Vợ chồng nhà khoa học Việt kiều nhận Huân chương cao quý nhất nước Pháp

Trước đó, nhân kỷ niệm Quốc khánh Cộng hòa Pháp (14/7), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã ra sắc lệnh thăng hạng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh bậc Sĩ quan (Officier - hạng Bốn) cho vợ chồng Giáo sư Trần Thanh Vân và Giáo sư Lê Kim Ngọc. Năm nay, hai giáo sư cùng 91 tuổi. Họ là cặp vợ chồng duy nhất được thăng hạng trong đợt này.

Đây là huân chương cao quý nhất của nhà nước Pháp, nhằm ghi nhận những đóng góp to lớn và bền bỉ trong lĩnh vực khoa học và hoạt động nhân đạo suốt hơn nửa thế kỷ qua.

Trước đó, 2 Giáo sư đã được tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh tước Hiệp sĩ (Chevalier - hạng Năm), lần lượt vào năm 2000 và 2016.

Đại sứ Cộng hòa Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet cho biết, thông qua việc trao Huân chương, nước Pháp muốn thể hiện sự ghi nhận đối với 2 Giáo sư. Họ là những thanh niên Việt Nam đến Pháp du học cách đây hơn 70 năm và nhờ vào tài năng, lòng quả cảm, họ đã trở thành những người con chói sáng nhất mà nước Pháp đặc biệt tự hào. Hai Giáo sư không ngừng cùng nhau nỗ lực để tập hợp các nhà nghiên cứu, đưa các thế hệ xích lại gần nhau và giúp ích cho Việt Nam - Pháp trên cơ sở vun đắp lịch sử chung giữa hai dân tộc.

Hành trình đưa khoa học thế giới về Việt Nam

Giáo sư Trần Thanh Vân (Jean Trần Thanh Vân), người Pháp gốc Việt, SN 1953, rời quê hương Quảng Bình (nay là Quảng Trị) để du học Pháp từ năm 16 tuổi. Ông là nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng toàn cầu. Năm 2012, ông là 1 trong số 3 người châu Á được tặng Huy chương Tate của Hội Vật lý Mỹ - một trong những giải thưởng danh giá nhất trong giới khoa học.

Giáo sư Lê Kim Ngọc quê ở Vĩnh Long, từng học tại Trường Marie Curie (TPHCM) trước khi du học và tốt nghiệp xuất sắc ngành Khoa học tự nhiên tại Đại học Sorbonne (Pháp).

Bà là người đầu tiên trên thế giới đưa ra khái niệm "lát mỏng tế bào" (Thin Cell Layer) - một đột phá trong công nghệ sinh học thực vật, được trích dẫn rộng rãi trong các công trình khoa học quốc tế.

Từ năm 2008, vợ chồng Giáo sư Trần Thanh Vân đã trở về Việt Nam để thực hiện dự án xây dựng ICISE tại Quy Nhơn (nay thuộc tỉnh Gia Lai). Trung tâm được khánh thành ngày 12/8/2013, mang theo khát vọng trở thành nơi giao lưu giữa khoa học, giáo dục và nhân văn toàn cầu.

Từ khi vận hành đến nay, ICISE đã tổ chức khoảng 200 sự kiện khoa học quốc tế chất lượng cao và hơn 45 trường học khoa học chuyên đề, thu hút khoảng 16.500 nhà khoa học từ hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đặc biệt, với mối quan hệ của Giáo sư Vân, có 18 Giáo sư đoạt giải Nobel, nhiều Giáo sư đoạt các giải thưởng danh tiếng như Fields, Kavli, Shaw, Dirac... đã đến Quy Nhơn chia sẻ kiến thức với giới khoa học trong và ngoài nước.

Ngoài ICISE, vợ chồng Giáo sư Trần Thanh Vân còn để lại nhiều đóng góp quan trọng. Giáo sư Trần Thanh Vân là người sáng lập chuỗi hội nghị Vật lý quốc tế danh tiếng như Gặp gỡ Moriond, Gặp gỡ Blois và đặc biệt là chuỗi sự kiện Gặp gỡ Việt Nam. Vợ chồng ông cũng hỗ trợ xây dựng và bảo trợ Làng trẻ SOS, Quỹ học bổng Vallet cùng việc thúc đẩy khoa học và giáo dục cho thế hệ trẻ.

Phát biểu tại buổi lễ, GS Trần Thanh Vân chia sẻ: "Nước Pháp là nơi nuôi dưỡng chúng tôi từ khi còn trẻ, biến mơ ước thành hiện thực. Việt Nam là nơi chúng tôi luôn hướng về. Chúng tôi mong muốn đóng góp khoa học cho Việt Nam để Việt Nam vững bước trên trường quốc tế".