Thu hút FDI chất lượng cao bằng chiến lược đồng hành cùng nhà đầu tư

Dòng vốn chất lượng cao đổ bộ

9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận nhiều dự án đầu tư quy mô lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ cao. Những cái tên như Jahwa Vina với dự án sản xuất linh kiện điện tử tại Phú Thọ trị giá 100 triệu USD hay Nexif Ratch Energy với dự án điện gió Vân Canh ở Bình Định trị giá 228 triệu USD đã trở thành biểu tượng cho dòng vốn FDI chất lượng đang hướng về Việt Nam. Đây không chỉ là tín hiệu tích cực về quy mô đầu tư mà còn là minh chứng cho sự chuyển dịch chiến lược của các tập đoàn quốc tế khi tìm kiếm điểm đến an toàn, ổn định và có khả năng phát triển bền vững.

Theo ông Q.T., đại diện một Công ty tư vấn đầu tư chiến lược tại Bắc Ninh, việc xây dựng chiến lược FDI thế hệ mới không chỉ nhằm thu hút vốn, mà quan trọng hơn là tạo ra giá trị lan tỏa, chuyển giao công nghệ và củng cố vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, để trở thành trung tâm thu hút FDI chất lượng cao của khu vực, Việt Nam cần vượt qua nhiều rào cản cố hữu. Hạ tầng năng lượng chưa đồng bộ, hệ thống logistics còn hạn chế, khung pháp lý về bảo vệ sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ chưa thật sự hoàn thiện, trong khi nguồn nhân lực kỹ thuật cao vẫn thiếu hụt. Những yếu tố này nếu không được cải thiện sẽ khiến Việt Nam khó giữ chân các nhà đầu tư chiến lược. Vì vậy, thay vì tiếp tục cuộc đua ưu đãi thuế, giảm tiền thuê đất hay giảm chi phí, điều quan trọng hơn là đưa ra các chính sách pháp luật thuận lợi và xây dựng chiến lược đồng hành cùng nhà đầu tư, chia sẻ lợi ích và cùng phát triển lâu dài.

Luật sư Nguyễn Đại Phong (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định, để thu hút thêm dòng vồn FDI, Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa cải thiện về chính sách pháp luật nhằm đơn giản hóa thủ tục pháp luật để tạo thuận lợi hơn nữa cho các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận các dự án tiềm năng.

"Có thể nhìn từ một ví dụ cụ thể, để nhà đầu tư nước ngoài xin cấp phép dự án đầu tư tại Việt Nam, cần cải thiện về thời gian phê duyệt các dự án đầu tư. Theo Luật Đầu tư 2020, thực tế mất 15 ngày đối với các dự án đầu tư thông thường, 45 – 60 ngày đối với các dự án có tính phức tạp. Nhìn sang Thái Lan, thời gian thực tế mất 5-10 ngày đối với các dự án thông thường, 30 ngày đối với các dự án có tính phức tạp nhưng vẫn đảm bảo chất lượng đầu tư", Luật sư Phong cho hay.

Hay chi phí vận chuyển hàng hóa nội địa cũng là một trong những lí do quan trọng khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài, quyết định đầu tư hay không. Các nhà quản lý cần phải tính toán để hạ giá thành vận chuyển trong nội địa Việt Nam, tránh trường hợp chi phí vận chuyển container từ Bắc vào Nam quá cao, khiến nhiều nhà đầu tư chùn bước.

Cần thêm chiến lược đồng hành

Chiến lược đồng hành bắt đầu từ việc thay đổi tư duy trong quản lý đầu tư. Nhà đầu tư nước ngoài cần một môi trường ổn định, minh bạch và có khả năng dự báo, chứ không chỉ cần ưu đãi ngắn hạn. Khi Chính phủ và các địa phương cùng đồng hành trong quá trình đầu tư, lắng nghe, giải quyết kịp thời khó khăn, tạo thuận lợi trong thủ tục, niềm tin của doanh nghiệp sẽ được củng cố. Điều này quan trọng hơn bất kỳ ưu đãi tài chính nào, bởi niềm tin là nền tảng để hình thành quan hệ hợp tác bền vững.

Một yếu tố trọng tâm khác của chiến lược đồng hành là sàng lọc kỹ lưỡng ngay từ đầu vào. Việt Nam cần có bộ tiêu chí rõ ràng cho FDI chất lượng cao dựa trên giá trị gia tăng, khả năng chuyển giao công nghệ, cam kết đào tạo nhân lực và mức độ liên kết với doanh nghiệp trong nước. Các dự án không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường hoặc chỉ mang tính lắp ráp nên được xem xét thận trọng. Việc lựa chọn dự án phù hợp không chỉ giúp bảo vệ lợi ích lâu dài mà còn góp phần nâng cao hình ảnh Việt Nam như một quốc gia đầu tư có trách nhiệm và định hướng phát triển bền vững.

Sau khi sàng lọc, yếu tố đồng hành được thể hiện qua chính sách hỗ trợ xuyên suốt vòng đời dự án. Chính quyền cần trở thành người bạn đồng hành thực sự của doanh nghiệp, hỗ trợ họ không chỉ ở khâu cấp phép mà còn trong giai đoạn vận hành, mở rộng, chuyển đổi và đổi mới công nghệ. Cơ chế đối thoại định kỳ giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý là cần thiết để phát hiện sớm vấn đề, tháo gỡ khó khăn và điều chỉnh chính sách kịp thời. Một nền hành chính hiện đại và thân thiện sẽ là lợi thế cạnh tranh bền vững, giúp Việt Nam khác biệt so với nhiều quốc gia trong khu vực.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, thành công trong thu hút FDI công nghệ cao không đến từ việc hạ thấp thuế, mà từ việc nâng cao năng lực thể chế. Singapore là minh chứng rõ ràng nhất. Chính phủ Singapore không coi nhà đầu tư là đối tượng được ưu đãi mà là đối tác cùng phát triển. Họ cung cấp môi trường đầu tư minh bạch, dịch vụ công hiệu quả, bảo vệ sở hữu trí tuệ nghiêm ngặt và luôn cam kết ổn định chính sách dài hạn. Tại Hàn Quốc, mô hình FDI dẫn dắt nội địa đồng hành đã giúp nước này vươn lên thành cường quốc công nghiệp. Nhà đầu tư nước ngoài không chỉ sản xuất mà còn chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và tạo nền tảng cho doanh nghiệp trong nước phát triển theo.

Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi và điều chỉnh mô hình này theo điều kiện của mình. Để FDI thực sự trở thành động lực đổi mới, Việt Nam cần xây dựng cơ chế ưu đãi có điều kiện, gắn với tỷ lệ nội địa hóa, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, hoặc hợp tác với trường đại học, viện nghiên cứu trong đào tạo nhân lực. Bên cạnh đó, cần phát triển các khu công nghệ cao thế hệ mới, kết hợp giữa trung tâm sản xuất, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, nơi các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt Nam có thể tương tác trực tiếp. Khi doanh nghiệp nội địa được hỗ trợ nâng cấp tiêu chuẩn, tiếp cận tín dụng và tham gia vào chuỗi cung ứng của tập đoàn FDI, giá trị lan tỏa mới thực sự hình thành.

Điều quan trọng hơn cả là Việt Nam phải duy trì là điểm đến đáng tin cậy. Các nhà đầu tư lớn luôn chú trọng sự ổn định, tính nhất quán trong chính sách và khả năng bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Do đó, việc Chính phủ giữ vững cam kết, bảo đảm quyền sở hữu và bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp không chỉ giúp thu hút vốn mà còn tạo uy tín lâu dài cho quốc gia. Khi niềm tin được xây dựng, nhà đầu tư sẽ sẵn sàng gắn bó, mở rộng quy mô và chuyển giao tri thức cho nền kinh tế Việt Nam.

Chiến lược đồng hành để phát triển không đơn thuần là khẩu hiệu mà phải trở thành phương châm hành động trong mọi cấp quản lý. Khi cơ quan nhà nước hiểu rằng thành công của nhà đầu tư cũng là thành công của quốc gia, khi doanh nghiệp FDI coi Việt Nam là đối tác chứ không chỉ là địa điểm sản xuất, khi doanh nghiệp nội địa đủ năng lực tham gia chuỗi giá trị, đó sẽ là lúc nền kinh tế Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển chất lượng thực sự. Sự đồng hành ấy không chỉ giúp Việt Nam thu hút FDI chất lượng cao mà còn tạo ra nền tảng cho một mô hình tăng trưởng bền vững, tự chủ và sáng tạo trong tương lai.