Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú

PV (tổng hợp)
23/05/2020 - 18:38
Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú

Dự thảo luật bãi bỏ hình thức quản lý dân cư đăng ký thường trú bằng Sổ hộ khẩu, đăng ký tạm trú bằng Sổ tạm trú và thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân

Một trong những chính sách cơ bản của dự án Luật Cư trú (sửa đổi) là thay đổi phương thức quản lý cư trú từ quản lý bằng sử dụng sổ giấy sang phương thức quản lý hiện đại bằng số định danh cá nhân để truy cập, cập nhật, điều chỉnh trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Ngày 23/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Quốc hội họp phiên toàn thể trực tuyến, nghe báo cáo thẩm tra dự án Luật Cư trú (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình bày Tờ trình về dự án Luật Cư trú (sửa đổi). Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết dự án Luật Cư trú sẽ bãi bỏ Sổ hộ khẩu. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm giải quyết.

Dự án Luật Cư trú (sửa đổi): Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú - Ảnh 1.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình về dự án Luật Cư trú (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết hiện nay trình tự, thủ tục đăng ký cư trú còn mang tính thủ công, rườm rà, chưa đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính.

Do đó, một trong những chính sách cơ bản của dự án Luật là thay đổi phương thức quản lý cư trú từ quản lý bằng sử dụng sổ giấy sang phương thức quản lý hiện đại bằng số định danh cá nhân để truy cập, cập nhật, điều chỉnh trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Dự thảo luật bãi bỏ hình thức quản lý dân cư đăng ký thường trú bằng Sổ hộ khẩu, đăng ký tạm trú bằng Sổ tạm trú và thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân.

Từ đó, bãi bỏ kết quả giải quyết thủ tục là Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú.

Cùng với đó là bãi bỏ toàn bộ hoặc một phần các thủ tục hành chính có nội dung liên quan đến Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú như tách Sổ hộ khẩu; cấp đổi Sổ hộ khẩu; cấp lại Sổ hộ khẩu; điều chỉnh những thay đổi trong Sổ hộ khẩu; xóa đăng ký thường trú... 

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) gồm 07 chương, 43 điều (tăng 01 chương (Chương III – Nơi cư trú) và tăng 01 điều so với Luật Cư trú hiện hành; trong đó, bổ sung 12 điều, bỏ 08 điều, chỉnh lý 24 điều). Dự thảo Luật đã sửa đổi theo hướng thay thế phương thức quản lý cư trú từ thủ công là Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú giấy bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin; trình tự, thủ tục đăng ký cư trú theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính; bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương và bổ sung một số trường hợp xóa đăng ký thường trú.

Tán thành với các quy định tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú - Ảnh 1.

Quốc hội họp phiên toàn thể trực tuyến, nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Cư trú (sửa đổi)

Làm rõ các yếu tố bảo đảm tính khả thi, hiệu quả khi chuyển đổi sang phương thức quản lý cư trú thông qua số định danh cá nhân

Trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Cư trú (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết Uỷ ban Pháp luật tán thành với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cư trú để tiếp tục thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, Hiến pháp năm 2013 về quyền tự do cư trú của công dân, tạo hành lang pháp lý bảo đảm tốt hơn việc thực hiện quyền tự do cư trú của công dân; đồng thời, tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ trong quản lý cư trú, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân trong việc thực hiện quyền tự do cư trú.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Pháp luật nhất trí với việc đổi mới phương thức quản lý cư trú của công dân thông qua số định danh cá nhân được cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư song cũng đề nghị Chính phủ làm rõ một số vấn đề để bảo đảm tính khả thi của quy định:

Một là, đề nghị Chính phủ cần có giải pháp cụ thể để khắc phục các khó khăn, bảo đảm hoàn thành việc cấp số định danh cá nhân cho gần 80 triệu công dân còn lại theo đúng tiến độ đề ra. Bởi phương thức quản lý cư trú mới chỉ có thể được vận hành thông suốt trên cơ sở tất cả công dân Việt Nam đã được cấp số định danh cá nhân. Trong khi đến nay mới có hơn 18 triệu công dân được cấp số định danh cá nhân và dự kiến đến tháng 12/2020 sẽ hoàn thành việc xác lập số định danh cá nhân cho toàn bộ công dân Việt Nam.

Hai là nền tảng công nghệ để vận hành phương thức quản lý cư trú mới là Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu về cư trú. Dự kiến tháng 6/2021 sẽ đưa Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư vào vận hành. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú tại Bộ Công an cho thấy, một số gói thầu có liên quan mới đang trong giai đoạn đàm phán ký hợp đồng; đồng thời, kinh phí đầu tư xây dựng các cơ sở dữ liệu này cũng chưa được cấp đủ. Do đó, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo quyết liệt, nhất là bảo đảm việc bố trí đủ vốn cho dự án, bảo đảm tiến độ hoàn thành việc xây dựng, vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú.

Ba là, khi chuyển đổi sang phương thức quản lý cư trú thông qua số định danh cá nhân, bỏ Sổ hộ khẩu sẽ tác động, ảnh hưởng lớn tới các quy định về giấy tờ công dân trong nhiều thủ tục hành chính hiện hành, tác động tới các chính sách, quy định về hộ gia đình cũng như việc xác định quan hệ nhân thân để hưởng quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ công dân. Do đó, trong quá trình sửa đổi, bổ sung các văn bản này để phù hợp với phương thức quản lý cư trú mới, đề nghị cần xem xét, có giải pháp phù hợp thay thế để không gây xáo trộn, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức và hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.

Bốn là, đề nghị làm rõ và quy định ngay trong Luật trách nhiệm cung cấp, chia sẻ thông tin, dữ liệu về cư trú giữa các cơ quan nhà nước; việc khai thác thông tin từ Cơ sở dữ liệu về cư trú của tổ chức, cá nhân theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi cần sử dụng thông tin về nhân thân, nơi thường trú, tạm trú… trong các cơ sở dữ liệu.

Dự án Luật Cư trú (sửa đổi): Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú - Ảnh 2.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Cư trú (sửa đổi)

Tán thành với các quy định tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật cũng tán thành việc cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác đăng ký, quản lý cư trú như quy định của dự thảo Luật để góp phần tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân thực hiện quyền tự do cư trú trên cơ sở ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ trong quản lý cư trú, bảo đảm công khai, minh bạch, phù hợp với mục tiêu xây dựng Chính phủ điện tử. Tuy nhiên, theo quy định của dự thảo Luật thì vẫn duy trì một số loại giấy tờ về cư trú do các cơ quan nhà nước cấp cho công dân như Giấy xác nhận khai báo cư trú, Phiếu khai báo tạm vắng, Ủy ban Pháp luật đề nghị làm rõ giá trị pháp lý của các loại giấy tờ này.

Về điều kiện đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc trung ương, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với Tờ trình của Chính phủ quy định công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nào thì được đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đó. Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng, việc bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương là vấn đề cần cân nhắc thận trọng. Việc công dân đăng ký thường trú vào thành phố trực thuộc trung ương phải đáp ứng những điều kiện chặt chẽ hơn là cần thiết để bảo đảm hài hòa giữa quyền tự do cư trú của công dân với khả năng đáp ứng các dịch vụ thiết yếu về bảo đảm an sinh xã hội cũng như yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự tại các đô thị lớn.

Về việc bổ sung trường hợp xóa đăng ký thường trú, đa số ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật về xóa đăng ký thường trú trong trường hợp công dân vắng mặt tại nơi thường trú từ trên 12 tháng liên tục mà không đăng ký tạm trú ở nơi nào hoặc không khai báo tạm vắng với Công an xã, phường, thị trấn nơi thường trú, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài. Loại ý kiến này cho rằng, quy định này sẽ khắc phục tình trạng quản lý cư trú “ảo”, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về cư trú trong điều kiện hiện nay; đồng thời, cũng giúp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của công dân trong việc đăng ký tạm trú, khai báo tạm vắng.

Một số ý kiến không tán thành với quy định này vì cho rằng, quyền tự do cư trú là quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp ghi nhận. Nhà nước có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện quyền này. Việc xóa đăng ký thường trú có thể tác động tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; hơn nữa, cần làm rõ và có giải pháp xử lý đồng bộ về giá trị pháp lý của các giấy tờ cá nhân có liên quan đến nơi thường trú khi xóa đăng ký thường trú. Do đó, loại ý kiến này đề nghị cần cân nhắc kỹ, chỉ nên quy định xóa đăng ký thường trú của công dân trong trường hợp thật cần thiết.

Ngoài các nội dung trên, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật còn có ý kiến về một số nội dung khác của dự thảo Luật như về khái niệm cư trú và các hình thức cư trú; về các trường hợp bị hạn chế quyền tự do cư trú; về thủ tục đăng ký thường trú đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài mang hộ chiếu nước ngoài. 

(Nguồn: quochoi.vn, TTXVN)

Ý kiến của bạn
(*) Nội dung bắt buộc cần có
0 bình luận
Xem thêm bình luận

Nhập thông tin của bạn

Đọc thêm