Tổng Bí thư Tô Lâm: Lựa chọn công nghệ thì phải đi tắt, đón đầu

Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tại phiên thảo luận tại tổ sáng 15/2, nhấn mạnh việc ban hành Nghị quyết này là rất quan trọng, rất gấp, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Nghị quyết này không chỉ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc mà còn phải khuyến khích, thúc đẩy và rất nhiều vấn đề khác thì mới phát triển được. Do đó, tên gọi của Nghị quyết cũng cần phải tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu.

Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị ban hành cuối năm 2024 nhưng để đi được vào cuộc sống thì phải sửa đổi một số luật, đặc biệt là Luật Khoa học và Công nghệ. Không kịp sửa luật, thì cả năm 2025 không thể triển khai được Nghị quyết 57. Phạm vi của những vấn đề này quá lớn, đụng vào cái gì cũng khó khăn do những quy định. Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Khó khăn này là do các quy định của chúng ta. Đây cũng là bài học để thấy thể chế là điểm nghẽn, không gỡ thể chế thì không thể đi vào cuộc sống được". Trong đó, Nghị quyết giới hạn phạm vi trong 3 nhóm để tập trung, để có định hướng thực hiện ngay.

Tổng Bí thư nêu vấn đề: "Tại sao ai cũng thấy được giá trị của khoa học công nghệ, ai cũng thấy được sự cần thiết phát triển khoa học công nghệ mà tại sao không phát triển được?". Vì nhiều khó khăn, nhiều vấn đề, sửa Luật Khoa học, công nghệ không cũng không được. Luật Đấu thầu là có vấn đề; đấu thầu khoa học công nghệ mà chỉ quan tâm giá cả, mua rẻ, thì chỉ mua đồ giả, đồ rẻ thôi. "Cứ tìm thị trường cái nào rẻ nhất thì mình sẽ trở thành bãi rác khoa học công nghệ".

Tổng Bí thư cho rằng: "Lựa chọn công nghệ thì phải đi tắt, đón đầu. Thế giới phát triển rồi mà mình không biết người ta đi đến đâu, cứ theo sau thì cũng là lũi cũi đi sau thôi". Luật Đấu thầu cứ quy định như hiện nay, chỉ quan tâm chuyện tiền nong, giá rẻ thì chúng ta sẽ vấp phải tình trạng này, thậm chí có những công nghệ người ta còn cho không mình.

Nhấn mạnh lại mục tiêu là phải khuyến khích phát triển chứ không phải là chỉ tháo gỡ, Tổng Bí thư nhấn mạnh, còn rất nhiều việc chúng ta phải đầu tư và phải có thời gian. Khoa học công nghệ là miền đất hoang vu cần khai thác, có sự mạo hiểm, rủi ro, chứ không phải đường rộng thênh thang ai cũng có thể đến được; nếu để chờ đầy đủ điều kiện thì rất khó.

Tổng Bí thư chỉ rõ, Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là bước đầu để thể chế hoá Nghị quyết 57. Về lâu dài, cần tiếp tục sửa đổi các luật, trước mắt là Luật Khoa học và Công nghệ và các luật có liên quan để tiến bộ, đồng bộ và phải rất sát với thực tiễn. Phải đổi mới tư duy, cách làm, nhìn thẳng vào vấn đề của thực tiễn để có cách tháo gỡ.

Trước đó, cũng trong buổi sáng cùng ngày, Quốc hội nghe Chính phủ và cơ quan thẩm tra của Quốc hội báo cáo về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết: Nghị quyết nhằm thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực để hoàn thành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết quy định về thí điểm một số cơ chế, chính sách tháo gỡ chi tiêu tài chính từ ngân sách nhà nước, hoạt động của tổ chức và nhân lực trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập, thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu và hoạt động khoa học và công nghệ trong doanh nghiệp, công nghệ chiến lược; cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, đấu thầu, tài chính và thử nghiệm có kiểm soát cho chuyển đổi số quốc gia, phát triển hạ tầng số, công nghiệp công nghệ số chiến lược để tháo gỡ vướng mắc; tạo cơ chế, chính sách vượt trội trong hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Đối tượng áp dụng của Nghị quyết là các tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan. Kinh phí dự kiến bảo đảm cho việc thi hành Nghị quyết sau khi được thông qua chủ yếu gồm: Các nguồn kinh phí thực hiện hoạt động nằm trong nguồn ngân sách hằng năm dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và nguồn kinh phí huy động từ sự đóng góp, đầu tư từ xã hội cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.