Thói quen "vàng" giúp phụ nữ tránh nguy cơ bệnh tim mạch

Giữ cân bằng cuộc sống để bảo vệ trái tim

+ Thưa bác sĩ, nhiều người nghĩ bệnh tim mạch và đột quỵ chỉ "ghé thăm" tuổi già. Vậy ở phụ nữ 25-55 tuổi, những yếu tố nào khiến trái tim dễ tổn thương? Có khác biệt gì so với nam giới không?

Phụ nữ trong độ tuổi 25-55 vừa phải đảm đương thiên chức sinh nở, chăm sóc gia đình, vừa đối diện với áp lực công việc và xã hội. Đây là giai đoạn quan trọng, song cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe tim mạch. Yếu tố nguy cơ được chia thành hai nhóm. Nhóm không thể thay đổi gồm tuổi tác, giới tính và tiền sử gia đình. Càng lớn tuổi, đặc biệt sau khi mãn kinh, nguy cơ tim mạch càng tăng. Nếu trong gia đình có cha mẹ hoặc chị em ruột mắc bệnh tim mạch trước 60 tuổi thì những thành viên khác có nguy cơ cao hơn.

Nhóm có thể thay đổi liên quan đến lối sống. Hút thuốc lá là tác nhân lớn vì nicotine làm giảm oxy trong máu và tăng huyết áp. Ăn uống nhiều dầu mỡ, ít vận động, uống rượu bia, stress kéo dài đều ảnh hưởng đến tim. Ngoài ra, những bệnh như cholesterol cao, béo phì, tiểu đường cũng góp phần làm suy yếu hệ tim mạch.

+ Một ngày bận rộn, chỉ cần ăn vội một bữa, ngủ muộn và ít vận động đã thành thói quen của nhiều chị em. Những thói quen tưởng nhỏ ấy ảnh hưởng thế nào đến tim mạch, thưa bác sĩ?

Một lối sống khoa học chính là "chìa khóa vàng" để phòng ngừa bệnh tim mạch. Nguyên tắc "đĩa ăn cân bằng" được nhiều chuyên gia khuyến nghị: nửa đĩa là rau củ quả, một phần tư là đạm lành mạnh từ cá, thịt trắng, đậu hạt, phần còn lại là tinh bột nguyên cám. Nếu thường xuyên ăn đồ chiên rán, thức ăn nhanh, uống rượu bia hay nước ngọt có ga, nguy cơ xơ vữa động mạch và đột quỵ sẽ tăng cao.

Bên cạnh chế độ ăn, vận động thể lực đều đặn là "liều thuốc bổ" tự nhiên cho trái tim. Chỉ cần 30 phút đi bộ nhanh, đạp xe, tập yoga hay bơi lội mỗi ngày cũng đủ tạo sự khác biệt lớn. Ngoài ra, giấc ngủ chất lượng đóng vai trò quan trọng không kém. Phụ nữ cần ngủ đủ 7-8 tiếng/đêm, tránh dùng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ và tập các kỹ thuật thư giãn, hít thở sâu để có giấc ngủ trọn vẹn.

+ Ai cũng từng trải qua căng thẳng, áp lực, nhất là phụ nữ vừa lo công việc vừa lo gia đình. Stress kéo dài sẽ tác động ra sao đến trái tim của chúng ta?

Stress là "kẻ thù thầm lặng" vì khi căng thẳng, cơ thể tiết nhiều hormone cortisol và adrenaline (hormone phản ứng với stress). Nếu kéo dài, những hormone này sẽ khiến nhịp tim nhanh, huyết áp tăng và thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch. Ở phụ nữ, do ảnh hưởng của hormone sinh dục, tác động này còn mạnh hơn, dễ gây rối loạn nhịp tim, mất ngủ, rối loạn nội tiết. Đáng lo ngại, nhiều phụ nữ chịu đựng căng thẳng trong im lặng, không chia sẻ, dẫn đến bệnh chỉ bộc phát khi đã nghiêm trọng.

Để quản lý stress, cần học cách phân bổ công việc khoa học, chia sẻ trách nhiệm, không ôm đồm. Vận động vừa sức như đi bộ, yoga, bơi lội giúp cơ thể tiết endorphin - "hormone hạnh phúc", từ đó giảm căng thẳng. Giữ thói quen ngủ đủ giấc, hạn chế cà phê, rượu bia, và nuôi dưỡng tinh thần bằng những sở thích cá nhân, trò chuyện, thiền định cũng là liều thuốc quý.

Nên chủ động phòng ngừa từ sớm

+ Có phải chỉ khi lớn tuổi mới cần khám tim mạch? Vậy phụ nữ trẻ và trung niên nên kiểm tra sức khỏe định kỳ thế nào để yên tâm về trái tim của mình?

Nhiều bệnh tim mạch tiến triển âm thầm, đến khi phát hiện thì đã có biến chứng nặng. Vì vậy, kiểm tra định kỳ là vô cùng quan trọng. Với phụ nữ dưới 40 tuổi, không có bệnh nền, nên khám tổng quát và làm xét nghiệm cơ bản 1-2 năm/lần. Từ 40-55 tuổi, nên khám mỗi năm một lần, bao gồm đo huyết áp, xét nghiệm mỡ máu, đường huyết và điện tâm đồ (kiểm tra hoạt động điện của tim). Nếu có nguy cơ cao như béo phì, hút thuốc, stress kéo dài hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh, cần khám 6 tháng/lần hoặc theo chỉ định bác sĩ. Đặc biệt, khi có triệu chứng bất thường như đau ngực, khó thở, chóng mặt, hồi hộp, phụ nữ cần đi khám ngay, không nên trì hoãn.

+ Gần đây, không ít trường hợp đột quỵ xảy ra ở người còn rất trẻ, thậm chí đang ở tuổi sung sức. Vậy phụ nữ cần nhận biết những tín hiệu nào để kịp thời phòng tránh?

Bệnh tim mạch ở phụ nữ thường các triệu chứng thường không điển hình, chỉ biểu hiện bằng khó thở, mệt mỏi hay đau vùng thượng vị, nên dễ bị bỏ sót khi chẩn đoán. Vì vậy, việc khám sức khỏe định kỳ, kiểm soát cân nặng, huyết áp, đường huyết và mỡ máu là vô cùng quan trọng. Ngoài ra, cơn đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng, buồn nôn, nhìn đôi, mất thị lực hoặc rối loạn nhận thức cũng là những dấu hiệu điển hình. Một số trường hợp ít gặp hơn như nhầm lẫn, mất phương hướng hoặc run tay chân.

+ Nhiều người vốn khỏe mạnh nhưng lại có bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường hay mỡ máu cao. Những căn bệnh này "bắt tay" với nhau ra sao khiến nguy cơ tim mạch và đột quỵ tăng lên?

Cao huyết áp khiến thành mạch luôn chịu áp lực, lâu dài dễ xơ vữa. Tiểu đường làm tổn thương lớp lót mạch máu, khiến mạch kém đàn hồi và dễ xơ cứng. Rối loạn lipid máu (mỡ máu cao) khiến cholesterol xấu bám vào thành mạch, hình thành mảng xơ vữa, gây tắc mạch vành hoặc mạch não. Đây là lý do phụ nữ, kể cả người trẻ, vẫn có thể đột quỵ. Biện pháp phòng ngừa là khám định kỳ, ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và tuân thủ thuốc điều trị khi được kê.

+ Cuối cùng, bác sĩ có thể dành một lời khuyên đặc biệt cho những phụ nữ bận rộn, thành đạt trong độ tuổi 25-55, những người đôi khi quên mất việc chăm sóc chính mình?

Phụ nữ thành đạt thường bận rộn, dễ bỏ quên sức khỏe của chính mình. Để có một trái tim khỏe mạnh, chị em nên duy trì chế độ ăn cân bằng, ưu tiên rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá và dầu thực vật, đồng thời hạn chế muối, đường, đồ ăn nhanh và chất béo bão hòa. Vận động ít nhất 30 phút/ngày bằng các hình thức phù hợp sẽ giúp tim mạch dẻo dai.

Ngoài ra, cần duy trì khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường, quản lý stress bằng thiền, yoga, nghỉ ngơi hợp lý. Những thói quen nhỏ như uống đủ nước, ngủ đủ giấc, tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia, giữ mối quan hệ tích cực cũng góp phần nuôi dưỡng trái tim. Một trái tim khỏe mạnh không phải kết quả của vài ngày nỗ lực mà là thành quả của sự kiên trì suốt đời. Hãy bắt đầu từ hôm nay để tận hưởng một cuộc sống hạnh phúc và bền vững.

+ Xin cảm ơn bác sĩ!