Thực hư chuyện cây kế sữa chữa viêm gan C

1. Cây kế sữa là cây gì?

Cây kế sữa (Silybum marianum hoặc Carduus marianus) là một loại thảo mộc có hoa liên quan đến họ cúc và cỏ phấn hương. Đặc trưng là hoa có màu tím cùng các đường vân gai trắng.

Cây có nguồn gốc từ các nước Địa Trung Hải và ngày nay được tìm thấy ở các vùng của Hoa Kỳ, Úc, Châu Á, Châu Phi và Nam Mỹ. Mặc dù nghiên cứu về tác dụng của cây kế sữa vẫn được các nhà khoa học tiếp tục mở rộng nhưng các báo cáo lâm sàng trước đó cho thấy cây kế sữa có thể có lợi cho các vấn đề sức khỏe liên quan tới gan và túi mật.

2. Tác dụng của cây kế sữa đối với sức khỏe

Các tác dụng của cây kế sữa đến từ chiết xuất của cây, gồm một lượng lớn silymarin (1) (65 - 80%) cô đặc từ cây. Silymarin chiết xuất từ cây kế sữa được biết là có đặc tính chống oxy hóa, kháng virus và chống viêm hiệu quả (2, 3, 4).

Dưới đây là 7 lợi ích của cây kế sữa đối với sức khỏe dựa trên cơ các nghiên cứu khoa học:

2.1. Cây kế sữa giúp bảo vệ gan

Cây kế sữa được biết đến nổi bật với tác dụng bảo vệ gan và được xem như một liệu pháp bổ sung cho những người bị tổn thương gan do các tình trạng như bệnh gan do rượu, gan nhiễm mỡ không do rượu, viêm gan và thậm chí là ung thư gan (1, 5, 6).

Chiết xuất cây kế sữa cũng hiệu quả trong việc bảo vệ gan chống lại các độc tố như amatoxin - đặc trưng trong nhóm độc tố từ nấm độc (nấm tử thần) có thể gây tử v.ong nếu ăn phải (7, 8).

Các nghiên cứu cũng cho thấy có sự cải thiện chức năng gan ở người mắc bệnh gan có sử dụng sản phẩm có chiết xuất cây kế sữa, cụ thể là giúp giảm viêm và tổn thương gan (9). Và mặc dù chúng ta cần nhiều nghiên cứu hơn về cách thức hoạt động của chiết xuất từ cây kế sữa nhưng từ nghiên cứu cho thấy các tổn thương gan do các gốc tự do gây ra khi gan chuyển hóa các chất độc hại đã có dấu hiệu thuyên giảm.

Tuy nhiên, kết quả từ những nghiên cứu này vẫn chưa đồng nhất - có nghĩa là không phải tất cả các nghiên cứu đều chỉ ra cây kế sữa có tác dụng tốt đối với bệnh gan. Chính vì vậy mà chúng ta cần thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để có thể kết luận chính xác cho liều lượng và thời gian điều trị cần thiết cho các bệnh gan cụ thể.

Và mặc dù chiết xuất cây kế sữa được sử dụng như một liệu pháp bổ sung cho người mắc bệnh gan nhưng hiện tai không có bằng chứng nào cho thấy chiết xuất cây kế sữa có thể ngăn bạn mắc các bệnh về gan, đặc biệt là khi bạn có lối sống không lành mạnh.

Cây kế sữa có chữa viêm gan C không?

Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng gan do virus. Một cuộc khảo sát được thực hiện tại Hoa Kỳ đã báo cáo rằng 23% những người được hỏi đã sử dụng các chất bổ sung thảo dược cho bệnh viêm gan C của họ, trong đó cây kế sữa là lựa chọn phổ biến nhất. Cuộc khảo sát đã tiết lộ bằng chứng truyền miệng về chất lượng cuộc sống được cải thiện ở những người dùng cây kế sữa, mặc dù không có sự cải thiện đáng kể nào về các triệu chứng viêm gan (9).

Một nghiên cứu từ năm 2012 đã xác nhận rằng cây kế sữa có thể không có tác dụng thực sự hữu ích đối với bệnh viêm gan C. Trong nghiên cứu, những bệnh nhân dùng silymarin, một thành phần hoạt chất của cây kế sữa, hàng ngày trong 24 tuần không có cải thiện đáng kể về men gan hoặc các biện pháp khác so với những người đã dùng giả dược (10).

Như vậy về câu hỏi cây kế sữa có chữa viêm gan C được không thì có thể nói rằng, mặc dù cây kế sữa hữu ích trong bệnh viêm gan C nhưng vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để có thể kết luận.

2.2. Ngăn ngừa lão hóa chức năng não do tuổi tác

Cây kế sữa giàu đặc tính chống viêm và chống oxy hóa giúp bảo vệ thần kinh và ngăn ngừa sự suy giảm chức năng não khi về già. Đây là một bài thuốc dân gian cho các tình trạng thần kinh như bệnh Alzheimer và Parkinson trong hơn hai nghìn năm trước (11, 12, 13).

Trong các nghiên cứu trên ống nghiệm và động vật cũng cho thấy silymarin đã được chứng minh là ngăn ngừa các tổn thương oxy hóa đối với tế bào não, có thể giúp ngăn ngừa tình trạng suy giảm tinh thần (14, 15). Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng cây kế sữa có thể làm giảm số lượng mảng amyloid trong não của động vật mắc bệnh Alzheimer (16, 17, 18). Các mảng amyloid là các cụm protein có thể tích tụ giữa các tế bào thần kinh khi bạn già đi. Và số lượng các mảng này được tìm thấy rất cao trong não của hững người mắc Alzheimer.

Tuy nhiên, cho tới hiện tại chưa có nghiên cứu nào chính thức trên con người để kiểm tra tác dụng của cây kế sữa đối với những người mắc Alzheimer hoặc các tình trạng thần kinh khác như mất trí nhớ và Parkinson.

Hơn nữa, chúng ta vẫn chưa biết được rằng, liệu cây kế sữa có được hấp thụ đủ tốt ở người để có đủ lượng đi hàng qua hàng rào máu não hay không và liều lượng nào là có thể đem lại tác dụng có lợi (16).

2.3. Bảo vệ xương

Loãng xương là bệnh mất xương điển hình ở người lớn tuổi. Bệnh phát triển một cách từ từ trong nhiều năm, khiến xương yếu và dễ gãy hơn, ngay cả khi chỉ ngã nhẹ.

Cây kế sữa đã được chứng minh trong các nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và ống nghiệm cho thấy có khả năng kích thích quá trình khoáng hóa xương và bảo vệ chống lại sự mất xương do tuổi tác (19, 20).

Tuy nhiên chúng ta vẫn cần chờ nhiều kết quả nghiên cứu trên người hơn để có thể chắc chắn về mức độ tác động cũng như liều lượng cần thiết.

2.4. Hỗ trợ điều trị ung thư

Người ta cho rằng tác dụng chống oxy hóa của silymarin có thể có một số tác dụng chống ung thư - hữu ích cho những người đang điều trị bệnh. Một số nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng, cây kế sữa có tác dụng trong việc giảm tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư. Các nghiên cứu trên động vật khác còn cho thấy chiết xuất cây kế sữa giúp thúc đẩy hiệu quả của hóa trị trong điều trị một số bệnh ung thư (9, 21, 22, 23).

Các nghiên cứu trên động vật khác còn cho thấy chiết xuất cây kế sữa giúp thúc đẩy hiệu quả của hóa trị trong điều trị một số bệnh ung thư. Tuy nhiên các nghiên cứu này vẫn rất hạn chế và chưa thấy được tác dụng lâm sàng ở người và chúng ta cần nhiều nghiên cứu hơn nữa trước khi có thể xác định cách mà silymarin có thể được sử dụng để hỗ trợ những người đang điều trị ung thư.

2.5. Công dụng của cây kế sữa đối với làn da

Mụn trứng cá là một tình trạng viêm da mãn tính. Tuy không nguy hiểm nhưng có thể để lại sẹo, gây cảm giác khó chịu và ngại ngùng do ngoại hình ảnh hưởng.

Có ý kiến cho rằng, stress oxy hóa trong cơ thể có thể là một nguyên nhân gây hình thành mụn trứng cá. Một nghiên cứu cho thấy những người bị mụn trứng cá dùng 210 mg silymarin mỗi ngày trong vòng 8 tuần đã giảm 53% các tổn thương do mụn (24). Tuy nhiên đây lại là nghiên cứu duy nhất nên vẫn cần các nghiên cứu chuyên sâu hơn để có thể kết luận.

2.6. Giảm lượng đường trong máu cho những người mắc tiểu đường

Cây kế sữa có thể là một liệu pháp bổ sung hữu ích để giúp kiểm soát bệnh tiểu đường type 2. Người ta đã phát hiện rằng, một trong những hợp chất trong cây kế sữa có thể hoạt động tương tự như một loại thuốc điều trị tiểu đường bằng cách giúp cải thiện độ nhạy của insulin và giảm lượng đường trong máu (25).

Trên thực tế, một đánh giá và phân tích gần đây cho thấy những người thường xuyên dùng silymarin đã giảm đáng kể lượng đường máu trong lúc đói và HbA1c (26).

Ngoài ra, các đặc tính chống oxy hóa và chống viêm của cây kế sữa cũng có thể hữu ích trong việc giảm nguy cơ phát triển biến chứng thận do tiểu đường. Tuy nhiên, thì đánh giá này cũng lưu ý rằng tổng hợp báo cáo không cao lắm, vì vậy cần có nhiều nghiên cứu hơn trước khi có thể đưa ra bất cứ khuyến nghị nào.

3. Ai nên thận trọng khi sử dụng cây kế sữa?

Trên thực tế thì trong các nghiên cứu sử dụng liều cao với thời gian dài chỉ có khoảng 1% số người gặp các tác dụng phụ do chiết xuất cây kế sữa, phổ biến là rối loạn đường ruột bao gồm tiêu chảy, buồn nôn hoặc đầy hơi. Ngoài ra, các tác dụng phụ khác là nhức đầu, dị ứng da, mất ngủ, đau khớp, các triệu chứng giống như cảm lạnh,... Trong những trường hợp cực kỳ hiếm, cây kế sữa đã gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng cũng như sốc phản v.ệ , một phản ứng dị ứng có khả năng đe dọa đến tính mạng (27).

Có một số nhóm người nên thận trọng khi dùng cây kế sữa, cụ thể:

- Phụ nữ mang thai: Hiện tại không có dữ liệu về sự an toàn của cây kế sữa ở phụ nữ mang thai

- Người dị ứng với họ thực vật Asteraceae/Compositae như cỏ phấn hương, hoa cúc, cúc vạn thọ,...

- Người mắc bệnh tiểu đường nên thận trọng không nên uống quá nhiều có thể dẫn tới hạ đường huyết

- Người mắc một số bệnh liên quan tới tình trạng nhạy cảm với hormone nội tiết tố như ung thư vú.

Tóm lại, cây kế sữa có nhiều công dụng đối với sức khỏe, phổ biến là tác dụng hỗ trợ các bệnh về gan. Tuy nhiên để sử dụng bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ, tránh gây ra các tác dụng phụ không mong muốn cho sức khỏe.