Tạo sinh kế bền vững cho người dân tộc Mông trên đỉnh Giàng Cao

Di sản thiên nhiên vô giá

Suối Giàng là nơi sở hữu một hệ sinh thái chè Shan Tuyết cổ thụ độc bản hiếm có trên thế giới. Trên đỉnh Giàng Cao - nơi cao nhất của vùng Suối Giàng - các nhà khoa học đã phát hiện hàng trăm cây chè có tuổi đời lên tới gần 300 năm, đặc biệt có nhiều "siêu cụ chè" với chu vi thân cây lên đến 700cm ở độ cao hơn 1.350m. Đây được công nhận là vùng "rừng chè thủy tổ lõi" - nơi lưu giữ nguồn gen trà cổ quý giá của Việt Nam, là di sản thiên nhiên vô giá.

Không chỉ nổi bật bởi giá trị sinh học, chè Shan Tuyết Suối Giàng còn gắn bó sâu sắc với đời sống văn hóa của người dân tộc Mông. Trong suốt nhiều thế hệ, đồng bào nơi đây đã coi cây chè như một phần máu thịt của bản làng. Họ nâng niu từng búp chè như gìn giữ chính hồn cốt của mình.

Thương hiệu Dragon Tea Suối Giàng (DTSG) do Bác sĩ Nguyễn Công Hân, Chủ tịch Tập đoàn HYH sáng lập vừa chính thức ra mắt chiều 21/8 tại Hà Nội. Bác sĩ Hân cho biết, sản phẩm của DTSG khai thác dựa vào vùng nguyên liệu sạch và biệt lập trên đỉnh Giàng Cao và ứng dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất.

"Các búp trà cổ thụ được vận chuyển bằng drone về khu chế biến, giảm thiểu tối đa tác động của con người để đảm bảo độ tinh khiết của nguyên liệu, sau đó áp dụng kỹ thuật bơm oxy cao áp để kích thích quá trình lên men, tăng tầng hương, giữ trọn dưỡng chất. Nhờ quy trình này, trà giữ được dược tính quý giá, với định lượng hoạt chất Catechin được ví như ‘vắc xin uống phòng ung thư đường uống’ tốt và hiếm có trên thế giới"- Bác sĩ Hân chia sẻ.

Theo bác sĩ Hân, các nghiên cứu khoa học do DTSG thực hiện đã chỉ ra: chè Shan Tuyết Suối Giàng có hàm lượng chất chống oxy hóa như Tanin, Theaflavin và Thearubigin rất cao, lên tới 39,6%. Ngoài ra, hàm lượng Catechin - một chất hỗ trợ chuyển hóa, tăng cường trí nhớ, làm đẹp da - cũng vượt trội so với nhiều loại trà thông thường. Đặc biệt, trước khi bắt tay làm thương hiệu, qua khảo sát một thời gian dài cho thấy trong cộng đồng người Mông tại Suối Giàng - nơi cuộc sống của người dân gắn bó với trà cổ thụ - không ghi nhận trường hợp mắc ung thư nào. Đây là phát hiện mang tính đột phá, mở ra hướng đi mới cho việc ứng dụng dược liệu bản địa vào chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tạo sinh kế bền vững cho người dân tộc Mông

Bên cạnh việc tạo ra một sản phẩm chất lượng, DTSG xác định rõ sứ mệnh gắn với phát triển cộng đồng bằng cách triển khai nhiều hoạt động để tạo sinh kế bền vững cho người Mông tại Suối Giàng.

Từ việc mở rộng vùng nguyên liệu chè tinh khiết, biệt lập đến xây dựng các trạm sơ chế ngay tại địa phương, đã giúp nhiều hộ dân đã có việc làm ổn định với thu nhập cải thiện rõ rệt. Mỗi búp chè được thu hái không chỉ là nguyên liệu sản xuất, mà còn là thành quả của lao động cần mẫn, của niềm tự hào và trách nhiệm giữ gìn di sản của người Mông.

"Hiện tại, chúng tôi đã hỗ trợ 90 công nhân là người dân tộc Mông có thu nhập ổn định, với mức cao hơn so với khi họ tự canh tác. Đặc biệt, những hộ chịu khó học hỏi, ứng dụng công nghệ vào việc chăm sóc, thu hái chè đảm bảo chất lượng cao, sẽ nhận mức thu nhập cao hơn những hộ làm thô sơ. Dự kiến đến tháng 11/2025, số lao động sẽ lên tới khoảng 500 người và đến năm 2026 sẽ có khoảng 1.000 người. Người lao động ở DTSG được hưởng chế độ tốt cho bản thân và gia đình để làm những việc tử tế với khách hàng, cộng đồng, bảo vệ môi trường. Người lao động làm việc đạt kết quả tốt sẽ được thưởng đất và nhà tại Suối Giàng để ở và kinh doanh, đồng hành để có thu nhập thụ động cao..."- bác sĩ Hân chia sẻ và nhấn mạnh- "Mỗi người dân tộc Mông ở Suối Giàng hôm nay không chỉ là người thu hái chè, mà còn là một ‘người hùng thầm lặng’- bảo vệ từng gốc trà cổ".

Theo ông Giàng A Đằng - nguyên Bí thư Đảng ủy xã Suối Giàng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yến Bái (nay là xã Văn Chấn, tỉnh Lào Cai), Suối Giàng là xã vùng cao có 4 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc Mông chiếm trên 98%. Các giá trị văn hóa dân gian truyền thống của đồng bào Mông nơi đây còn lưu giữ được nhiều nét độc đáo. Không chỉ vậy, Suối Giàng còn có cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những tán rừng nguyên sinh với phong cảnh kỳ thú hay những rừng chè Shan tuyết hàng trăm năm tuổi nổi tiếng, là sự khác biệt hấp dẫn du khách.

Hiện tại, DTSG đã mở không gian thưởng trà tại trung tâm Hà Nội và sẽ mở rộng chuỗi trải nghiệm gắn với du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng tại chính Suối Giàng. Đây là cầu nối để giới thiệu bản sắc văn hóa Mông đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước. Bên cạnh mong muốn đóng góp tích cực cho hoạt động xây dựng, phát triển, quảng bá du lịch của địa phương còn là mang lại sinh kế, phát triển bền vững cho bà con dân tộc thiểu số nơi đây.

Từ những người Mông cần mẫn bên sườn núi, từ những gốc chè cổ hàng trăm năm, từ tâm huyết với sức khỏe cộng đồng của bác sĩ Hân, mỗi chén trà có thể coi là kết tinh của thiên nhiên, tri thức và văn hóa bản địa. Bác sĩ Hân nói rằng, ông mong muốn 80% sản phẩm DTSG làm ra được tiêu thụ ở thị trường trong nước, 20% xuất khẩu bởi "những sản phẩm tốt nhất phải được ưu tiên dùng cho người Việt".