Thiên Minh: "Làm ra một triển lãm, dù là nghệ sĩ nào cũng phải đối diện với việc bị chê"

Những ai lướt qua đường Pasteur vào những ngày đầu tháng 5 vừa qua, hẳn sẽ chú ý đến hình ảnh những hàng dài người trẻ kiên nhẫn đứng xếp hàng trải dài dọc vỉa hè. 

10 năm kể từ khi Thiên Minh trở về Việt Nam để theo đuổi sự nghiệp nhiếp ảnh gia - là một hành trình dài. Không chỉ gói gọn sự nghiệp của mình sau ống kính máy ảnh, Minh còn trở thành một influencer, một chủ tiệm cafe có tiếng và một thương hiệu thời trang nam nho nhỏ của riêng mình… Tất cả đều mang một phong cách duy mỹ rất riêng giữa dòng chảy của đời sống người trẻ Sài Gòn.

Dù rất thành công với những lối rẽ khác nhau nhưng với Thiên Minh, nhiếp ảnh vẫn là cội rễ. Và phải đến 9 năm sau khi nhen nhóm ước mơ về một triển lãm solo đầu tay, Thiên Minh cuối cùng đã thực hiện được. Giản dị, ấm cúng và thấp thoáng những suy tưởng về cái đẹp, về cuộc sống, về con người… có lẽ đó là những gì đã khiến “Hoa Mắt” chạm được vào trái tim của hàng nghìn người trẻ đã ghé thăm triển lãm trong những ngày vừa qua.

Với Minh, tất cả những điểm rơi, cột mốc, mục tiêu… hiện hữu trong cuộc sống đều đến khi ta thật sự sẵn sàng và quan trọng là thời điểm phải “đúng”. Khái niệm đúng thời điểm cũng là thứ đánh dấu rất nhiều bước ngoặt trong cuộc sống của Minh. 20 tuổi, Minh gác lại những cơ hội hứa hẹn trong nghệ thuật để lên đường đi du học. 25 tuổi, quay trở lại Việt Nam và bắt đầu với con số 0 cùng nhiếp ảnh. 2016, mở một thương hiệu cafe đầu tiên và 2018 là có cho riêng mình một thương hiệu thời trang nho nhỏ.

Mỗi thời điểm, Minh có một niềm đam mê khác nhau và dành hết tâm trí để nuôi dưỡng đúng một thứ duy nhất đó. Bản thân Minh cũng là người làm mọi thứ theo cảm xúc và đam mê chứ không chạy theo xu hướng, cũng không để các deadline đè nặng lên kế hoạch cuộc đời mình. Minh thích du lịch, yêu nghệ thuật, dành rất nhiều thời gian để đi các triển lãm và bảo tàng trên khắp thế giới. Mỗi chuyến du lịch là một lần được học hỏi và mở mang, cứ thể tích lũy trong Minh thành những trải nghiệm và màu sắc riêng biệt. Để cuối cùng, triển lãm đầu tay của Minh thành hình với những ý tưởng không giống với tất cả những gì Minh từng tưởng tượng.

Có một câu chuyện thế này, sau khi hoàn tất mọi khâu chuẩn bị cho triển lãm và chỉ còn vài ngày là mở cửa, Minh tự tìm từ khóa “exhibition” (triển lãm) trong Facebook của mình, bất thình lình hiện lên một post vào năm 2015 - khi Minh mới theo đuổi con đường nhiếp ảnh chuyên nghiệp và quay trở về Việt Nam. Lúc đó, Minh post một bức hình của Tóc Tiên, mặc chiếc áo cổ lọ màu đen. Minh có chụp một series tất cả những ai ghé thăm studio của mình khi đó với chiếc áo này, tìm cách khai thác nội tâm của họ qua đó. Minh đã từng mơ ước một ngày nọ, sẽ có một triển lãm riêng để trưng bày những tác phẩm này. Ước mơ đó vẫn được nuôi dưỡng qua năm tháng và đến một ngày, Minh thầm nghĩ: Nếu một triển lãm được ra đời thì nó phải dành cho tất cả mọi người tới xem, chứ không chỉ dành riêng cho Thiên Minh. Khán giả đến xem và phải thấy được mình đâu đó trong các tác phẩm, chứ không chỉ là ngắm những bức hình Thiên Minh chụp người nổi tiếng. Vậy nên Minh đã chọn một chủ đề có thể dễ tiếp cận với mọi người, tạo ra được mối dây đồng cảm với tất cả khán giả, để ai cũng thoáng thấy dáng dấp của bản thân. Và “Hoa mắt” ra đời từ đó.

Trong cuộc sống cũng vậy, ở đâu có suy nghĩ tích cực thì cái đẹp sẽ nảy mầm. Ở đâu có những người biết quan sát niềm hạnh phúc thì họ sẽ góp nhặt được thật nhiều điều đặc biệt cho riêng mình. Hoa có mặt ở khắp mọi nơi, dẫu lạnh buốt hay cằn cỗi - hoa vẫn có thể vươn mình. Với Minh, bông hoa nào cũng đẹp và không có bông hoa nào là xấu, chỉ có con người đặt ra những định kiến và tiêu chuẩn để đánh giá. Ngay cả chúng ta cũng đâu ai là tốt hoàn toàn và xấu hoàn toàn? Hãy nhìn con người cũng như nhìn ngắm những bông hoa, tìm ra những khía cạnh tốt của ai đó, thấy được những khuyết điểm và cả những ưu điểm. Làm  được vậy rồi, Minh nghĩ, hẳn hạnh phúc sẽ đến một cách dễ dàng hơn.

Khi Minh biết mình sẽ làm một triển lãm về hoa thì mọi thứ vẫn chỉ xoay quanh hoa thôi. Nhưng mỗi ngày, ý tưởng lại một khác đi và hành trình mở ra với nhiều thứ mới mẻ. 6 tháng vừa rồi, Minh luôn mang theo một máy ảnh bên người và đi khắp mọi nơi. Dù là ở Sài Gòn, ra ngoài đảo hay lên Đà Lạt, dù là du lịch hay đi công tác, Minh luôn cố tìm kiếm những bông hoa xuất hiện trong cuộc đời mình suốt 6 tháng qua. Minh muốn chụp chúng theo góc nhìn của mình, bằng một sự rung cảm của thời điểm đó và rồi mới về lại để sắp xếp và chọn lọc cho triển lãm.

Trong suốt quá trình đó, Minh mới nhận ra rằng nếu chỉ hoa thôi sẽ không đủ cảm xúc cho người xem. Vậy là Minh lại đặt cho mình những câu hỏi: Người xem là ai? Họ xem bằng gì? À, bằng mắt. Minh được biết đến vì những tấm hình chân dung, nhưng nếu không chụp chân dung thì sẽ có điều gì để đại diện cho con người trong triển lãm của mình? Cũng là đôi mắt. Vậy là gặp ai Minh thấy phù hợp, Minh đều xin chụp lại đôi mắt của họ. Có bạn bè, có người thân và cả những người xa lạ. Đơn giản là vậy thôi, nhưng đến trước triển lãm 1 tháng và là ngày phải tổng kết hết tác phẩm, Minh vẫn còn ngẫu hứng sáng tác thêm.

Cũng nhờ triển lãm mà Minh được đón nhận tình cảm của rất nhiều bạn bè xung quanh. Có những người không gặp từ rất lâu, có những người mình vô cùng trân quý vì đã cho mình ước mơ về công việc này, có những người bấy lâu luôn thầm trân trọng công việc của mình và khiến Minh bất ngờ khi đọc được những chia sẻ của họ để lại triển lãm. Ngay chính anh bảo vệ của gallery cũng chúc mừng Minh và nói rằng: Anh không ngờ có nhiều bạn trẻ quan tâm tới nghệ thuật như vậy. Điều đó khiến Minh nghĩ rằng, bất cứ ai khi tạo ra những điều tốt đẹp cho cuộc sống này thì đều đáng được trân trọng.

Giống như câu trả lời vừa nãy của Minh - có lẽ ai đến đây cũng tìm thấy họ ở đâu đó. Điều quan trọng nữa có lẽ là các tác phẩm của Minh khá nhẹ nhàng và dễ tiếp cận. Cũng có những người tìm đến vì tò mò, nhưng cuối cùng họ cảm nhận được mối dây đồng cảm và hiểu được ít nhiều về những điều mà Minh ấp ủ.

Minh nghĩ rằng mỗi người có một định hướng riêng trên con đường nghệ thuật. Nếu ta làm được những điều khiến mọi người yêu thích và quan tâm thì đó hẳn là một điều tốt chứ! Khi nhiều người hiểu mình thì ta sẽ thấy hạnh phúc hơn. Trong nghệ thuật cũng vậy mà trong cuộc sống cũng thế! Bản thân nghệ thuật đã là thứ tạo ra giá trị tinh thần cho con người. Bạn không thể làm ra một tác phẩm dành cho ai đó khuyết thiếu sự thấu cảm, bởi những đồng điệu đẹp đẽ đó phải dành cho càng nhiều người chạm đến càng tốt.

Ai cũng từng là người trẻ và bản thân Minh cũng vậy.

Mỗi lĩnh vực đều có một đối tượng quan tâm khác nhau. Minh nghĩ, ai đến với mình thì Minh rất trân trọng. Ai chưa đến và cũng chưa hiểu mình thì cũng… cảm ơn luôn, bởi họ cũng dành cho mình ít nhiều sự quan tâm. Ta chưa đồng cảm được với nhau thì cũng là điều rất bình thường thôi mà. Cảm xúc và cách thể hiện của mỗi nghệ sĩ lại khác nhau, quan trọng là người nghệ sĩ đó có sáng tác bằng một trái tim trong sáng hay không? Liệu những tác phẩm đó có phải là họ không? Mỗi tác phẩm đều nói lên người nghệ sĩ là ai, và sau khi đứa con tinh thần được ra đời - sự định đoạt lại dành cho người đến thưởng thức chúng. Giống như khi sinh ra một đứa trẻ, ta chỉ có thể hướng nó tới một sự phát triển nào đó chứ không thể quyết định ai gặp nó sau này cũng đều yêu quý nó như ta vẫn từng. Tác phẩm cũng vậy, khi bước ra xã hội thì việc khán giả có thích, có chào đón, có yêu mến chúng - không còn là sự quyết định của người nghệ sĩ nữa.

Minh có viết một status rất dài để gửi lời cảm ơn và xin lỗi cho các bạn ghé thăm: Dù mọi người đến vì lý do gì, Minh đều muốn cảm ơn bởi họ đến vì cái đẹp và muốn lưu lại cái đẹp. Bản thân đó đã là một điều đáng mừng rồi, bởi người trẻ chọn tiếp cận cái đẹp thay vì những loại hình giải trí khác. Minh tin điều mình làm là có ý nghĩa, vậy tại sao lại không thể ủng hộ? Cái đẹp cứu rỗi cuộc sống này và nếu ai có thể tìm thấy và hướng đến cái đẹp, họ sẽ có được hạnh phúc.

Không đâu. Minh là một người rất hay dành thời gian riêng cho bản thân và thật sự rất lạc quan. Có những ngày, Minh tự đặt cho mình những câu hỏi: “Nếu như…” và Minh tự chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho tất cả mọi điều. Bạn hãy hiểu rằng, làm ra một triển lãm - dù là nghệ sĩ nào - cũng đã đối diện với việc… bị chê. Nhưng đâu phải vì bị chê mà chúng ta dừng lại và chấp nhận bỏ qua ước mơ của mình? Minh nghĩ, đó là một tư duy rất cũ. Giới trẻ và nhất là những người làm sáng tạo trẻ đều có tư duy rất mở, họ luôn sẵn sàng ủng hộ lẫn nhau. Có thể sẽ có những ý kiến được đóng góp, nhưng để gọi là chê hay thứ gì đó tiêu cực hơn thì Minh nghĩ là rất ít. Nhưng Minh cũng tự chuẩn bị tinh thần và sẵn sàng cho những điều đó còn trước khi có ai chê thật cơ. Minh đã tự vượt qua được rồi và nếu bây giờ, ai đó chê hình của Minh không đẹp thì Minh sẽ đón nhận một cách cởi mở.

Minh làm triển lãm này cũng muốn gửi một chút tâm tư tới cả những bạn nghệ sĩ trẻ. Hãy nhìn những bông hoa này, không có bông hoa xấu hay đẹp, mắc tiền hay rẻ tiền, chỉ có bạn gán lên chúng những định kiến đó mà quên đi rằng mỗi bông hoa đều có người yêu nó. Vậy nên Minh đặt mọi bông hoa ngang nhau, có những bông hoa mới nở và cả những bông hoa đã héo úa - cũng giống như cái vòng tròn tỏa sáng và lụi tàn của người nghệ sĩ. Làm công việc này, người nghệ sĩ nào chẳng phải đối mặt với việc một ngày kia mình sẽ hết thời. Nhưng liệu điều đó có khiến họ ngừng sáng tạo? Minh nghĩ là không. Ta chỉ “hết thời” khi ngừng tìm kiếm những mới mẻ bên trong, tự biến mình thành một người tự ti và không còn chút  giá trị. Sẽ chẳng ai có thể nói bạn đã tàn lụi - nếu bạn vẫn muốn cống hiến, vẫn còn cái năng lượng tái tạo những điều tiềm ẩn bên trong.

Với Minh, “hết thời” chỉ đến khi một người từ bỏ và không còn muốn sáng tạo nữa mà thôi.

9 năm đó như một cuốn album với từng trang là những ký ức được trải dài. Nhìn lại thì, mỗi ngày được sống đều là một bắt đầu mới, với những hy vọng tốt đẹp sẽ diễn ra ngày hôm nay. Minh thấy mình đã có thật nhiều ước mơ và miệt mài theo đuổi chúng, bởi Minh biết mọi thứ sẽ không đến bất thình lình. Sự nghiệp của Minh khá… ung dung. Minh luôn làm những thứ mình cho là đúng, nuôi dưỡng tâm hồn và đam mê của mình, làm những thứ khiến mình hạnh phúc trước chứ không hề đặt thành quả lên trên. Sau từng ấy năm, Thiên Minh có thể thay đổi về số tuổi, về cân nặng, về công việc… nhưng có một điều Minh sẽ không thay đổi, đó là sự hồn nhiên. Sự hồn nhiên đó đến từ cả những ước mơ, những khát vọng trong công việc, và cả những thôi thúc trong tâm hồn. Minh không cố để trở thành ai khác và luôn cố gắng hồn nhiên trong mọi thứ mình làm ra, có lẽ nhờ vậy mà mọi người vẫn luôn nhìn thấy cái riêng của Thiên Minh chăng?

Mỗi thời điểm Minh đều có một mơ ước khác nhau, nhưng nói điều này mọi người có thể không tin: Càng ngày, ước mơ của Minh càng nhỏ lại. Khi còn là một cậu sinh viên nhiếp ảnh ở Mỹ, Minh luôn mơ ước mình sẽ là người đại diện cho nhiếp ảnh Việt Nam tại nơi này, sẽ được chụp cho Vogue hay những tạp chí lớn nhất lúc bây giờ. Sau này, hướng đi của mình khác đôi chút, nhìn thấy hành trình phía trước rõ ràng hơn, Minh thấy mình chỉ cần là mình, làm những gì mình thật sự thích và có thể tự hào khi nhìn lại - vậy là đủ.

Trước triển lãm, Minh còn nói với những người bạn rằng: Nếu có yêu thương mình thì hãy đến xem triển lãm. Và nếu triển lãm không ai đến xem nữa, hãy dắt theo 10 người bạn khác đến. Quả thật là Minh cũng sợ sẽ không có ai đến xem, hồn nhiên như vậy đấy. Dù trong lĩnh vực này, mọi người cũng biết đến Thiên Minh - không nhiều thì ít - nhưng khi bắt tay vào làm một thứ quá mới mẻ, Minh cũng có không ít tâm tư.

Nhìn lại thì, mọi thứ đến một cách rất ngẫu nhiên và mình chẳng thể biết trước. Minh nghĩ, nếu một người ôm rất nhiều giấc mơ thì sẽ đến một ngày, họ ít nhiều sẽ đạt được những ước mơ đó. Mỗi ngày, ước mơ được nuôi dưỡng trong đầu bởi những thôi thúc và suy nghĩ, khiến ta vô thức làm những hành động và dự định hướng tới chúng và rồi kết quả sẽ tìm đến. Ước mơ sẽ không thành hiện thực chỉ khi ta… không làm gì cả. Chỉ cần ta bắt tay vào thực hiện thì sớm hay muộn, ít hay nhiều - ước mơ cũng sẽ hiện ra trước mắt.

Nếu không hạnh phúc với những gì đang có thì ta sẽ mãi mãi không bao giờ hạnh phúc, với Minh là vậy. Ta đâu biết ngày mai mình sẽ đánh mất điều gì và nhận lại điều gì? Hãy nghĩ về những gì đang có để thấy hạnh phúc. Những đánh giá, nhận xét bên ngoài - với Minh - không quan trọng bằng những gì mình có được. Tại sao lại gạt bỏ hàng ngàn người đến đây ủng hộ mà chỉ quan tâm đến những lời phán xét? Ai chỉ chăm chăm vào những gì mình chưa có và để lung lay cái hạnh phúc đang có đều nên thay đổi. Không chỉ là trong công việc mà còn cả trong cuộc sống. Hãy luôn tìm ra những lý do để thấy mình đang may mắn và thành công.

Thật ra, mọi thứ Minh làm trong cuộc sống của mình đều nhằm mang đến những trải nghiệm phong phú cho công việc của một nhiếp ảnh gia. Minh mở quán cafe, Minh kinh doanh thời trang, Minh kiếm tiền từ việc trở thành một Influencer… là để Minh có sự tự do trong nhiếp ảnh và sáng tạo. Ai đó có thể nói: Minh chụp hình mà thấy đi đóng quảng cáo hoài… Nhưng rõ ràng, nhờ đó mà Minh có thể sống đúng với bản ngã trong công việc mình yêu nhất. Minh không chụp quảng cáo, thậm chí không nhận những gì Minh không thích chụp. Phải là nhân vật Minh có cảm hứng, concept Minh đưa ra và câu chuyện mà Minh thấy phù hợp - Minh mới có thể bắt tay vào làm. Không phải do Minh chảnh hay có những tiêu chuẩn quá cao đâu, chỉ là Minh nghĩ, nếu cứ làm mà không thật sự yêu thích thì sớm muộn mình sẽ mất cảm xúc thôi. Minh muốn mình mãi được làm công việc của một nhiếp ảnh gia, tới khi 80, 90 tuổi hoặc thậm chí đến khi mình chết. Vậy nên cảm xúc trong công việc này là thứ mà Minh rất trân trọng và tìm mọi cách để giữ nó luôn nhiệt huyết.

Ở thời điểm hiện tại, nếu bạn không tỉnh táo trong công việc nào cũng sẽ khó mà đi được xa. Mỗi ngày, có biết bao nhiêu bạn nhiếp ảnh gia mới, quá nhiều những người làm sáng tạo,... điều khiến ta trở nên khác biệt là chính bản thân mình. Bản thân Minh cũng cảm thấy hạnh phúc vô cùng khi mỗi ngày đều được làm những gì mình thích, đặc biệt trong suốt 6 tháng qua khi thực hiện triển lãm này. Mỗi ngày, Minh thấy sự thay đổi từ bên trong, Minh thấy cái đẹp ở mọi nơi và thấy ở ngóc ngách nào cũng ẩn giấu một tác phẩm. Mọi thứ thú vị lắm!

Hồi 25 tuổi, Minh thấy mình đã già lắm rồi. Nhưng bây giờ, khi bước qua tuổi 33, Minh lại nghĩ mình chỉ già khi tự nghĩ mình già - già trong tư tưởng. Minh có chơi với rất nhiều cô chú lớn tuổi, dù năm mươi mấy, sáu mươi nhưng họ vẫn luôn trẻ trung. Vì sao ư? Là vì họ không ngừng làm mới bản thân về mặt tinh thần, luôn muốn học một điều gì mới ở lĩnh vực họ đam mê. Hiểu ra vậy rồi, Minh từ chối để tuổi tác định nghĩa chính mình.