin tuyệt đối vào AI, họ có thể bỏ qua thời điểm vàng để điều trị bệnh.

Thêm vào đó, tính ổn định của kết quả phân tích cũng khiến nhiều người hoang mang. Chỉ cần thay đổi ánh sáng, góc chụp hoặc chất lượng camera, cùng một làn da có thể cho ra kết quả hoàn toàn khác nhau. Không ít người dùng đã phản ánh tình trạng ứng dụng soi da cho điểm số thay đổi thất thường, khiến họ mất niềm tin vào công nghệ.

Các chuyên gia da liễu quốc tế nhấn mạnh rằng AI nên được coi là công cụ hỗ trợ chứ không phải sự thay thế. Tiến sĩ Allan Halpern, Trưởng khoa Da liễu tại Bệnh viện Memorial Sloan Kettering (Mỹ), từng phát biểu trên The Lancet Digital Health (2023) rằng AI có thể sàng lọc và hỗ trợ theo dõi, nhưng kết luận cuối cùng về bệnh lý da liễu vẫn cần đến chuyên môn bác sĩ. Với người tiêu dùng, điều quan trọng là phải biết cách tận dụng công nghệ một cách thông minh. AI có thể giúp quan sát sự thay đổi của làn da theo thời gian, nhưng việc quyết định liệu trình điều trị hay lựa chọn sản phẩm lâu dài vẫn nên dựa trên tư vấn y khoa và sự hiểu biết khoa học về làn da của bản thân.

Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng cách tiếp cận hợp lý nhất là xem AI như một chiếc gương tham khảo, cung cấp thêm dữ liệu chứ không phải "tiếng nói cuối cùng" về làn da. Những công nghệ này có thể hỗ trợ tiết kiệm thời gian và chi phí nhưng sự tỉnh táo và cẩn trọng vẫn là yếu tố quyết định. Khi người dùng giữ được cái nhìn khách quan, AI sẽ trở thành người bạn đồng hành hữu ích. Còn nếu đặt trọn niềm tin vào quảng cáo hoa mỹ, công nghệ có thể biến thành "chiếc gương méo mó" phản chiếu sai lệch về vẻ đẹp và sức khỏe của chính mình.