2 phương án hưởng BHXH một lần có thể gia tăng đột biến số người rút BHXH

Giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết: về điều kiện hưởng BHXH một lần đối với trường hợp người chưa đủ tuổi hưởng lương hưu, không tiếp tục đóng BHXH, chưa đủ hai mươi năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần, Chính phủ trình Quốc hội hai phương án:

Phương án 1: Người lao động được chia làm hai nhóm:

Nhóm 1, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật có hiệu lực (dự kiến 01/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

Nhóm 2, người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng quy định điều kiện hưởng BHXH một lần.

Phương án 2: Người lao động được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thúy Anh cho biết: đây là vấn đề khó, còn nhiều ý kiến khác nhau và liên quan trực tiếp đến quyền lợi của nhiều người lao động trong trước mắt và khi hết tuổi lao động.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho biết: Đa số ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành Phương án 1. Phương án này có nhiều ưu điểm, như: Cơ bản bảo đảm kế thừa quy định hiện hành, không gây sự xáo trộn trong xã hội, không làm ảnh hưởng nhiều đến gần 18 triệu người đang tham gia BHXH; Hạn chế được tình trạng một người tham gia BHXH có nhiều lần hưởng BHXH một lần thời gian qua; Về lâu dài, người tham gia mới sẽ không còn được hưởng BHXH một lần nên góp phần gia tăng số người ở lại hệ thống để được thụ hưởng các chế độ của BHXH từ chính quá trình tích lũy khi tham gia BHXH của mình...

Theo bà Nguyễn Thúy Anh, điểm hạn chế của cả 2 phương án Chính phủ trình đó là, có thể dẫn đến tình trạng gia tăng đột biến số người đề nghị hưởng BHXH một lần trước khi Luật này có hiệu lực thi hành do tâm lý không được hưởng BHXH một lần sau khi Luật có hiệu lực thi hành từ 01/7/2025 hoặc chỉ được rút 50% nên quyền lợi không được bảo đảm so với Luật BHXH năm 2014 và có thể dẫn đến phản ứng tập thể của một bộ phận người lao động.

Đặc biệt, hạn chế của phương án 1 là vẫn có sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực. Bên cạnh đó, trên thực tế, cũng còn không ít người lao động có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống cần hưởng BHXH một lần để có một khoản tiền xử lý khó khăn trước mắt. Do đó, việc phòng ngừa triệt để các phản ứng tập thể của người lao động còn là vấn đề Chính phủ cần phải cân nhắc và dự báo, theo dõi tình hình chặt chẽ trong quá trình tổ chức thực hiện Luật.

Tuy vậy, để hạn chế tốt nhất việc người lao động phải lựa chọn việc hưởng BHXH một lần, bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động thì dù lựa chọn phương án nào thì Chính phủ cũng đều phải có thêm các giải pháp khác để hỗ trợ người lao động khó khăn, không phải rút BHXH một lần để giải quyết khó khăn trước mắt.

Theo đó, cần các giải pháp căn cơ, lâu dài như: Chính phủ có đề án hỗ trợ người lao động tham gia BHXH gặp khó khăn trước mắt trong cuộc sống như được vay vốn tín dụng bằng các cơ chế, chính sách đặc thù; tăng nguồn vốn đầu tư phát triển, vốn đầu tư công trung hạn, vốn ngân sách trung ương, ủy thác của ngân sách địa phương để tăng nguồn vốn cho ngân hàng chính sách xã hội, mở rộng phạm vi, mức vay vốn cho người lao động;…