Thảm kịch di cư dọc biên giới Mỹ - Mexico

"Chuyến xe tử thần"

Thảm kịch liên quan đến chiếc xe container được tìm thấy ở Texas đang làm dấy lên nỗi lo sợ về một mùa hè chết chóc, khi nhiều người di cư có thể bất chấp hiểm nguy để đến Mỹ. Người phụ nữ Guatemala được đưa ra từ xe container ở Texas đã mở mắt sau khi hai lãnh đạo của tổ chức tôn giáo bước vào phòng bệnh hỏi thăm cô. Chiếc xe container đó đã bị bỏ lại trên một con đường ở vùng ngoại ô thành phố San Antonio (bang Texas). Cơ thể của cô yếu ớt sau hành trình mà kết thúc của nó được kỳ vọng sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một chương mới ở Mỹ. Tuy nhiên, thay vào đó, nó lại gây ra cái chết cho 51 người trong cùng hành trình với cô.

Các nhà chức trách mô tả cảnh tượng kinh hoàng khi họ tìm thấy các thi thể chồng chất bên trong xe container. Những người thiệt mạng bao gồm 39 nam và 12 nữ. Trong số các nạn nhân, có khoảng 20 người Mexico, 7 người Guatemala và 2 người Honduras. Trong khi đó, giới chức cho biết, vẫn chưa thể xác định quốc tịch của hơn chục người khác. Quá trình xác định danh tính nạn nhân có thể mất vài ngày, thậm chí vài tuần. Jordan McMorrough, người phát ngôn của tổng giám mục thành phố, cho biết: "Đây là một trong những bi kịch vì không ai có tên cả. Tất cả không có giấy tờ tùy thân".

Tất cả các nạn nhân đã chết là di dân trái phép được đưa vào Mỹ từ Mexico và điểm vượt biên gần nhất của họ cũng phải cách hiện trường khoảng 225km. Các nhà điều tra tin rằng những người này có thể chết do sốc nhiệt và mất nước khi nhiệt độ tăng lên đến 39,40C. Ngoài những người đã chết, có ít nhất 16 người khác, trong đó có 2 trẻ em, đã được đưa tới viện cấp cứu. Dù còn sống nhưng những người này đều bị sốc nhiệt và mất nước nặng. Đây là vụ có số di dân chết nhiều nhất, hoàn cảnh thiệt mạng bi thảm, cộng thêm bối cảnh chính trường Mỹ đang chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ quan trọng khiến vụ việc trở thành tâm điểm trên nhiều tờ báo lớn nước này.

Hơn 2 năm qua, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, kinh tế nhiều nước ở khu vực Mỹ-Latinh và Caribe bị sụt giảm nặng nề, số người phải bỏ xứ tha hương cũng tăng theo. Hành trình tới Mỹ của các di dân chưa bao giờ dễ dàng. Phần lớn họ đều phải bán nhà cửa hoặc vay mượn tiền người thân, bạn bè, thậm chí phải thế chấp bằng chính sinh mạng với các băng đảng buôn người để có thể tới Mỹ. Thành phố San Antonio, cách biên giới Mexico khoảng 250km, là con đường chính trung chuyển người di cư của bọn buôn người. Theo Tổ chức Open Borders, mỗi suất vượt biên tốn ít nhất 4.000 - 5.000 USD và có thể lên đến hàng chục nghìn USD.

Sau khi vượt qua biên giới Mỹ từ Mexico, các nhóm người di cư phải ngồi yên trong những container để đi sâu vào nội địa nhằm tránh bị phát hiện, với nhiều nguy cơ bị tài xế bỏ mặc. Việc vận chuyển người di cư bằng xe container được đánh giá là một cách hiệu quả để buôn người do lượng xe lưu thông cao và hầu hết xe đều được đăng ký hợp pháp. Theo Bộ Giao thông Mỹ, hơn 7 triệu lượt xe tải lưu thông giữa biên giới Mỹ - Mexico trong năm 2021.

Bà Jenn Budd, nhà hoạt động vì quyền của người nhập cư, cựu sĩ quan cấp cao tuần tra biên giới, cho biết những vụ vận chuyển người di cư trên các phương tiện giao thông diễn ra hàng ngày ở biên giới Mexico. Các vụ như thế này thường gây chết người. Những tội phạm buôn người chỉ quan tâm đến lợi nhuận nên thường muốn cho càng nhiều người càng tốt vào các phương tiện bất chấp nguy hiểm. Bà Budd kể lại trong một lần thực hiện nhiệm vụ, bà đã chặn một chiếc xe bán tải Ford cũ chạy trên một con đường miền núi gần biên giới. Nằm phần sau của chiếc bán tải là khoảng 30 người, họ nằm thẳng và xếp chồng lên nhau. "Họ nằm xếp chặt như cá mòi. Thật nguy hiểm. Những chiếc xe bán tải đó có thể lật. Những người ở phía dưới thường bị chết ngạt", bà kể.

Trong nhiều trường hợp, những người di cư trên xe rất yếu do trước đó, họ đã phải đi bộ qua biên giới với địa hình hiểm trở. "Những kẻ buôn người sẽ nói với họ rằng chỉ mất khoảng 15 hoặc 30 phút đi bộ nhưng thực tế là có thể mất vài ngày. Khi đến nơi, họ đã mất nước", bà Budd kể thêm.

Vượt biên bất chấp nguy hiểm

Theo Tổ chức Di cư quốc tế, ít nhất 650 người đã chết vào năm 2021 khi cố gắng vượt qua biên giới Mexico với Mỹ, cao nhất kể từ năm 2014. Trong tháng 5, có 239.416 trường hợp người di cư trái phép bị bắt giữ, tăng 2% so với tháng 4.

Thảm kịch mới nhất đang làm dấy lên nỗi lo sợ ở phía Nam Texas và miền Tây Nam nước Mỹ. Nhiệt độ dâng cao và lượng người qua biên giới đang gia tăng có thể khiến mùa hè này trở thành một mùa chết chóc chưa từng có dọc biên giới Mỹ - Mexico. Xa lộ liên tiểu bang 35, một trong những con đường vận tải nhộn nhịp nhất của đất nước, gần nơi chiếc container được tìm thấy hôm 27/6, thường được nhóm buôn người sử dụng. Ông Craig Larrabee thuộc văn phòng Điều tra An ninh Nội địa San Antonio cho biết: "Xe container phổ biến vì các tổ chức tội phạm này đang cố gắng tối đa hóa lợi nhuận. Sẽ sinh lời nhiều hơn khi càng nhiều người được đưa vào trong xe".

Mắc kẹt trong container không phải nguyên nhân duy nhất gây ra cái chết của những người nhập cư trên đường tiến sâu vào nội địa nước Mỹ. Các vụ tai nạn giao thông cũng gây hậu quả nghiêm trọng không kém. Ngoài ra, hàng triệu người khác đã lên những chiếc thuyền chở quá tải để đến các bãi biển Nam California. Họ muốn vượt qua những vùng biển đầy sóng gió trên những con tàu thô sơ, bất chấp nhiều nguy hiểm rình rập.

Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas cho rằng, những tội phạm buôn người nhẫn tâm phải chịu trách nhiệm cho việc khai thác và gây nguy hiểm cho người dân để kiếm lời. Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng tuyên bố sẽ xử lý nghiêm những tội phạm buôn người sau vụ việc trên. "Sự mất mát thảm khốc về người ở San Antonio, Texas, thật kinh hoàng và đau lòng. Vụ việc này nhấn mạnh sự cần thiết phải xử lý khi tội phạm buôn người kiếm hàng tỷ USD nhờ săn lùng người di cư và dẫn đến quá nhiều cái chết vô tội", ông Biden nói.