3 năm chiến tranh làm đảo ngược tiến bộ của phụ nữ Ukraine

Xung đột khoét sâu hơn khoảng cách giới

Thống kê cho thấy, hơn 3,3 triệu phụ nữ và trẻ em gái ở Ukraine cần hỗ trợ nhân đạo. 2,4 triệu người - chủ yếu là phụ nữ và trẻ em gái - có nguy cơ cao bị bạo lực trên cơ sở giới. Bạo lực từ bạn tình gia tăng một phần là do những người lính trở về với chấn thương và không có nơi nào để tìm kiếm sự giúp đỡ.

Phụ nữ không có cơ hội tiếp cận bình đẳng trong lĩnh vực kinh tế. Năm 2023, phụ nữ Ukraine chiếm 72,5% số người thất nghiệp. Đến năm 2024, chỉ có 48% phụ nữ được tuyển dụng, so với 71% nam giới. Phụ nữ cũng kiếm được ít hơn nam giới 41,4% vào năm 2023, tăng gấp đôi khoảng cách tiền lương kể từ năm 2021. 

Công việc chăm sóc không được trả lương và công việc gia đình đã tăng lên. Tại Ukraine, vào năm 2024, phụ nữ phải dành trung bình 56 giờ mỗi tuần để chăm sóc trẻ em, tăng so với mức 49 giờ ghi nhận ở thời điểm trước xung đột. Việc đóng cửa các cơ sở chăm sóc trẻ em đã làm gánh nặng trở nên tồi tệ hơn.

Trong bối cảnh xung đột, Chính phủ Ukraine dựa vào cộng đồng quốc tế và các tổ chức như Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) để lấp đầy những khoảng trống về giới, hỗ trợ những người sống sót sau bạo lực trên cơ sở giới và cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản. 

Hỗ trợ tâm lý xã hội trong và sau khi chấn thương xảy ra là "chìa khóa" để ứng phó và ngăn ngừa bạo lực trên cơ sở giới.

Trước những thách thức do chiến tranh, phụ nữ Ukraine đã tích cực tham gia các hoạt động kinh tế, nhân đạo, vận động cộng đồng. Hiện nay, cứ 2 doanh nghiệp ở Ukraine thì có 1 doanh nghiệp do phụ nữ thành lập. 

Những cơ hội việc làm cho phụ nữ trong các lĩnh vực trước đây chủ yếu do nam giới nắm giữ, chẳng hạn như an ninh, giao thông vận tải và rà phá bom mìn, đang mở ra.

Cần đảm bảo sự tham gia của phụ nữ trong tiến trình hòa bình

Đại diện của UN Women tại Ukraine đã kêu gọi đầu tư vào việc trao quyền cho phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới trong mọi nỗ lực phục hồi và phát triển, hỗ trợ cho các tổ chức bảo vệ quyền phụ nữ và các nhà lãnh đạo nữ, tham gia vào các tiến trình hòa bình. 

"Sự hỗ trợ của các nhà tài trợ cho các tổ chức và chương trình do phụ nữ Ukraine lãnh đạo là rất quan trọng để họ có thể tiếp tục thúc đẩy bình đẳng giới, trao quyền cho phụ nữ. Sự tham gia đầy đủ của phụ nữ sẽ rất cần thiết để tái thiết Ukraine thành một xã hội bình đẳng giới và có trách nhiệm về giới trên mọi lĩnh vực của đời sống", đại diện của UN Women tại Ukraine cho biết.

Năm 2024, UN Women đã hỗ trợ hơn 180.000 phụ nữ và trẻ em gái bị ảnh hưởng bởi xung đột ở Ukraine, bao gồm cả Quỹ Hòa bình và Nhân đạo Phụ nữ. UN Women đang cung cấp hỗ trợ nhân đạo; triển khai các hoạt động hỗ trợ tâm lý và pháp lý; dịch vụ bảo vệ và ứng phó với bạo lực tình dục liên quan đến xung đột; các chương trình trao quyền năng kinh tế để giúp phụ nữ tạo ra thu nhập cho bản thân và gia đình họ. 

Nhiều phụ nữ và trẻ em Ukraine phải rời bỏ quê hương do cuộc xung đột

UN Women hỗ trợ việc thông qua các luật để thúc đẩy quyền tiếp cận của phụ nữ và sự tham gia của phụ nữ vào quá trình ra quyết định và chính sách công tại Ukraine. Phụ nữ cần được chữa lành về mặt tinh thần bởi những "vết sẹo" của chiến tranh tồn tại dai dẳng.

Tại Kharkiv, chỉ cách tiền tuyến vài km, cô Halyna Kharlamova là người đứng đầu của Volunteer-68, một tổ chức cung cấp viện trợ nhân đạo cho người khuyết tật và cư dân ở các vùng chiến sự. 

Được thành lập vào năm 2022, nhóm của cô đã sơ tán hơn 10.000 người khỏi những khu vực nguy hiểm và chuyển hơn 100.000 gói hàng cứu trợ. Tổ chức của cô tập trung vào những nhóm người dễ bị tổn thương, bao gồm phụ nữ khuyết tật và người già. 

Với sự hỗ trợ của UN Women, Volunteer-68 đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm, vật tư y tế và quần áo ấm cho những người có nhu cầu, đặc biệt là trong những tháng mùa đông khắc nghiệt.

Còn mục tiêu hoạt động của tổ chức New Ukrainian Narratives do cô Lyubov Pravdina dẫn đầu là hỗ trợ trao quyền năng kinh tế và tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo. 

Dự án ZMIST của tổ chức này tập trung vào việc giúp phụ nữ phát triển các kỹ năng quản lý doanh nghiệp, kỹ năng số và lãnh đạo. Với sự hỗ trợ của UN Women, tổ chức đã hỗ trợ 3.500 phụ nữ. 

"Chúng tôi đã thực hiện được một dự án quy mô lớn giúp hàng nghìn phụ nữ từ 7 vùng của Ukraine hòa nhập vào các cộng đồng mới. Khi mới tham gia dự án, nhiều phụ nữ cảm thấy lạc lõng và không có định hướng. Nhưng đến cuối chương trình, 65% phụ nữ muốn khởi nghiệp kinh doanh và 20% người bày tỏ mong muốn đảm nhận các vai trò lãnh đạo trong cộng đồng của họ", Pravdina cho biết.