Vẫn còn định kiến giới trong phòng chống thiên tai

Tọa đàm trực tuyến "Phụ nữ với thiên tai" vào tối 19/10 do Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng, chống thiên tai (PCTT) phối hợp với Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) tại Việt Nam tổ chức. Tham dự tọa đàm có bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam; bà Elisa Fernandez, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam; ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng chống thiên tai, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai.

Tại tọa đàm, các khách mời đã chia sẻ những câu chuyện về "góc nhìn của phụ nữ về thiên tai", bình luận xoay quanh các vấn đề "nhìn nhận đúng về phụ nữ trong thiên tai" và đưa ra các đề xuất, kiến nghị "làm thế nào để phát huy năng lực, đóng góp của phụ nữ với công tác PCTT".

Là người con của dân tộc Nùng, sinh ra và lớn lên tại tỉnh miền núi Lào Cai, ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam - Giải Nhất Sao Mai 2017, chia sẻ những ký ức ngày bé của một thiếu nữ vùng cao mỗi mùa mưa lũ. Theo đó, mưa lũ, lũ quét, sạt lở đất không phải là điều hiếm gặp ở quê hương cô và những đứa trẻ vùng cao đã phải đối mặt với điều đó ngay từ bé. Với tập quán của đồng bào vùng cao, trước đây sinh sống chủ yếu ở các khu vực ven sông, ven suối, hoặc ở chân núi, lưng chừng núi nên nguy cơ càng lớn hơn. Thậm chí, mưa lũ, sạt lở có thể khiến những người mẹ mất con, những người vợ mất chồng, hoặc đôi khi bản thân những người phụ nữ mất đi cả tính mạng.

Hiện đời sống của đồng bào vùng cao ngày càng được cải thiện, nhận thức người dân đã được nâng lên nhưng Mỹ Lam vẫn mong muốn phụ nữ nói chung, phụ nữ dân tộc thiểu số nói riêng được quan tâm nhiều hơn, trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng về PCTT, để có thể tự bảo vệ mình và những người thân khi không may có sự cố xảy ra.

Chị Phùng Thị My Ni hiện là Chủ tịch UBMTTQ xã Đông, huyện KBang, tỉnh Gia Lai, thành viên Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn, Đội xung kích PCTT của xã. Nơi chị Ni sống có dòng sông Ba chảy qua và do địa hình đồi dốc, tập trung nhiều suối nên mùa mưa thường xảy ra lũ lụt kéo dài, gây thiệt hại lớn. 

"Ngay thời điểm này, mưa lớn cũng xuất hiện suốt 1 tuần qua, các thành viên nữ trong Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu nạn, Đội xung kích PCTT của xã đã tích cực vận động bà con nhân dân di dời tài sản, gia súc ra khỏi khu vực Tây Sông Ba, đề phòng lũ quét", chị Ni cho hay.

Vẫn còn định kiến giới trong phòng chống thiên tai

Bà Elisa Fernandez, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam, chia sẻ: Vẫn còn định kiến giới, cho rằng thiên tai là "lĩnh vực của nam giới" chứ không phải công việc của phụ nữ dẫn đến cách tiếp cận thiên vị là tập trung vào bảo vệ phụ nữ hoặc coi họ là nạn nhân nhưng không phải là tác nhân bình đẳng trong PCTT.

"Điều này dẫn đến việc phụ nữ bị hạn chế tiếp cận các khóa đào tạo hoặc nâng cao năng lực về PCTT, cảnh báo sớm và lập kế hoạch hoặc ra quyết định về PCTT tại cộng đồng. Thực tế hiện nay ở nhiều vùng nông thôn, nam giới di cư ra thành phố làm việc còn nữ giới ở lại nhà, họ là người đảm nhận mọi công việc trong cộng đồng, trong đó có PCTT", bà Elisa Fernandez chia sẻ.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, nhấn mạnh, phụ nữ vừa là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp, vừa là nhân tố quan trọng trong quá trình PCTT và thích ứng với biến đổi khí hậu. Phụ nữ có vai trò đặc biệt quan trọng trong gia đình, cộng đồng, có mối quan hệ gần gũi với những người xung quanh, cũng có khả năng tạo ra nguồn lực để thích ứng và giảm nhẹ thiên tai.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Hương, vẫn tồn tại sự nhìn nhận chưa đúng, chưa công bằng của xã hội, các cấp, các ngành đối với vai trò và sự đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động phòng chống lũ lụt; tồn tại những định kiến đối với phụ nữ trong thiên tai như quan điểm cho rằng phụ nữ là "nhóm nạn nhân"; "phụ nữ không nên tham gia các hoạt động quản lý giảm thiểu rủi ro thảm họa như trong Ban Chỉ huy, đội cứu hộ, chỉ nên coi họ là một trong những đối tượng cần quan tâm đặc biệt trong thảm họa". Định kiến này trong bối cảnh thiên tai sẽ khiến vai trò tham gia của phụ nữ ở thế thụ động, phụ nữ bị hạn chế tham gia.

Cần tạo điều kiện để phụ nữ đóng góp nhiều hơn vào công tác phòng chống thiên tai

Vì thế, theo Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương, các kế hoạch hành động PCTT/thích ứng với BĐKH ở tất cả các cấp cần được xây dựng theo phương pháp có sự tham gia của đầy đủ các thành phần, bao gồm nam giới và phụ nữ ở mọi lứa tuổi và trình độ, sử dụng phương pháp tiếp cận quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. Bên cạnh đó, cần lồng ghép vấn đề bình đẳng giới và vấn đề phụ nữ vào công tác chỉ đạo về phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, thích ứng BĐKH.

Còn bà Elisa Fernandez cho rằng, để phát huy vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT, cần tạo thêm không gian hoặc hỗ trợ nhiều hơn cho phụ nữ để họ có thể thêm đóng góp vào công tác PCTT tại Việt Nam. Năng lực, kiến thức, kỹ năng và quan điểm của phụ nữ sẽ làm cho các hoạt động PCTT hiệu quả hơn, bao trùm và bền vững hơn.

Theo ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng chống thiên tai, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, phụ nữ đang và sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong công tác PCTT tại gia đình và cộng đồng. Trước, trong và sau mỗi đợt thiên tai, người phụ nữ luôn biết cách qua vượt mọi khó khăn, đóng góp sức mình trong việc chuẩn bị nhu yếu phẩm, chăm sóc sức khỏe cho gia đình và cộng đồng, trực tiếp tham gia vào công tác ứng phó, giảm thiêu rủi ro thiên tai tại các cấp. Hiện nay, Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT có 2 đồng chí Ủy viên là nữ giới; còn tại địa phương, phụ nữ cũng tham gia tích cực trong Ban Chỉ huy PCTT và Tìm kiếm cứu từ cấp tỉnh/thành phố tới cấp xã/phường cũng như Đội xung kích PCTT tại địa phương. Luật Phòng, chống thiên tai cũng bổ sung những điều thể hiện rõ vai trò của nữ giới cũng như vấn đề bình đẳng giới trong công tác PCTT.

Tuy vậy, theo ông Trần Quang Hoài, vẫn còn một số thiếu sót, bất cập trong việc huy động vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT. Vì thế, Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT luôn chú trọng phát huy vai trò của phụ nữ trong công tác PCTT; quan tâm tới công tác đào tạo, hướng dẫn kỹ năng về PCTT cho phụ nữ; chỉ đạo các địa phương tạo điều kiện phân công công việc phù hợp nhất cho phụ nữ trong thực hiện công tác này…