Sau 2 năm chiến tranh ở Ukraine: Quyền của phụ nữ phải là trung tâm của hoạt động ứng phó nhân đạo

Gần 3.000 phụ nữ đã thiệt mạng

Hơn 5,9 triệu người đã rời khỏi Ukraine để đến nơi an toàn ở các nước láng giềng và xa hơn nữa. Đây là sự di dời lớn nhất của người dân ở châu Âu kể từ Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Giao tranh vẫn tiếp diễn tại nhiều khu vực ở phía Đông và phía Nam Ukraine, với ước tính khoảng 2,9 triệu người sống ở hoặc gần tiền tuyến.

Theo Phái bộ Giám sát Nhân quyền của Liên hợp quốc (HRMMU) tại Ukraine, 10.378 thường dân, trong đó có 579 trẻ em và 2.992 phụ nữ đã thiệt mạng, 19.632 người khác bị thương kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào đầu năm 2022. 

Cuộc chiến ở Ukraine đã khiến tỷ lệ nghèo đói của nước này tăng gấp 4 lần, đẩy 7,1 triệu người vào tình trạng nghèo đói. Các gia đình có từ 3 con trở lên bị ảnh hưởng nặng nề, với 85% số gia đình như vậy đang sống trong cảnh nghèo đói.

Còn theo Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women), phụ nữ, trẻ em và các hộ gia đình có phụ nữ làm chủ hộ nằm trong số những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Họ thường thiếu nguồn lực và cơ chế ứng phó, gặp rào cản trong việc tiếp cận các dịch vụ và dễ gặp phải các rủi ro, bao gồm cả bạo lực trên cơ sở giới. 

Ước tính, khoảng 14,6 triệu người tại Ukraine cần được hỗ trợ nhân đạo năm 2024, trong đó, 56% là phụ nữ và trẻ em gái. 72% số người đăng ký thất nghiệp là nữ. 56% trong số 3,7 triệu người phải di cư trong nước là phụ nữ và trẻ em gái.

UN Women nhấn mạnh, trong bối cảnh bất ổn và chiến tranh ở Ukraine, điều cần thiết hơn bao giờ hết là quyền của phụ nữ và trẻ em gái phải là trung tâm của hoạt động ứng phó nhân đạo. Khi phụ nữ tiếp tục gánh chịu hậu quả của cuộc xung đột này, họ phải có đại diện trong tất cả các cơ quan ra quyết định về giảm xung đột "leo thang" và các quá trình khác nhằm theo đuổi hòa bình và an ninh cho toàn thể người dân Ukraine.

Tuổi thơ bị phá hủy

Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), 2 năm xung đột đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở trẻ em Ukraine. Trẻ em ở các thành phố trong khu vực tiền tuyến của Ukraine đã buộc phải dành từ 3.000 đến 5.000 giờ - tương đương từ 4 đến gần 7 tháng - trú ẩn trong các tầng hầm và ga tàu điện ngầm trong 2 năm qua để tránh các cuộc không kích.

Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell cho biết: "Chiến tranh ở Ukraine đã phá hủy tuổi thơ. Cần kết thúc cơn ác mộng này với trẻ em".

Kể từ tháng 2/2022, có 579 trẻ em Ukraine đã thiệt mạng và 1.284 trẻ em bị thương. Hàng nghìn bệnh viện và nhà cửa bị phá hủy, cùng với cơ sở hạ tầng năng lượng và nước, khiến tính mạng và sức khỏe của trẻ em gặp nguy hiểm. 

Những tháng mùa đông đặc biệt khó khăn khi hàng nghìn trẻ em phải trú ẩn trong những tầng hầm lạnh lẽo, ẩm ướt khi các cuộc tấn công leo thang. Trong khi đó, nhiều trẻ em Ukraine sống tị nạn đang phải đối mặt với nguy cơ phải di dời lâu dài. Trên khắp đất nước Ukraine, 40% trẻ em không thể đến trường đều đặn. 

Ở khu vực tuyến đầu, một nửa số trẻ em trong độ tuổi đi học không được đến trường; hơn 2.300 trường tiểu học và trung học vẫn phải đóng cửa vì lý do an toàn, khiến gần 2 triệu học sinh phải phụ thuộc vào hoạt động học tập trực tuyến.

Trong 2 năm qua, UNICEF đã đảm bảo khả năng tiếp cận nước và vệ sinh an toàn (WASH) cho 5,4 triệu người tại 112 cộng đồng ở Ukraine, trong đó có hơn 910.000 trẻ em, bằng cách tập trung vào việc sửa chữa và phục hồi mạng lưới nước và vệ sinh. 

Năm 2024, UNICEF đặt mục tiêu gần 4,5 triệu người ở Ukraine được tiếp cận đủ lượng nước sạch. UNICEF cũng đang đóng vai trò điều phối giữa nhiều đối tác tham gia quá trình phục hồi của nước này, tập trung vào việc xây dựng hệ thống WASH trở lại tốt hơn.