Xóa bỏ khuôn mẫu và định kiến giới, giúp phụ nữ dân tộc thiểu số thay đổi cuộc sống

Bà Lê Thị Hồng Giang (Chuyên gia về giới của tổ chức CARE quốc tế tại Việt Nam) trao đổi cùng PV Báo PNVN những gợi mở góp phần xóa bỏ khuôn mẫu và định kiến giới, giúp phụ nữ dân tộc thiểu số có cuộc sống tốt đẹp hơn.

+ Theo bà, phụ nữ dân tộc thiểu số thường gặp khó khăn gì trong việc tổ chức công việc và thời gian trong cuộc sống hàng ngày?

Bà Lê Thị Hồng Giang: Những khó khăn của phụ nữ dân tộc thiểu số hiện nay đang gặp phải tập trung vào 3 vấn đề.

Thứ nhất, họ phải đảm nhiệm quá nhiều vai trò, vừa chăm sóc con cái, lo toan nhà cửa, vừa tham gia lao động sản xuất và hơn hết là vai trò nào cũng nhiều việc.

Thứ hai, họ ít được hỗ trợ khi làm các công việc trong gia đình như thiếu sự hỗ trợ từ các loại máy móc hay người cùng chia sẻ công việc. Cụ thể hơn, do kinh tế còn hạn chế hạn chế nên chị em không ưu tiên mua sắm đồ gia dụng hỗ trợ việc nhà. Bên cạnh đó, có nhiều việc bị coi là của phụ nữ hoặc là nhiệm vụ của con dâu khiến cho nam giới hoặc các thành viên khác trong gia đình không hỗ trợ

Thứ 3, còn có nhiều khuôn mẫu và định kiến về vai trò của phụ nữ và nam giới tại khu vực dân tộc thiểu số, khiến chị em khó vượt qua để sắp xếp công việc. Ví dụ "Việc nhà là của phụ nữ"; "Đàn ông phải là trụ cột gia đình, đàn ông mà làm việc nhà là không phải đàn ông"… 

Những khuôn mẫu này khiến cho chị em luôn cố gắng phải làm tất cả việc nhà mà ít nghĩ đến việc phân công cho người khác và người khác trong gia đình cũng vì thế mà mong đợi phụ nữ phải làm những việc này, nam giới có muốn cũng khó hỗ trợ vì sợ bị dị nghị. Đây cũng là rào cản giới hạn năng lực của phụ nữ dân tộc thiểu số khi tham gia vào thị trường lao động và giữ các vị trí lãnh đạo.

+ Với các chương trình/dự án của mình, tổ chức CARE quốc tế tại Việt Nam đã có những hoạt động gì để nâng cao nhận thức và kỹ năng, giúp chị em biết cách sắp xếp, phân chia công việc hợp lý hơn?

Bà Lê Thị Hồng Giang: Việc giúp chị em biết cách sắp xếp và phân chia công việc không phải là mục tiêu cuối cùng trong các can thiệp của chúng tôi, mà các kỹ năng này là một trong rất nhiều mục tiêu thay đổi của một trong ba hướng tác động chính trong cách tiếp cận của CARE về thúc đẩy bình đẳng giới và tăng quyền của phụ nữ.

Theo tôi, để có phụ nữ có vị thế bình đẳng thì cần có sự thay đổi ở cả ba cấp độ. Ở cấp độ cá nhân, các chị em cần được trang bị các kỹ năng mềm như biết cách sắp xếp và phân chia công việc hợp lý. 

Ở cấp độ mối quan hệ giữa cá nhân những người phụ nữ phụ nữ dân tộc thiểu số với các thành viên khác trong gia đình, trong tổ nhóm và trong cộng đồng, cần thay đổi sự bất bình đẳng trong mối quan hệ của phụ nữ với các thành viên khác trong gia đình và thay đổi các khuôn mẫu giới đang ảnh hưởng đến vai trò của họ trong gia đình. 

Cấp độ thể chế, cần có những chính sách, khuôn mẫu, quy định để xóa bỏ định kiến và khuôn mẫu giới.

Để nâng cao kỹ năng cho phụ nữ tại các vùng dân tộc thiểu số thuộc các địa bàn triển khai dự án như Hà Giang, Lai Châu, Hòa Bình… CARE đã tổ chức hoạt động dành cho nam giới để cả nam và nữ cùng nhìn nhận tầm quan trọng của các công việc nội trợ và chăm sóc và vai trò của cả nam và nữ với loại công việc này. 

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng tổ chức cho phụ nữ và nam giới thảo luận về phân công lao động, ra quyết định và thách thức các khuôn mẫu giới. Đồng thời, tổ chức các sự kiện cộng đồng để bình thường hóa hình ảnh nam giới làm các công việc nội trợ, chăm sóc và nâng cao kỹ năng để hỗ trợ chị em trong việc thảo luận và phân chia công việc trong gia đình như kỹ năng thương thuyết và ra quyết định.

+ Từ những đồng hành, hỗ trợ của CARE, cuộc sống của các chị em phụ nữ dân tộc thiểu số nói riêng, gia đình họ và cộng đồng nói chung đã thay đổi ra sao?

Bà Lê Thị Hồng Giang: Theo kết quả chúng tôi nhận được tại những địa bàn thực hiện dự án đã thay đổi cách nhìn nhận của cộng đồng về việc nam giới chia sẻ việc nhà. Cụ thể, so với trước khi can thiệp, số giờ nam giới làm việc nhà tăng từ 2,7 lên 2,9 giờ; số giờ phụ nữ là việc nhà giảm từ 5h xuống còn 4,15 giờ. 

Chị em phụ nữ dân tộc thiểu số đã có thời gian nghỉ ngơi, giải trí nhiều hơn, thống kê có 49% báo cáo chị em đã có nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn trước khi có can thiệp.

+ Bà có thể chia sẻ về hoạt động hợp tác gì với các tổ chức, đặc biệt là Hội LHPN các cấp để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho phụ nữ dân tộc thiểu số?

Bà Lê Thị Hồng Giang: Với cấp địa phương như cấp tỉnh, cấp xã (trước sáp nhập là cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã), CARE hợp tác thực hiện các hoạt động nhằm thay đổi khuôn mẫu giới như: Tổ chức các thảo luận nhóm nhỏ về phân công lao động, nhìn ra những bất hợp lý trong mong đợi của xã hội về vai trò của nam và nữ; Hỗ trợ phụ nữ thực hiện các giải pháp để khuyến khích các thành viên trong gia đình thực hiện các công việc trong gia đình. Chúng tôi cũng tổ chức các sự kiện thách thức các khuôn mẫu giới truyền thống như tổ chức các sự kiện bóng đá, bóng chuyền cho phụ nữ; tổ chức thi hình ảnh người chồng, người cha lý tưởng; tổ chức thi chạy dành cho các cặp đôi; tổ chức ngày hội "Cha và con"; chiến dịch "1000 giờ của cha: Đồng hành cùng con tới lớp"

Ở cấp Trung ương, CARE đã từng hợp tác với Dự án 8 trong "Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi" để xây dựng chiến lược truyền thông thay đổi khuôn mẫu giới ở một số tỉnh miền Bắc, miền Trung.

Những hoạt động đó đã góp phần thay đổi khuôn mẫu và định kiến,thay đổi nếp nghĩ, cách làm và nâng cao chất lượng sống cho phụ nữ dân tộc thiểu số.

+ Xin trân trọng cảm ơn bà!