Thống nhất tiêu chuẩn giới tính của vận động viên từ 2026
Bà Kirsty Coventry - Chủ tịch IOC
Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) vừa thông báo sẽ công bố "luật chơi" mới và thống nhất về tiêu chuẩn giới tính cho các vận động viên (VĐV) Olympic vào đầu năm 2026, để đảm bảo công bằng hơn cho VĐV nữ và không loại trừ VĐV chuyển giới.
Nhiều năm qua, một trong những vấn đề gây tranh cãi lớn trên toàn cầu là về sự công bằng trong thể thao: Làm thế nào để vừa đảm bảo sự công bằng cho các VĐV nữ, lại vừa không loại trừ các VĐV chuyển giới.
Trước đây, luật lệ thường chỉ tập trung vào việc kiểm soát mức độ hormone testosterone của VĐV. Cách tiếp cận này đã bị chỉ trích vì hai lý do chính: Nó bị coi là độc đoán (khó áp dụng và can thiệp quá sâu vào cơ thể VĐV). Quan trọng hơn, nó không giải quyết được vấn đề công bằng cốt lõi.
Các chuyên gia chỉ ra rằng, ngay cả khi mức testosterone của VĐV chuyển giới nữ giảm xuống, họ vẫn giữ lại được những lợi thế thể chất đáng kể về cấu trúc xương và cơ bắp có được sau tuổi dậy thì nam.
Quy tắc cũ về tiêu chuẩn giới tính, được áp dụng rộng rãi từ khoảng năm 2015 theo hướng dẫn của Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) và các Liên đoàn thể thao, yêu cầu VĐV chuyển giới nữ phải điều chỉnh hormone.
Cụ thể, để được phép thi đấu ở hạng mục nữ, họ phải duy trì mức testosterone (hormone giới tính chính ở nam giới, chịu trách nhiệm phát triển cơ bắp, mật độ xương và sức mạnh thể chất) trong cơ thể dưới một ngưỡng nhất định, phổ biến là dưới 10 nmol/L trong thời gian ít nhất 12 tháng liên tục.
Sau năm 2022, Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) đã cố gắng giải quyết vấn đề bằng cách đưa ra khung hướng dẫn chung, nhưng lại giao toàn bộ quyền xây dựng luật chi tiết cho từng Liên đoàn thể thao (như bơi lội hay điền kinh).
Việc "ủy quyền" này đã tạo ra sự chia rẽ sâu sắc và mâu thuẫn. Cụ thể, một số môn như bơi lội và điền kinh chọn cách áp dụng lệnh cấm nghiêm ngặt đối với hầu hết VĐV chuyển giới nữ. Trong khi đó, các môn khác lại xây dựng luật linh hoạt hơn.
Hệ quả quả là, một VĐV có thể được thi đấu hợp lệ ở môn này nhưng lại bị cấm ở môn khác.
Sự thiếu nhất quán và mâu thuẫn pháp lý này đã tạo ra một môi trường thiếu công bằng và làm tổn hại đến niềm tin vào thể thao, buộc IOC phải đứng ra hành động để thống nhất một quy tắc chung.
Vận động viên chuyển giới Caster Semenya của Mỹ
Chính vì vậy, Chủ tịch mới của IOC, bà Kirsty Coventry, đã quyết định IOC sẽ là đơn vị đứng ra thống nhất luật chung cho tất cả các môn thi đấu. Bà đã nhanh chóng thành lập một "Đội Bảo vệ hạng mục nữ" gồm các chuyên gia và lãnh đạo thể thao để nghiên cứu giải pháp.
Mục tiêu cao nhất và xuyên suốt trong chính sách mới này được chính bà Coventry, một cựu vô địch bơi lội Olympic, khẳng định là: "Bảo vệ hạng mục dành cho nữ giới".
Trong cuộc họp báo, bà nhấn mạnh rằng dù vấn đề rất khó, IOC vẫn kiên trì tìm kiếm sự đồng thuận từ tất cả các bên liên quan. Bà chia sẻ: "Chúng tôi đang cố gắng hết sức để tìm được một giải pháp mà mọi bên đều đồng thuận. Đây là một vấn đề khó, nhưng khi chúng tôi đưa ra quyết định, đó phải là quyết định bảo vệ được các VĐV nữ".
Chủ tịch IOC cho biết, mặc dù nhóm làm việc cần thêm thời gian để xem xét kỹ lưỡng mọi chi tiết, bà hy vọng rằng quyết định sẽ được đưa ra vào quý I năm 2026.
Việc đưa ra một quy tắc toàn cầu, rõ ràng lúc này trở nên cấp thiết. Quyết định của IOC được kỳ vọng sẽ tạo ra một tiền lệ quan trọng, mang lại một hướng đi rõ ràng và bền vững cho thể thao toàn cầu.
